ေမဃေျမမွ ခ်စ္စရာ ဓေလ့မြန္မ်ား (ရြီးသူ - ညီလတ္ေထြး)

Manaung

Burma or Myanmar, Burmese or Burman, Rangoon or Yangon

BurmaorMyanmar[1]

ကြန္ျမဴနစ္တေစၦႏွင့္ ဖက္ဆစ္သရဲ

Communist Ghost and Military Facist[1][1]

Were Chin Soldiers Made Scapegoats? By Zaw Htwee Maung

Were Chin Soldiers Made Scape Goats

ျမန္မာ့ရိုးရာ သခ်ၤာကိန္းဂဏန္းမ်ား

Burmese Numbers[1]

A Brief Political History of Ne Win by U Khin Maung Saw

Userper Ne Win[1]

ဗိုက္တာမင္ D

ရဟိႏိုင္ေသာ အစားအေသာက္တိ

ႏို႕၊ ငါးဆီ၊ ေထာပတ္၊ အ၀ါေရာင္ ႀကက္ဥႏွစ္။ အရီျပားကိုက်လာေရ နီေရာင္ျခည္ကလည္း ဗုိက္တာမင္D ကို ပီးသည္။

အဓိက လုပ္ရပ္တိ
အရိုးနင့္ သြားတိကို ဖြံ႕ျဖိဳးစီျခင္းနင့္ ထိန္းသိမ္းစီျခင္း၊ ကယ္လစီယမ္ဓာတ္ စုပ္ယူမွဳကို ေထာက္ကူျခင္း။
ဗိုက္တာမင္ဓာတ္ ႏွစ္ရွည္လမ်ား နည္းပါးေက ျဖစ္တတ္ေသာ လကၡဏာတိ အရိုးေပ်ာ့ျခင္း၊ အရိုးဆံုးရွံဳးျခင္း၊ အရိုးအက္ကြဲျခင္း။

ဗိုက္တာမင္ဓာတ္ အလြန္အမင္းမ်ားလာေက ျဖစ္တတ္ေသာ အက်ိဳးဆက္တိ
ေက်ာက္ကပ္ကို ထိခုိက္စီျခင္း၊ ႏူးညံ့ေရ တီခ်ဴးတိမွာ ကယ္လစီယမ္တိ စုပံုလာျခင္း၊ စိတ္က်ေရာဂါစဲြကပ္ျခင္း၊ အသက္ဆံုးရွံဳးျခင္း (အလြန္အမင္းသံုးစဲြမွဳေႀကာင့္ အဆိပ္အေတာက္ျဖစ္ျပီး အသက္ဆံုးရွံဳးႏိုင္သည္။)

Insel. Paul M.; Roth, Walton T.; Core Concepts in Health with Additional Readings from Georgia Institute of Technology, page 339, 10th Edition, Mc Graw Hill, New York, 2008.

ဗိုက္တာမင္ A

ရဟိႏိုင္ေသာ အစားအေသာက္တိ

ႏို႕၊ ေထာပတ္၊ အသည္း၊ cheese၊ မုန္လာဥနီ၊ ဟင္းခနီ (ဟင္းႏုႏြယ္) (spinach)၊ လိေမၼာ္ေရာင္နင့္ အစိမ္းရင့္ေရာင္ အသီးအရြက္မ်ား။

အဓိက လုပ္ရပ္တိ
မ်က္စိအာရံု၊ အသားအေရ၊ နေခါင္းေႀကာင္းတမ္းမ်ား၊ ပ ဇ၊ အစာေခ်ပ်က္ျခင္းနာင့္ဆီးပိုင္းဆိုင္ရာ လမ္းေႀကာင္းမ်ား၊ ကိုယ္ခံအားလုပ္ငန္းရပ္မ်ား စသည္ရို႕ကို ထိန္းသိမ္းပီးျခင္း။

ဗိုက္တာမင္ဓာတ္ ႏွစ္ရွည္လမ်ား နည္းပါးေက ျဖစ္တတ္ေသာ လကၡဏာတိ
ညဥ့္ဘက္ မ်က္စိမွဳန္ျခင္း၊ အရီျပားခန္းေျခာက္ျခင္းနင့္ အရီျပားကြာျခင္၊ ကူးစက္ပိုးမ်ား ၀င္ေရာက္လြယ္ျခင္း၊ အစာစားခ်င္စိတ္ မဟိျခင္း၊ သြီးနီဥ နည္းျခင္း (anemia)၊ ေက်ာက္တည္ ေရာဂါ(kidney stones)

ဗိုက္တာမင္ဓာတ္ အလြန္အမင္းမ်ားလာေက ျဖစ္တတ္ေသာ အက်ိဳးဆက္တိ
အသည္းထိခုိက္မွဳ၊ ကုိယ္၀န္ပ်က္က်မွဳနင့္မြီးလာေရအဘုေခ်မွာ ခ်ိဳ႕ယြင္းခ်က္တိပါလာမွဳ၊ ေဂါင္းကိုက္ျခင္း၊ ေအာ့အန္ျခင္း၊ ၀မ္းပ်က္၀မ္းေလွ်ာျဖစ္ျခင္း၊ မူးေႏွာက္ျခင္း၊ အျမင္အာရံု ႏွစ္ထပ္ျဖစ္လာျခင္း (Double Vision)၊ ပံုမွန္မဟုတ္ေသာ အရိုးဆန္းမ်ား ျဖစ္ထြန္းလာျခင္း။

Insel. Paul M.; Roth, Walton T.; Core Concepts in Health with Additional Readings from Georgia Institute of Technology, page 339, 10th Edition, Mc Graw Hill, New York, 2008.

ဆုိင္ကလုန္း ဂီရိ၏ ဒဏ္ခတ္သံ

ႏွစ္စုိင္ႏွစ္တုိင္း ဘဂၤလားပင္လယ္ေအာ္မွာ ဆိုင္ကလုန္းမုန္တုိင္း ၅ လံုးေလာက္စီ ျဖစ္ေပၚတတ္ျပီးေက ေအႏွစ္ခါေတာ့ အားလံုးသိကတ္ေတအတုိင္း ဆုိင္ကလုန္း ဂီရိေရ ရခုိင္ျပည္ကို ေအာက္တုိဘာလ ၂၂ ရက္နိန္႕က ၀င္ေရာက္တုိက္ခတ္လို႕ လားခပါေရ။ တစ္နာရီကို ကီလိုမီတာ ၁၇၀ ထိ လီတိုက္အားဟိချပီးေက ကမ္းရိုးတန္းေဒသတိမွာ ဒီေရ ၁၂ေပေက်ာ္ထိ ျမင့္တက္ခေရလို႕ ဆိုပါေရ။ ကစၦပနဒီ အရိဘက္ကမ္းက ေသလာဂီရိေရ ရခုိင္သားတိအတြက္ မြန္ျမတ္လွစြာေသာ ဗုဒၶဘာသာနန္႕ မဂၤလာအေပါင္းကို ေဆာင္ႀကဥ္းပီးသေလာက္ ေအဂီရိကေတာ့ အမဂၤလာ အနိဌာရံုတိကိုရာ ေဆာင္ႀကဥ္းလာခပါေရ။ အျပစ္မဲ့ရခုိင္သူရခုိင္သားတိ ယင္းအမဂၤလာ၏ အက်ိဳးဆက္ကို ဆက္လက္ခံစားနိန္ရဆဲပါ။
ဆိုင္ကလုန္းဂီရိကေတာ့ ၀င္ေရာက္ တုိက္ခတ္ျပီးလို႕ အားအင္ေလ်ာ့ပါးလို႕ လားခပါပ်ာယ္။ ေယေကေလ့ မုန္တိုင္းခံ ရခုိင္ျပည္သူတိ၏ ဒုကၡကေတာ့ ေလ်ာ့လုိ႕မလားပါသိ။

အစိုးရ စာရင္းအရဆိုေက မုန္တိုင္းဒဏ္ေႀကာင့္ လူေပါင္း ၁ သိန္း ၂ ေသာင္းေလာက္ အုိးမဲ့အိမ္မဲ့ျဖစ္ကတ္ရေရလုိ႕ဆိုပါေရ။ အစိုးရက လူေပါင္း ၄၅ ေယာက္အနည္းဆံုး သီေရလို႕ ေျပာေကေလ့ ေဒသခံတိအဆိုအရ ေျမပံုတစ္ျမိဳ႕တည္းမွာပင္ အနညး္ဆံုး လူ ၁၀၀ ၀န္းက်င္ သီလားေရလုိ႕ ဆိုပါေရ။ စုိက္ပ်ိဳးထြန္ယက္ေျမ ဧကေပါင္း ၁ ေသာင္း ၇ ေထာင္ ၅ ရာ၊ ငါးပုစြန္ကန္ ဧကေပါင္း ၅ ေသာင္း ၀န္းက်င္ ပ်က္စီးကတ္ရေရလုိ႕ ကုလသမဂၢ၏ လူသားခ်င္း စာနာကူညီေရး အဖဲြ႕ႀကီး OCHA က သူ႕၏ ႏို၀င္ဘာလ ၃၀ ရက္နိန္႕က ထုတ္ေတ အစီရင္ခံစာမွာ ေဖာ္ျပထားပါေရ။ ငါးဖမ္းဘုတ္တိ၊ ကြဲၽႏြားတိ၊ တာတမံတိ၊ အိုးအိမ္ေက်ာင္းအေဆာက္အအံု စေရ တျခား ပစၥည္းဥစၥာ ဆံုးရွံဳးမွဳတိကလည္း အမ်ားႀကီးပါ။ ေအခ်င့္တိက မုန္တုိင္းခံျပည္သူတိကို ေရရွည္နလံထူရခက္စီေရ ဆံုးရွံဳးမွဳတိ ျဖစ္ပါေရ။

ခ်စ္စရာ့ ရကၡိတစိတ္
မုန္တုိင္းတုိက္ခတ္ျပီးလို႕ ႏွစ္လထဲကို ေရာက္လာေကေလ့ မုန္တုိင္းခံ ျပည္သူအမ်ားစုကေတာ့ နဂိုအေျခအေနကို မေရာက္ႏိုင္ပါသိ။ စားဖို႕ေသာက္ဖို႕အတြက္ ႏိုင္ငံတကာNGOတိ၊ ရခုိင္လူမွဳအဖဲြ႕အစည္းတိ၊ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းတိကို အားကိုးနိန္ရတုန္း ျဖစ္ပါေရ။ ရခုိင္သဟာယအသင္းကဆိုေက မုန္တိုင္းတိုက္ျပီး ၂၄ ရက္ကနိန္ ဆန္တိ ၀ီပီးခပါေရလတ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ ကမၻာ့စားနပ္ရိကၡာအဖဲြ႕(WFP) စေရ အဖဲြ႕တိက ဆန္တိကို ၀ီပီးလာကတ္ပါေရလတ္။ အကူအညီပီးနိန္ေရ လူတစ္ေယာက္၏ေနာက္ဆံုးစာရင္းအရ WFPမွာ ၀ီစရာ ၃လစာ ဆန္ ဟိသိေရလို႕ ဆိုပါေရ။ ယင္းပိုင္ပ်ာယ္ အခင္ႀကီးဦးေအးသာေအာင္ဦးေဆာင္ေရ ALDအဖဲြ႕ကလည္း အကူအညီတိကို ကုိယ္တုိင္ဆင္းျပီးေက ပီးကတ္ပါေရ။ ႏိုင္ငံတကာရခုိင္အမ်ိဳးသားအသင္း WAOကလည္း သိန္းေပါင္း ၃၀၀ ေက်ာ္ေရ ရံပံုေငြတိကို ေကာက္ခံလို႕ ကူညီပီးနိန္ပါေရ။ ယင္းပိုင္ပ်ာယ္ တျခားအဖဲြ႕အစည္းတိလည္း အမ်ားႀကီးပါ။ ေက်ာက္ျဖဴက ေဒသခံအဖဲြ႕တစ္ခုဆိုေက ရခုိင္ျပည္နယ္နိန့္လုပ္ဖို႕အတြက္ စီစိုင္နိန္စြာကနိန္ မုန္တုိင္း၀င္လာလုိ႕ ဒုကၡေရာက္ကတ္စြာနန္႕ လီေဘးကယ္ဆယ္ေရး လုပ္ငန္းဘက္ကို ေျပာင္းျပီးေက လုပ္လားခကတ္ေတလုိ႕ သိရပါေရ။

ေအပိုင္ အေရးႀကီးေရခါ အားလံုး ၀ုိင္းျပီးေက ကူညီကတ္စြာေရ ခ်စ္စရာ ရကၡိတစိတ္ဓာတ္ေခ်ပါ။ ရခုိင္ျပည္သူတိအတြက္ ဆိုေရ ဦးတည္ခ်က္နန္႕ အားလံုးေသာ ရခုိင္အဖဲြ႕အစည္းတိက မႀကံဳစဖူး ရံပံုေငြေကာက္ခံ ကူညီမွဳေရ ေအတစ္ႀကိမ္ အမ်ားဆံုးဟိပါဖို႕။ ေယေကေလ့ လူမွဳအဖဲြ႕အစည္းတိေရ လူမ်ား၏ အလွဴေငြေပၚမွာ မွီျပီးေက ပံ့ပိုးရစြာျဖစ္ေရအတြက္ေႀကာင့္ ေနာက္ထပ္ဇာေလာက္ ႀကာရွည္ေထာက္ပံ့ႏိုင္ဖို႕လဲ ဆိုစြာက စိုးရိမ္စရာပါ။ ေနာက္ဆံုးသိရေရ သတင္းအရ ဆိုေက အကူအညီပီးနိန္ကတ္ေတ ျပည္တြင္းအဖဲြ႕အစည္းတိက ေကာင္းနည္းလားပ်ာယ္လို႕ ဆိုပါေရ။ OCHA၏ ခန္႕မွန္းခ်က္အရ အမွန္တကယ္ လုိအပ္ေငြမွာ သန္းေပါင္း ၅၃ သန္း ျဖစ္ေကေလ့ ေလာေလာဆယ္ထိ ႏုိင္ငံတကာက ေဒၚလာ ၁၈ သန္းကို ကတိျပဳလွဴဒါန္းထားျပီးေက ကုလသမဂၢ ဗဟိုအေရးေပၚကူညီေရးရံပံုေငြထဲက သန္း ၆ သန္း၊ စုစုေပါင္း သန္း ၂၄ သန္းရာ ရထားပါသိေရ။ လိုအပ္ေငြ၏ ထက္၀က္ေတာင္ မျပည့္ပါသိ။

ရီ
လုိအပ္ခ်က္တိ အမ်ားႀကီးထဲက အေရးအႀကီးဆံုးကေတာ့ ေသာက္ရီသန္႕ပဲ ျဖစ္ပါေရ။ ေသာက္ရီတြင္းတိကို ညစ္ညမ္းရီ၀င္လားလို႕ ေသာက္သံုးရီအခက္အခဲတိကလည္း ဟိတုန္းပါသိ။ ကြ်မ္းက်င္သူတိ၏ အဆိုအရ လူတစ္ေယာက္ေရ အစာမစားပဲ ရက္ ၅၀ တုိင္ေအာင္နိန္ႏိုင္ေကေလ့ ရီမေသာက္ပဲ ၃၊ ၄ရက္ေတာင္ မနိန္ႏိုင္လို႕ဆိုပါေရ။ ဇာျဖစ္လို႕လဲဆိုေက လူခႏၶာကိုယ္၏ ၅၀ ရာခုိင္ႏွဳန္းေက်ာ္ေရ ရီဓာတ္တိနန္႕ ဖြဲ႕စည္းထားလုိ႕ပါ။ တျခားအာဟာရတိနန္႕ အလီးခ်ိန္အားျဖင့္ ယွဥ္လုိက္ေက ရီက လူ႕ခႏၶာကုိယ္အတြက္ အလိုအပ္ဆံုးအရာပါ။ နိန္စုိင္ အသက္ရွဳျခင္း၊ ေခြ်းထြက္ျခင္း၊ က်င္ႀကီးက်င္ငယ္စြန္႕ျခင္းတိက ခႏၶာကိုယ္ထဲမွာဟိေရ ရီဓာတ္တိကို ေလ်ာ့ပါးစီပါေရ။ ယင္းအတြက္နန္႕ ကုန္လားခေရ ရီဓာတ္ကို ျပန္လည္အားျဖည့္ပီးဖို႕ လုိအပ္ပါေရ။

ရီဓာတ္မလံုေလာက္ပဲ ခႏၶာကိုယ္ထဲကနိန္ ရီဓာတ္ ၅ရာခုိင္ႏွဳန္းထိ ဆံုးရွံဳးလားခေက ေအာက္ပါလကၡဏာတိကို ခံစားလာႏိုင္ပါေရ။
၁။ ႏွလံုးခုန္ျမန္လာျခင္း၊
၂။ အသက္ရွဴျမန္လာျခင္း၊
၃။ ေခြ်းထြက္နည္းျခင္း၊
၄။ သီး (ဆီး) နည္းျခင္း၊
၅။ ခႏၶာကိုယ္ အပူခ်ိန္တက္လာျခင္း၊
၆။ အလြန္အမင္း ႏြမ္းနယ္လာျခင္း၊
၇။ ႀကြက္သားတိ ကိုက္လာျခင္း၊
၈။ ေဂါင္းကိုက္ျခင္း၊ ေဂါင္းမူးျခင္း၊
၉။ ျခီလက္မ်ားမွာ စူးစူးရွရွ ခံစားမွဳတိ ရလာျခင္း ရို႕ျဖစ္ပါေရ။

ရီဓာတ္ ၁၀ ရာခုိင္ႏွဳန္း ဆံုးရွံဳးလားေကေတာ့ခါ ေအာက္ပါလကၡဏာျပင္းတိကို ခံစားလာႏိုင္ပါေရ။
၁။ ေအာ့အန္ျခင္း၊
၂။ ႀကြက္သားမ်ား အလြန္အမင္းကိုက္ခဲလာျခင္း၊
၃။ အရီျပား ကဲြျခင္း၊
၄။ ႏွလံုးခုန္ႏွဳန္း အလြန္အမင္းျမန္လာျခင္း၊
၅။ အျမင္အာရံု ေမွးမိန္လာျခင္း၊
၆။ သီးေပါက္လွ်င္ နာက်င္လာျခင္း၊
၇။ စိတ္ရွဳပ္လာျခင္း၊
၈။ အသက္ရွဴရ ခက္လာျခင္း၊
၉။ တ ျခင္း (seizures)
၁၀။ ရင္ဘတ္နန္႕ ၀မ္းနာျခင္း
၁၁။ သတိေမ့ျခင္း။

လြန္ခေရ အပတ္ကေတာ့ခါ မိုး ၃ ရက္ေလာက္ရြာခလို႕ ရီကိစၥနည္းနည္း သက္သာလားခပါေရ။ ရီမျပတ္လားစီဖို႕ အတြက္ အဖဲြ႕တစ္ခ်ိဳ႕ကလည္း အ၀ီစိတြင္းတူးဖို႕၊ ဟိေရ ရီကန္တိ ညစ္ပတ္နိန္စြာကို ျပန္ပ်င္ဖို႕ လုပ္နိန္ကတ္ပါေရ။ အ၀ီစိရီကလည္း ေပ ၂၀၀ ထိတူးေကေတာင္ ရီက ေကာင္း မသန္႕လုိ႕ စက္ယႏၱရားတိနန္႕ ပိုအနက္ တူးႏိုင္ဖို႕ လုိေရလုိ႕ ျပည္တြင္းကူညီေရးအသင္း၀င္တစ္ေယာက္ အေျပာအရ သိရပါေရ။ ေႏြရာသီဆိုေက ရီယွားပါးမွဳ ပိုဆိုးႏုိင္လို႕ အ၀ီစီတြင္းတိကုိ အခ်ိန္မွီတူးႏိုင္ေက ေနာင္ေရရွည္အတြက္လည္း အဆင္ေျပလားဖို႕ ျဖစ္ပါေရ။

အစားအစာ
ႀသစေႀတးလ်၊ အေမရိက စေရ ဗမာအစိုးရနန္႔ ပနံမသင့္ေရ ႏုိင္ငံတိက ကမၻာ့စားနပ္ရိကၡာအဖဲြ႕ WFP (World Food Program)ကနိန္တဆင့္ လွဴဒါန္းဖို႕လို႕သိရပါေရ။ မတ္ထရစ္တန္ ၃၃၀၀ ဟိေရ အစားအေသာက္ လူသံုးကုန္တိကို ျဖန္႕ျဖဴးပီးနိန္ေရလို႕ OCHA အစီရင္ခံစာက ဆုိပါေရ။ ေနာက္ထပ္ အစားအစာ မတ္ထရစ္တန္ ၂၇၀၀ ကို စစ္ေတြ၊ ေျမပံု၊ ေက်ာက္ျဖဴ ျမိဳ႕တိကို ေလာေလာဆယ္ တင္ပို႕ဖို႕ဟိျပီးေက မုန္တုိင္းခံျပည္သူတိအတြက္ မွ်၀ီပီးလာဖို႕လို႕ သိရပါေရ။ တျခားေဒသခံအဖဲြ႕အစည္းတိကလည္း ပံ့ပိုးကူညီနိန္ကတ္ပါေရ။ ယင္းအတြက္နန္႕ မုန္တုိင္းသင့္ ျပည္သူတိအတြက္ အစားအေသာက္ကေတာ့ လူတိုင္းအတြက္ မလုံေလာက္သိေကေလ့ ေလာေလာဆယ္အထိေတာ့ နိန္သာထိုင္သာ အေျခအေနမွာ ဟိနိန္ပါေရ။

နိန္ထုိင္ေရး
OCHA အစီရင္ခံစာအရ တာေပါလိမ္အဟတ္ေပါင္း ၉၃၀၀ ေက်ာ္၊ ျခင္ေထာင္ေပါင္း ၅၀၀၀ ေက်ာ္၊ ေစာင္ေပါင္း ၆၀၀၀ေက်ာ္ နန္႕ တျခားအသံုးအေဆာင္ပစၥည္းတိကို ပီးထားေရလုိ႕ဆိုပါေရ။ ေယေကေလ့ ယင္းခ်င့္ေရ တကယ္တမ္း အုိးမဲ့အိမ္မဲ့ျဖစ္ေတ လူ ၁ သိန္း ၂ ေသာင္းနန္႕ ယွဥ္လုိက္ေက မေျပာစေလာက္ပဲ ဟိပါသိေရ။
တခ်ိဳ႕က အဖဲြ႕အစည္းတိက ယာယီတဲတိ ထိုးပီးပါေရလတ္။ တခ်ိဳ႕ကလည္း လဟာျပင္မွာ တာေပၚလင္မိုးလို႕နိန္ကတ္ရတုန္းပါသိ။ နိရဥၥရာသတင္းဌာနနန္႕ မိန္းျမန္းစြာမွာ ဦးေအးသာေအာင္က တခ်ိဳ႕ရြာသားတိေရ ပီးေရ တဲတိကို မယူ၀ံ့ႀကေႀကာင္း၊ ဇာျဖစ္လုိ႕လဲဆိုေက ယင္းတဲကို ျပန္အပ္ကတ္ရဖုိ႕ျဖစ္ေႀကာင္း၊ တကယ္လို႕ တစ္ခုခု ဥပမာ မီးစက်လို႕ အေပါက္ေခ် ေပါက္လားေက ေလ်ာ္ေႀကးပီးကတ္ရဖို႕ျဖစ္ေႀကာင္း ရြာသားတိကို ကိုးကားလို႕ ေျပာျပလားခပါေရ။

လီေဘးဒုကၡသည္တိကို အမ်ားႀကီးအကူအညီပီးနိန္ေရ ရခုိင္အဖဲြ႕အစည္းတစ္ခုကလည္း တာေပါလိမ္ဟတ္တိကို ၀ီပီးေႀကာင္း၊ တျခားလူတိကို တာေပါလိမ္ကို မလုိခ်င္လုိ႕ ေဒသထြက္ အုန္းတိ၊ ဓနိတိ ၀ယ္ဖို႕ ဖဲ့ခ်ာပီးကတ္ေႀကာင္း ယင္းအဖဲြ႕က ေျပာျပပါေရ။ အုန္းတိ၊ ဓနိတိ ေရာင္းလိုက္ေတ ေဒသခံတိမွာလည္း ဖဲ့ခ်ာ ရလားလုိ႕ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္ အဆင္ေျပလားကတ္ေႀကာင္း ေျပာျပပါေရ။ တခ်ိဳ႕ကလည္း မိမိအိမ္ကို ကိုယ္ထူကိုယ္ထ ျပန္ပ်င္ဖို႕ႀကိဳးစားတုန္းသိလို႕လည္း ႀကားသိရပါေရ။

နဂိုအေျခအေနကို ေရာက္ဖို႕အတြက္ အခ်ိန္ယူျပီးေက ဆက္လက္ပံ့ပိုးႀကရဖို႕ ျဖစ္ပါေရ။ နဂိုကတည္းက တစ္နိန္႕စားဖုိ႕ကို မနည္းယွာလုိ႕ ရုန္းကန္နိန္ကတ္ရစြာမွာ အဂုကိုယ့္ေဂါင္းထက္က ေခါင္းမိုးလည္းေျပာင္၊ ကိုယ့္ေဘးက နံရံေလ့ ေျပာင္၊ အားလံုးေျပာင္လားကတ္ပါပ်ာယ္။

ျမန္မာ့အလင္း သတင္းစာ အရဆိုေက နပတ တုိင္းမွဴး စိုးသိန္းေရ မင္းျပားကို ေရာက္လာပါေရလတ္။ ေယေကေလ့ လီေဘးသင့္ျပည္သူတိကို ကူညီေရ သတင္းတစ္ခုေလ့ မပါပါ။ ေအေလာက္ဒုကၡေရာက္နိန္စြာကိုေတာင္ 'ေဒသဖြံ႕ျဖိဳးေရး လုပ္ငန္းမ်ားကို စစ္ေဆး'ဆိုေရ ေဂါင္းစုိင္နန္႕ ၀ါဒျဖန္႕ေကာင္းနိန္တုန္း။ တကယ္တမ္းျဖစ္သင့္စြာက 'ေဒသျပန္လည္ထူေထာင္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို စစ္ေဆး'လုိ႕ရာျဖစ္သင့္ပါေရ။ ျပည္လည္ထူေထာင္ေရးလုပ္ငန္းတိကို မႀကည့္ခပံုေပါက္ပါေရ။ နဂိုကတည္းက မဖြံျဖိဳးစြာမွာ အဂု ဂ်ီးကပ္လမြဲျဖစ္နိန္ကတ္ရပါပ်ာယ္။ ယင္းခ်င့္ကိုေတာင္ မ်က္ႏွာေျပာင္တုိက္လို႕ ေဒသဖြံ႕ျဖိဳးေရးဆိုျပီးေက ၀ါဒျဖန္႕ေကာင္းတုန္းပါသိ။

က်န္းမာေရး
မုန္တုိင္းက်ျပီးစ ေအာက္တိုဘာ ၂၂ ရက္ကနိန္ ေအာက္တိုဘာလ ၂၄ ရက္နိန္႕ လူနာေပါင္း အေယာက္ ၂ ေသာင္း၀န္းက်င္ကို ကုသပီးခေရလို႕ က်န္းမာေရးလုပ္ငန္းရပ္တိကို လုပ္ေဆာင္နိန္ေရ အဖဲြ႕အစည္းတစ္ခု၏ စစ္တမ္းအရ သိရပါေရ။ ယင္းအထဲက အမ်ားစုေရ ပြန္းပဲ့ျခင္း၊ မ်က္စိနာျခင္း၊ ၀မ္းပ်က္ျခင္း စေရ ေရာဂါလကၡဏာတိကို ခံစားနိန္ရေရလုိ႕ ဆုိပါေရ။ UNFPA-MMAအဖဲြ႕က က်န္းမာေရး၀န္ထမ္းတိက ေျမပံုျမိဳ႕မွာ ေဆးခန္းဖြင့္လွစ္ျပီးေက ကုသပီးနိန္ပါေရ။ ယင္းအဖဲြ႕ကပ်ာယ္ တျခား ေျမပံုျမိဳ႕နယ္က ရြာ ၂၈ ရြာကို လွည့္ျပီးေက ေဆး၀ါးကုသမွဳတိကို လုပ္ပီးပါေရ။ UNFPA-MSI အဖြဲ႕ကလည္း ေက်ာက္ျဖဴျမိဳ႕နယ္က ရြာ ၁၂ ရြာကို လွည့္လည္ ကုသပီးပါေရ။ ယင္းအဖဲြ႕တိကပဲ တျခားသန္႕စင္ေရး ပစၥည္းတိ၊ ေဆး၀ါးတိကို ပီးခပါေရ။ အဂုက်လာေရ ကုလသမဂၢဗဟိုရံပံုေငြနန္႕ဆိုေက ယင္းလွည့္လည္ကုသေရးလုပ္ငန္းတိကို ဆက္လက္ လုပ္ေဆာင္လားႏိုင္ဖို႕လုိ႕လည္း သိရပါေရ။ ယင္းပိုင္ပ်ာယ္ တျခားအဖဲြ႕အစည္းတိကလည္း ရဟိေရ အခ်က္အလက္တိကို လုိက္လို႕ အေရးႀကီးေရ ရြာတိကုိ ဦးစားပီး ကူညီပီးနိန္ကတ္ပါေရ။ အထူးသျဖင့္ မုန္တုိင္းခံျပည္သူတိထဲက အေခ်တိ၊ ကုိယ္၀န္ေဆာင္တိကိုလည္း လုိအပ္ေတ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မွဳတိကို တတ္ႏိုင္သေလာက္ ကူညီပီးနိန္ေရလုိ႕ ဆိုပါေရ။ ေယေကေလ့ လုိအပ္ခ်က္နန္႕ ပီးႏိုင္ေရ အကူအညီက မမွ်ျဖစ္နိန္တုန္းလို႕ ဆိုပါေရ။

ကုိယ္ခႏၶာက်န္းမာေရးကေတာ့ လတ္တေလာ ကုသလုိ႕ရေကေလ့ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ က်န္းမာေရးကေတာ့ အခ်ိန္ယူရပါဖို႕။ လူတုိင္းေရ သဘာ၀ေဘးအႏၱရာယ္တစ္ခု က်ေရာက္တုိင္း အလြန္အမင္းစိတ္ဖိစီးမွဳဒဏ္ကို ခံရတတ္ပါေရ။ အထူးသျဖင့္ မိမိခ်စ္ခင္တြယ္တာေရ လူတစ္ေယာက္ေယာက္ဆံုးရွံဳးလားေက ရူးမတတ္ခံစားကတ္ရပါဖို႕။ ယင္းခံစားရေရလူတိထဲမွာေတာင္ အမ်ိဳးသမီးနန္႕ အရြယ္မေရာက္သိေရ အေခ်တိက ပိုစိုးရိမ္ရပါေရ။ ယင္းလူတိကုိ ႏွစ္သိမ့္ပီးဖို႕ အနားမွာ ျခံရံအားျဖည့္ပီးဖို႕ ေဆြမ်ိဳး၊ သငယ္ခ်င္းတိ လုိအပ္ပါေရ။ ေရရွည္ႀကည့္ရွဳေစာင့္ႀကည့္ပီးဖို႕ လုိအပ္ပါေရ။

၁၉၈၈ ခုႏွစ္က နယူးဇီလန္ႏိုင္ငံမွာလည္း ဘိုလာ(Bola) ဆိုေရ ဆုိင္ကလုန္းတစ္ခု တုိက္ခပါေရ။ ႏိုင္ငံ၏ စိုက္ပ်ိဳးေက်းလက္ေဒသတိကို ဒုကၡအႀကီးအက်ယ္ပီးခပါေရ။ မုန္တုိင္းတုိက္ျပီးလို႕ ၅ ႏွစ္အႀကာမွာ မုန္တုိင္းခံျပည္သူတိကို ျပန္လည္စစ္ေဆးႀကည့္ေရခါ ယင္းအထဲက ၁၂ ရာခုိင္ႏွဳန္းေရ ျဖစ္ရပ္လြန္စိတ္ဖိစီးမွဳ လကၡဏာရပ္တိကို ျပသနိန္ေရလို႕ဆိုပါေရ။ ၁၉၈၆ ခုႏွစ္က ျပဳလုပ္ခေရ ေလ့လာခ်က္တစ္ခုအရလည္း ပစၥည္းဥစၥာဆံုးရွံဳးမွဳ၊ မိမိခ်စ္ခင္သူ သီဆံုးမွဳတိေရ ခံစားရေရ အာရံုေႀကာ ခ်ိဳ႕ယြင္းအားနည္းလာမွဳ၊ မုန္တုိင္းလြန္စိတ္ဖိစီးမွဳတိနန္႕ တုိက္ရုိက္ဆက္စပ္နိန္ေရလုိ႕ ဆိုပါေရ။ နဂိုအေျခအေနကို ျပန္ေရာက္ဖို႕အတြက္ စိတ္ပိုင္းဆုိင္ရာ အားပီးမွဳ၊ လူက်င့္၀တ္ဆုိင္ရာ ေထာက္ပံ့မွဳ (moral support)တိအေပၚအမ်ားႀကီး မူတည္ေႀကာင္း ေဖာ္ျပထားပါေရ။ လူပုဂၢိဳလ္ကိုလုိက္လုိ႕ ယင္းဖိစီးမွဳကို တုန္ျပန္စြာ၊ ျပန္လည္ နလံထူစြာ ကလည္း ကြာျခားတတ္ပါေရ။ ယင္းအတြက္ေႀကာင့္ ေရရွည္ေစာင့္ႀကပ္ႀကည့္ရွဳလားဖို႕ လုိအပ္ပါေရ။

ပညာေရး
အစိုးရဘားဂ်တ္၏ ၃ ရာခုိင္ႏွဳန္းေလာက္ကိုပဲ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရးအတြက္ သံုးေရ ဗမာႏုိင္ငံမွာ အဂုဆိုေက အနာမွာ ဒုတ္က် ျဖစ္ရပါပ်ာယ္။ စာသင္ေက်ာင္းတိ၏ ၅၆ ရာခုိင္ႏွဳန္းပ်က္စီးလားေရလုိ႕ သိရပါေရ။ အတန္းတင္စာေမးပဲြႀကီးကလည္း ေနာက္ႏွစ္လေလာက္ဆိုေက က်ပါဖုိ႕ပ်ာယ္။ မုန္တုိင္းခံျပည္သူတိအထဲမွာ အစိုးရိမ္ရဆံုးက အထက္မွာ ေျပာခေရပိုင္ အေခ်တိနန္႕ ကိုယ္၀န္ေဆာင္မိခင္တိပါ။ အေခ်အရြယ္မွာ ေအပိုင္ ေဘးအႏၱရာယ္ႀကီးတစ္ခုနန္႕ ႀကံဳလုိက္ရေက ယင္းအေခ်တိစိတ္ထဲမွာ trauma (လွ်ပ္တျပက္နာက်င္တုန္လွဳပ္စိတ္) ၀င္လားတတ္ပါေရ။ ယင္းပိုင္အေခ်တိကို ကူညီဖုိ႕က သူ႕သငယ္ခ်င္းတိနန္႕ ေျပးလႊားကဇတ္ျပီးေက traumaကို မိန္႕လားေအာင္ လုပ္ပီးစြာက အေကာင္းဆံုးပါ။ ယင္းပိုင္လုပ္ပီးႏုိင္ဖို႕အတြက္ ေက်ာင္းအေဆာက္အအံုတိက အေရးႀကီးပါေရ။

ေလာေလာဆယ္မွာ UNICEFနန္႕ အစိုးရ ပညာေရးဌာနရို႕ ပူးေပါင္းျပီးေက ယာယီစာသင္နိန္ရာ ၁၅၀ ကို ျပဳလုပ္ပီးထားေရလုိ႕ OCHAအစီရင္ခံစာအရ သိရပါေရ။ ႏိုင္ငံတကာ အန္ဂ်ီအုိတိကလည္း စာသင္ေက်ာင္း ၄၀ကို ေဆာက္လုပ္ဖို႕ အစိုးရပါးက ခြင့္ျပဳခ်က္ ရထားပ်ာယ္လုိ႕လည္း သိရပါေရ။ ရခုိင္သဟာယအသင္းကလည္း အစိုးေက်ာင္းမဟုတ္ေတ အျပင္ေက်ာင္းတိကို ရြာ ၆ ရြာမွာ ေဆာက္လုပ္ဖို႕ စီစိုင္နိန္ေရလုိ႕လည္း သိရပါေရ။ ယူနီဆက္ဖ္နန္႕ အစိုးရေပါင္းျပီးေက စိတ္ပိုင္းလူမွဳ သင္တန္းတိကို အစိုးရေက်ာင္းနန္႕ ဘုန္းေတာ္ႀကီးသင္ေက်ာင္းတိက ဆရာတိကို သင္ႀကားပို႕ခ်လားဖုိ႕လို႕လည္း သိရပါေရ။

အျပင္ကလူတိ ဇာလုပ္ကတ္ဖုိ႕လဲ
ျပည္ပကို ေရာက္ဟိနိန္ေရ ရခုိင္သူရခုိင္သားတိကေတာ့ တတ္ႏိုင္သေလာက္ ေအကိစၥကို ကမၻာက မမိပေပ်ာက္မဟိလားေအာင္ ႀကိဳးစားကတ္ရဖို႕ျဖစ္ပါေရ။ ဂီရိသတင္းကို ေစာင့္ႀကပ္မွ်၀ီပီးလားကတ္ရဖို႕ ျဖစ္ပါေရ။ ရံပံုေငြရေအာင္ ရံပံုေငြရွာပဲြ၊ စ်ီးေရာင္းပဲြတိ ထပ္လုိ႕ လုပ္လားကတ္ရဖို႕ျဖစ္ပါေရ။ လိုအပ္ေတ ေငြ၏ ထက္၀က္ေလာက္ပဲ ရသိေရအတြက္ေႀကာင့္ တျခားႏိုင္ငံတိက လွဴလာေအာင္ တုိက္တြန္းကတ္ရဖို႕ ျဖစ္ပါေရ။ အခုေလာေလာဆယ္ထိ ကမၻာ့အခ်မ္းသာဆံုးႏိုင္ငံထဲက တစ္ႏိုင္ငံလည္းျဖစ္ေတ၊ အာသွ်ေဒသမွာ အလွဴအတန္းအႀကီးဆံုးလည္း ျဖစ္ေတ ဂ်ပန္က ေဒၚလာ ၅ သိန္းပဲ လွဴထားသိေရလုိ႕ သိရပါေရ။ ယင္းခ်င့္ေရ တျခား ႀသစေႀတးလ်၊ အေမရိကရို႕နန္႕ ယွဥ္လုိက္ေက ေကာင္းနည္းလြန္းနိန္ပါေရ။ ယင္းအတြက္ေႀကာင့္ ဂ်ပန္အစိုးရ၊ ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးဌာနကို စာပို႕ကတ္ရပါဖို႕။ ယင္းပိုင္ပ်ာယ္ ေနာ္ေ၀း၊ ဆြီဒင္စေရ ႏိုင္ငံတိကိုလည္း စာပို႕ကတ္ရပါဖို႕။ သူရို႕ကူညီေကအျမတ္၊ မကူညီေက အရင္းပါ။

ခ်စ္စရာ့ ရကိၡတစိတ္နန္႕ မုန္တုိင္းခံျပည္သူတိအတြက္ဆိုေရ ဦးတည္ခ်က္ကို အရင္းတည္ပနာ အားလံုး၀ုိင္း၀န္းျပီးေက ဆက္လက္ႀကိဳးစားႀကည့္ကတ္ပါေမ။ ဒုကၡေရာက္ျပည္သူတိကို ကူညီသူအားလံုး စိတ္က်န္းမာ၊ ကိုယ္ခ်မ္းသာကတ္ပါစီ။

မွီျငမ္း
၁။ ျပည္တြင္းမွ ကူညီနိန္ကတ္သူတိ (Inside Sources)
၂။ Myanmar Information Management Unit (MIMU), http://www.themimu.info, accessed on December 24, 2010
၃။ Office for the Coordination of Humanitarian Affairs, United Nations, http://girirelief.net/wp-content/uploads/2010/12/OCHA-Report-10-November-30-2010.pdf, accessed on December 18, 2010
၄။ Mayo Clinic, Nutrition and Healthy Eating, http://www.mayoclinic.com/health/water/NU00283, accessed on December 22, 2010
၅။ Symptoms of Dehydration ,http://www.symptomsofdehydration.com/, accessed on December 22, 2010
၆။ Insel. Paul M.; Roth, Walton T.; Core Concepts in Health with Additional Readings from Georgia Institute of Technology, 10th Edition, Mc Graw Hill, New York, 2008.
၇။ Narinjara, Interview with General Secretary of Arakan League for Democracy (ALD) On His Recent Trip to the Affected Areas of Cyclone Giri and His Assistance to the Victims, http://www.narinjara.com/details.asp?id=2813, accessed on December 21, 2010

International Vacancy Announcement (United Nations and Other International Organizations)

International Vacancies

ေမွ်ာ္လင့္မိပါသည္

လြန္ခေရအပတ္က ဂြ်န္အက္ဖ္ကက္ေနဒီအေႀကာင္း ေဆာင္းပါးတစ္ပုဒ္ကို ဖတ္ယင္းနင့္ စိတ္၀င္စားစရာ သူ႕မိန္ ့ခြန္းတစ္ခုကို လားတြိပါေရ။ “ငါသည္ ေကာင္းမြန္ေျပာင္ေျမာက္ေသာ အနာဂတ္အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုကို ေမွ်ာ္လင့္သည္။ စစ္အင္အားကို လူ႕က်င့္၀တ္တိနင့္ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ေရ အနာဂတ္၊ အေျမာ္အျမင္ႀကီးမွဳတိနင့္ ခ်မ္းသာေရ အနာဂတ္၊ ဟိေရ ႀသဇာအာဏာကို ဦးတည္ခ်က္ေကာင္းနင့္ တည့္မတ္ပီးႏိုင္ေရ အနာဂတ္၊ ယင္းပိုင္ အနာဂတ္တိကို ေမွ်ာ္လင့္ေရ။”

ယင္းစကားတိထဲမွာ အေရးႀကီးေရ စကားလံုး ၅ ခုကို တြိရပါဖို႕။ အင္အား၊ က်င့္၀တ္ဆိုင္ရာ ထိန္းခ်ဳပ္မွဳ၊ အေျမာ္အျမင္ႀကီးေသာ ခ်မ္းသာမွဳ၊ ႀသဇာအာဏာ၊ ဦးတည္ခ်က္ ရို႕ျဖစ္ပါေရ။ အေမရိကပိုင္ စစ္အင္အားႀကီးႏိုင္ငံက အီရတ္ႏိုင္ငံ ဖလူးဂ်ာ(Fallujah)ေဒသမွာ အေမရီကန္စစ္သားတိ အသီအေပ်ာက္မ်ားလြန္းေရခါ ကြန္ဂရက္စ္မွာ နယူးကလီးယားလက္နက္ေခ်တစ္ခုသံုးပနာ ႏွက္ပလုိက္ရဖို႕ ဆိုျပီးေက လႊတ္ေတာ္အမတ္တခ်ိဳ႕က ေျပာခကတ္ပါေရ။ ေယေကေလ့အမ်ားစုက လူ႕က်င့္၀တ္ဆိုင္ရာ ထိန္းခ်ဳပ္မွဳတိနင့္ထိန္းခ်ဳပ္ခကတ္ပါေရ။ ယင္းပိုင္ပ်ာယ္ လူတိုင္းမွာ သူ႕စြာနင့္သူ အင္အားတိ ဟိကတ္ပါေရ။ ယင္းအင္အားကို အက်ိဳးယုတ္လားႏိုင္ေရ ကိစၥရပ္တိမွာ လူ႕က်င့္၀တ္နိတိ တိနင့္ထိန္းကတ္ရပါဖို႕။ ဥပမာ - အိန္တာနတ္စာမ်က္ႏွာမွာ ေျပာဆိုေဆြးေႏြးကတ္ေတနိန္ရာမွာ ကိုယ့္အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားကို ထိခုိက္စီေရ လုပ္ငန္းရပ္တိဆိုေက လူ႕က်င့္၀တ္အသိ၊ အမ်ိဳးသားေရအသိတိနင့္ ထိန္းကတ္ရပါဖို႕။

ေနာက္တစ္ခုက အေျမာ္အျမင္ႀကီးေရ ခ်မ္းသာမွဳ။ ေအခ်င့္ကေတာ့ ေကာင္းေျပာဖို႕မလိုလုိ႕ ထင္ပါယင့္။ ဖဲ့ခ်ာဇာေလာက္ခ်မ္းသာပတ္စီ အေျမာ္အျမင္မႀကီးေက အလကားပါပ်ာယ္။ ယင္းပိုင္ပ်ာယ္ ရခုိင္ျပည္ကို ဇာေလာက္ခ်စ္ေတေျပာပတ္စီ အေျမာ္အျမင္ႀကီးေရ ရင့္က်က္ေတ အမ်ိဳးသားေရးကို မလုပ္ႏိုင္ေက ရည္မွန္းေရ ပန္းတုိင္က အျမဲတမ္း ၀ီးနိန္ပါဖို႕။ ေအသူပါေရ အဖဲြ႕မွာ ငါမလုပ္ဆိုစြာမ်ိဳး၊ ေအသူရုိ႕က ကုလားကို တုိက္နိန္စြာရာ၊ ေအသူရုိ႕က ဗမာစစ္အစိုးရကို တိုက္နိန္စြာရာ၊ ေအသူရို႕က လူမွဳေရးပဲလုပ္စြာရာ ဆိုစြာမ်ိဳးတိကို ေရွာင္ကတ္ရပါဖို႕။ ကိုယ္ႏိုင္ေရ တက္နင့္ ကိုယ္ေလာင္းကိုရာ အယင္ေလွာ္ႏိုင္ေအာင္ ႀကိဳးစားရပါဖို႕။ တျခားေလာင္းကို ျမွဳပ္ဖို႕ မႀကိဳးစားသင့္ပါ။ ယင္းပိုင္အမ်ိဳးသားေရးစိတ္ဓာတ္ မရင့္က်က္သရြိ၊ အေျမာ္အျမင္မႀကီးပဲ ကိုယ့္အမ်ိဳးသားအခ်င္းခ်င္းကို ႏွိမ္နိန္သရြိ ကြ်န္ဘ၀က လြတ္ေျမာက္ေရး၊ ရခုိင္ျပည္ႀကီးတိုးတက္ထြန္းေျပာင္ေရး ပန္းတုိင္ကို ေရာက္ႏိုင္ဖို႕မဟုတ္ပါ။

ေနာက္တစ္ခုက ႀသဇာအာဏာနန္႕ ဦးတည္ခ်က္ပါ။ အဖဲြ႕အစည္းတစ္ခု၏ ေဂါင္းေဆာင္သည္ ဇာေလာက္မွ မဟိေရ ေဂါင္းေဆာင္အာဏာကို အလဲြသံုးစားလံုးပနာ NLDပံုစံမ်ိဳး လူငယ္သစ္တိကို ေျမေတာင္မေျမွာက္ပဲ၊ အနာဂတ္မ်ိဳးဆက္သစ္လို႕မျမင္ပဲ ဂလန္႕ဂလန္႕အေကာင္တိပဲလုိ႕ လားျမင္ေက ရခုိင္အမ်ိဳးသား အက်ိဳးစီးပြားဆိုေရ ဦးတည္ခ်က္နင့္ လဲြနိန္ပါဖို႕။ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံမွာ ဥပေဒဟိေရပိုင္ အဖဲြ႕အစည္းတစ္ခုမွာလည္း ဥပေဒဟိပါဖို႕။ No one is above the law. ဇာသူေလ့ ယင္းဥပေဒအထက္က ရပ္လုိ႕မရပါ။ ဥပေဒက ၂ႏွစ္သက္တမ္း ဥကၠဌရာထူးကို လ်ာထားေက ၂ ႏွစ္ျပည့္ေက ဆင္းပီးရပါဖို႕။ ျပန္လည္ရြီးေကာက္ ျခင္းခံရေကေတာ့ ဆက္လုပ္လို႕ရပါဖို႕။ ရာသက္ပန္ ဥကၠဌေတာ့ လုပ္ခ်င္လုိ႕မရပါ။ ရထားတဲြကို ဦးေဆာင္ေရ ရထားေဂါင္းက သတ္မွတ္ထားေရ ဦးတည္လားရဖုိ႕လမ္းကို မလားေက ေနာက္က ရထားတြဲတိအတြက္ ေကာင္းအခက္အခဲဟိပါဖို႕။

ရခုိင္ျပည္တိုးတက္ေရး၊ ရခုိင္သားမ်ား ကြ်န္ဘ၀က လြတ္ေျမာက္ေရးသည္ ရခုိင္သား၊သမီးရို႕အားလံုးမွာ တာ၀န္ဟိပါေရ။ ယင္းလူအားလုံး၊ ယင္းလူတိပါ၀င္ေရ အဖဲြ႕အစည္းတိအားလံုးမွာ သူ႕စြာနင့္သူ အင္အားတိ ဟိကတ္ပါေရ။ ယင္းအင္အားကို သံုးျပီးေက အမ်ိဳးသားေရးပန္းတိုင္ကုိ လားေရခါ ခ်စ္ခ်စ္ခင္ခင္ မဟုတ္ေကေတာင္မွာ အမုန္းမပြားပဲနင့္ က်င့္၀တ္သိကၡာဟိစြာနင့္ အေျမာ္အျမင္ႀကီးစြာနင့္ ထိန္းထိန္းသိမ္းသိမ္း လားကတ္ရဖုိ႕မဟုတ္ပါလာ။ တစ္ဦးခ်င္းစီတာ၀န္သိသိနင့္ ရေရတာ၀န္၊ ဟိေရ ႀသဇာအာဏာစိေကေခ်တိကို ရခုိင္အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားဆိုေရ ဦးတည္ခ်က္နင့္ ခရီးလားကတ္ေက ရခုိင့္အနာဂတ္စြာလည္း ေကာင္းမြန္ေျပာင္ေျမာက္လာဖို႕စြာမွာ ဧကန္မုခ်မဟုတ္ပါလာ။

ဒီဇင္ဘာလ ၂၀၊ ၂၀၁၀ ခုႏွစ္

Supplementary Grant Program Asia - Deadline:March 15, 2011

SGPA Scholarship Application Form 2011-12

Prospect Burma Scholarship Form

PB Scholarship Form for 2011 New Applicants

Prospect Burma Scholarship - Deadline March 21, 2011

PB Scholarship Form for 2011 New Applicants

ရာဇဝင္ထဲကအလင္းေရာင္

ေဒါက္တာေအးခ်မ္း၏ ေထာင္တြင္းအေတြ႕အႀကံဳတခ်ိဳ႕ပါလုိ႕ ရခုိင္စာဖတ္ပရိသတ္အတြက္ မွ်၀ီလုိက္ပါေရ။
-----------------------------------------------

စၾကာဝဠာအေၾကာင္း ေရးသားထားတဲ့ စာတစ္အုပ္ကိုဖတ္ဖူး တယ္။ သင္ယခုျမင္ေနရတဲ့ ၾကယ္ေတြဟာ အခုရွိေနတဲ့ၾကယ္ ေတြ မဟုတ္ဘူး လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္သန္းေပါင္းမ်ားစြာက ျဖစ္တည္ခဲ့ တဲ့ၾကယ္ေတြပါတဲ့။ အလင္းႏွစ္မ်ားစြာကို ျဖတ္သန္းၿပီးေတာ့မွ သင့္ထံေရာက္ လာတာပါ။ မ်က္ျမင္ကိုၾကည့္ၿပီးဝဠာျပင္မွာ အခုတည္ေနတဲ့ၾကယ္လို႔ သင္ထင္ေနတာပါ ဆိုတဲ့စကားက ဒီစာပန္းခ်ီကားကိုေရးဖို႔ အေၾကာင္းရင္းပါပဲ။

ဟုတ္တယ္ မိုးေကာင္းကင္ႀကီးမွာ ၾကယ္မ်ားစြာဟာ ျဖစ္တည္ေနတယ္။ ဒါေတြဟာ ပစၥဳပၸန္ကာလ မဟုတ္ေတာ့တာ ေသခ်ာတယ္။အကၽြႏ္ုပ္တို႔ ယေန႔ ျမင္ေနရတဲ့ေကာင္း ကင္ျပင္ႀကီးဟာ အတိတ္႐ုပ္ပုံကားခ်ပ္ႀကီးပါပဲ။ ႏွစ္သန္းေပါင္းမ်ားစြာၾကာေအာင္ ခ်ီ တက္ခဲ့ရတဲ့သူ႔ရဲ႕ဇြဲ ပင္ကိုယ္က မခမ္းေျခာက္တဲ့ စြမ္းရည္ေတြေၾကာင့္ ယခုလို လင္း လက္ေန ေတာက္ပေနတဲ့ ၾကယ္ေတြအျဖစ္ ျမင္ၾကရတာမဟုတ္လား။

ရာဇဝင္ထဲမွာထားခဲ့လို႔မရသူေတြဟာ အတိတ္ထဲကေန ပစၥဳပၸန္အထိ ခုန္ထြက္လာလွ်ံ က်လာတဲ့ သူတို႔ရဲ႕ စြမ္းရည္သတၱိေတြေၾကာင့္လို႔ဆိုရင္ မွားမယ္မထင္ဘူး။ ႏိုင္ငံသမိုင္း ရဲ႕ မိုးေကာင္းကင္မွာ ၾကယ္စင္မ်ားစြာ ေတာက္ပလင္းလက္ေနပါတယ္။ ဟိုးေရွးကဆို တဲဲ့ မမီလိုက္မေတြ႔လိုက္ရတဲ့ အေနအထားအျဖစ္အပ်က္ေတြထက္ သိလိုက္္မိၾကား လိုက္ မိိတာကိုေျပာခ်င္ပါတယ္။

လက္တကမ္းက စကားေတြအျဖစ္အပ်က္ေတြထဲက ေျပာရရင္ေအာခ်ရမည့္သူေတြလဲ ရွိေနပါတယ္။ သူတို႔ရဲ႕လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြကို ေျပာခ်င္တယ္။ ျဖတ္သန္းခဲ့ရတဲ့ အခက္ အခဲအေပၚရင္ဆိုင္ၾကပုံေတြကိုေနာက္လူေတြကိုလက္ဆင့္ကမ္းထားခဲ့ခ်င္ပါတယ္။

၁၉၉၀ေလာက္က အင္းစိန္ေထာင္ထဲေနခဲ့ဘူးသူေတြြရဲ႕ ယုံၾကည္ခ်က္ ဒိုင္ယာရီထဲမွာ စက္တင္ဘာ ၂၅ ဆိုတာ ဖ်က္မရတဲ့ ေန႔တေန႔ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲ႔ဒီေန႔ရဲ႕ စာမ်က္ႏွာထဲမွာ ေအာ္ဟစ္သံၿငီးျငဴသံေတြဟာ ဆူညံေနပါတယ္။ ေအာ္ဟစ္သံေတြကို ဖုံးအုပ္ဖို႔ ေလး ဘက္ေလးတန္က ဖြင့္ထားတဲ့သီီခ်င္းသံေတြကလဲ အဲဒီတေန႔လုံးကို မင္းမူေနပါတယ္။ သူတို႔ အမွတ္မိဆုံးသီခ်င္းကေတာ့ စာဥ သီခ်င္းပါပဲ။ ဟသၤာတထြန္းရင္ရဲ႕ ၾကည္ႏူး ဘြယ္ ေတးသီခ်င္းသံနဲ႔ ကာရံ ဖုံးအုပ္ထားတဲ့ေအာက္မွာေတာ့ ထိတ္လန္႔တုန္လွဳပ္ဖြယ္ ျမင္ကြင္းကိုေတြ႔ရမွာျဖစ္ပါတယ္။

စက္တင္ဘာ ၂၅ ကို ျဖတ္ေက်ာ္ခဲ့သူတိုင္းက မေမ့မေပ်ာက္ေျပာၾက။ ႏႈတ္မွတ္တမ္းတင္ ၾကတာ မပါမျဖစ္ကေတာ့ စာဥပါပဲ။ စာဥလို႔ဆိုလိုက္တာနဲ႔ သူတို႔ရဲ႕ နာက်ည္းခဲ့ရတဲ့ ေန ရက္ေတြကို ျပန္လည္ပုတ္ႏႈိးလိုက္တာပါ။ အသစ္လို ျဖစ္သြားတာာခ်ည္းပါပဲ။ ဒီစက္တင္ ဘာ ၂၅ ရဲ႕ သမိုင္းကို သိမီတကယ္ပါဝင္ခဲ့သူေတြက ဖြင့္ဟထားခဲ့ဖို႔ လိုပါလိမ့္မယ္။ အ ျဖစ္အပ်က္ေတြကို ဒီအတိုင္းထားခဲရင္ ျမစ္ေခ်ာင္းေတြလိုပဲ တိမ္ေကာသြားမွာ ေရလမ္း ေျပာင္းသြားမွာ စိုးပါတယ္။ ကိုယ္ျဖတ္သန္းခဲ့ရတာေတြကို မႁခြင္းမခ်န္ေႏွာင္းလူေတြကို ဖြင့္ဟထားခဲ့ဖို႔လိုေနပါၿပီ။ အာဏာရွင္တို႔ရဲ႕ သမိုင္းပုံဖ်က္မွဳေတြဆိုတာ အနာဂါတ္မ်ဳိး ဆက္သစ္ေတြဆီ အေမြဆိုးကို လက္ဆင့္ကမ္းေနတာပါ။

အခုေရးေနတဲ့စာသားေတြက စက္တင္ဘာ ၂၅ ရဲ႕သမိုင္းမဟုတ္ပါဘူး။ ထိုကာလ ထိုအ ခ်ိန္က ျဖတ္ေက်ာ္ခဲ့ၾကတဲ့ ရဲေဘာ္မ်ားရဲ႕ သမင္လည္ျပန္စကားေတြမွာ နာက်ည္း ေတာက္ခတ္သံေတြ ကိုၾကားရသလို ကိုယ္ေကၽြးေမြးထားတဲ့ဝန္ထမ္းေတြရဲ႕ ေကၽြးထား တဲ့လက္ကို ျပန္ကိုက္တဲ့ကိစၥပါ။ ဒါဟာ ေက်းဇူးမသိတတ္ျခင္းကိုပုံေဖၚ ေျပာဆိုေနမွန္း ၾကား သိသူတိုင္းခံစားမိမွာပါ။ ေလးစားတန္ဘိုးထားမိတာကေတာ့ အ႐ိုက္ခံရသူတိုင္းရဲ႕ ေနာက္ဆုံးပိတ္ ေျပာတတ္တဲ့စကားကိုပါ။

ဒါကေတာ့ သူတို႔ ေက်ာနဲ႔ ရင္းလိုက္ၾကတယ္တဲ့။ ေနာက္ေလးစားတာတခုက အနိ႒ာ႐ံု ကို ရယ္ေမာဟားတိုက္တဲဲ့ ရဲေဘာ္ေတြရဲ႕႔ စိတ္ဓာတ္ကိုပါ။ ေက်းဇူးသိတတ္သူတခ်ဳိ႕ တ ေလရဲ႕ လုပ္ရပ္ၾကျပန္ေတာ့လဲ ၾကားရသူေတြစိတ္ခ်မ္းသာစရာပါ။ ဆရာေဒါက္တာ ေအး ခ်မ္း ေျပာျပဘူးတဲ့သူ႔ကိုယ္ေတြ႔ေလးကေတာ့ စိတ္ဝင္စားစရာပါ။ သူ႔ကိုလာေခၚတဲ့သူက သူနဲ႔ တတန္းတည္းသူငယ္ခ်င္း။ သူကေထာင္မွဴး ကုိယ္ကအက်ဥ္းသားျဖစ္ေနတဲ့အခ်ိန္။ နာမည္ကိုပါ ဆရာကမၾကာခဏ ေျပာျပလို႔ အလြတ္ရေနပါတယ္။ ေထာင္မွဴးအမည္က ျပံဳးခ်ဳိ။ နာမည္ေလးကလွပါေပ႔၊ နာမည္နဲ႔ စိတ္နဲ႔ကေတာ့ တျခားစီျဖစ္ေနတာပါ။

သူ႔မွာသူငယ္ခ်င္းဆိုတဲ့ အသိစိတ္ကေတာ့ ရွိခ်င္ရွိမွာပါ။

“သူငယ္ခ်င္းထြက္မယ္”

ဒီလိုေခၚၿပီး အခန္းအျပင္ကိုေခၚထုတ္ေပမယ့္

“လက္ထိပ္ခတ္မယ္”

စကားသံနဲ႔အတူ ဆရာကို ေခါင္းစြပ္စြပ္လိုက္ေတာ့တာပါတဲ့။

သူငယ္ခ်င္းမို႔ျပလိုက္တဲ့ လက္စြမ္းကို ဆရာေတာ္ေတာ္ခံလိုက္ရတယ္။ တကိုယ္လုံးေန ရာလပ္မရွိလို႔ ဆိုရမယ္။ သူ႔ေဘးမွာလဲ ႏိုင္ငံေရးသမားမ်ားစြာတို႔ရဲ႕ ၿငီးျငဴသံေတြကို ဆရာၾကားေနရတယ္တဲ့။ အသားနဲ႔ ဂန္းပိုက္ထိတဲ့အသံ၊ နာက်င္လို႔ ေအာ္ျမည္သေတြ က ဆူညံေနတယ္။ လူေပါင္းမ်ားစြာကို လက္ထိပ္ခတ္ေခါင္းစြပ္ၿပီး႐ိုက္ရဲတဲ့ သတၱိရွင္ေတြ ကေတာ့ အံ့ၾသေလာက္ပါေပတယ္။

ဒီအခ်ိန္မွာပဲ ကံၾကမၼာက ဘယ္သေဘာနဲ႔ ဆရာထံေရာက္လာတယ္မသိ။ အသံတသံကို ဆရာၾကားလိုက္ရတယ္တဲ့။

“ဟိုတိုက္ကလူႀကီးလားဆရာ ကၽြန္ေတာ့္ကိုရစ္ထားတာ ပညာေပးရမယ္ ေပး ကၽြန္ေတာ့္ ကို”

ဆရာ့သူငယ္ခ်င္း ေက်ာင္းေနေဖာ္ႀကီးက သူငယ္ခ်င္းအရင္းေခါက္ေခါက္ႀကီးကို လက္ ေဆာင္ေတြတနင့္တပိုးေပးၿပီး သူ႔လိုအစြမ္းရွိမည္ထင္သူကို လက္လႊဲသြားတယ္။ အခုလူ ေရာက္လာတာဟာ ဆရာ့အတြက္ စက္တင္ဘာ ၂၅ ရက္ အေၾကာင္းေတြကိုေျပာတိုင္း မပါမျဖစ္ပါရမယ့္ အျဖစ္အပ်က္တခု ျဖစ္သြားရတယ္။

“ဆရာ ဘာမွေၾကာက္မေနနဲ႔ က်ေနာ္ရွိတယ္”

ဒီလိုေျပာတဲ့ဝန္ထမ္းက တသက္လုံးအမွတ္ရစရာေတြ ေပးသြားခဲ့တယ္။ အျခားေနရာ က႐ိုက္ၿပီးလာၾကတဲ့သူေတြက လက္စြမ္းျပခ်င္တဲ့စကားသံေတြနဲ႔ ေျပာဆိုလာတဲ့အခါ သူက အကာအကြယ္ေပးခဲ့တယ္။

“ငါ႐ိုက္လို႔ခဏ နားေနတာ ဆက္႐ုိက္ဦးမွာ”

ေရာက္္လာတဲ့၀န္ထမ္းမ်ားကို ဆရာဆီမလာရန္ သူကအကာအကြယ္ေပးတယ္။ ဒီ၀န္ ထမ္းအကာအကြယ္နဲ႔ ဆရာ့ေက်ာေပၚ ဒုတ္ခ်က္ေတြ မက်ေရာက္ေတာ့ဘူး။ (ဆရာ့ သူ ငယ္ခ်င္း ၿပံဳးခ်ဳိမွာ ေနာင္အခါ ေထာင္ပိုင္ႀကီးအဆင္႔အထိျဖစ္ၿပီး ကေလးရဲဘက္စခန္း တခု၌ မိမိကိုယ္ကို သတ္ေသသြားသည္)

စက္တင္ဘာ၂၅ ကို ျဖတ္သန္းခဲ့ဖူးသူတို႔၏ ေျပာစကားမွာ ၾကားရသူတို႔၏ ေက်ာကုန္းႏွင့္ ရင္ဘတ္ထဲအထိ ဒဏ္ရာတို႔က က်ေရာက္ လာတယ္။ စအ႐ိုက္ခံစက ေယာက္က်ားပဲ အံႀကိတ္ခံမယ္ဟု စဥ္းစားထားတာပါ။ ဆယ္ခ်က္ေလာက္အထိေတာ့ သိေနေသးတယ္။ ေနာက္အသားက လံုး၀မနာေတာ့ဘူး။ ေနာက္ဒုတ္က်မွန္းေတာင္ မသိေတာ့ဘူး။ ေနာက္ ဘာမွကို မသိေတာ့ဘူး။ သတိရလို႔ ၾကည့္လိုက္ေတာ့ အခန္းထဲမွာ တေယာက္တည္း ဘယ္အခ်ိန္ဘယ္ကာလက ႐ိုက္ႏွက္ၿပီး အခန္းထဲ ဆဲြသြင္းထားသည္မသိ တကိုယ္လံုး နာက်င္ေနတာႏွင့္ ေသြးေတြအလိမ္းလိမ္း ေပက်ံေနတဲ့ အ၀တ္အစားေတြကို ပထမဦး ဆံုး သတိထားမိလိုက္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ကိုဂ်င္မီ မၾကာခဏ ေျပာဖူးတဲ့ စကားတခြန္း ကို မွတ္မိေနေသးတယ္။ သူ႔ကို႐ိုက္ေတာ့ အံႀကိတ္ၿပီးေတာ့ ငါေတာ့ ဗို္လ္ခ်ဳပ္စိတ္ဓာတ္ နဲ႔ ခံၾကည့္လိုက္မယ္ေပါ႔။ ဒါနဲ႔ တခ်က္၊ ႏွစ္ခ်က္ ေနာက္အခ်က္ေပါင္းမ်ားလာေတာ့ သူ႔ရဲ႕ သတၱိေတြနဲ႔ ခုခံထားတဲ့ ခႏၶာကိုယ္မွာ ဒဏ္ရာေတြ စြန္းထင္းကုန္တယ္တဲ့။

အဲဒီအခ်ိန္က ဒုခ်ဳပ္ အုန္းဟန္ကို နင္ပဲ ငဆျပန္လွန္ေျပာဆိုတဲ့ ဗိုလ္ႀကီး စိုင္း၀င္းေက်ာ္ရဲ႕ သတၱိေျပာင္တဲ့ တုန္႔ျပန္မႈကို ေနာက္လူေတြေျပာမဆံုးဘူး။ ေနာက္ျပစ္ဒဏ္ေပးမယ္ဆို တာ သိသိနဲ႔ အဲဒီဒုခ်ဳပ္ အုန္းဟန္ကိုပဲ ရဲ၀႔႔ံစြာ ရင္ဆိုင္ခဲ့တဲ့ ကဗ်ာဆရာ စာေရးဆရာ ေရႊ ဘုန္းလူ (တာရာမင္းေ၀) ရဲ႕ အျဖစ္အပ်က္ေတြကေတာ့ ႏွစ္ဆယ္႔ငါးစက္တင္ဘာထဲ မပါ မျဖစ္တဲ့ ဇာတ္လမ္းေတြပဲေနမယ္။

အင္းစိန္တေထာင္လံုး ငရဲပြက္တဲ့ေန႔မွာ အျပင္ေလာက က လူေတြကေတာ့ စာဥသီခ်င္း သံ တညံညံနဲ႔ ေထာင္ထဲလူေတြ အၿငိမ့္သားျဖစ္ေနၿပီလို႔ ထင္မွာ တကယ္ကေတာ့ ရာစု ႏွစ္မ်ားစြာ လူသားဂုဏ္သိကၡာေတြကို ေျပာဆိုၾကတဲ့အခါ ဂုဏ္သိကၡာ အဖ်က္ဆီး ခံရမႈ ရဲ႕ လက္သည္ေတြကိုေတာ့ ဘယ္သူမွ ခ်န္လွပ္ထားခဲ့မွာ မဟုတ္ဘူး။ ဆရာ၀န္ႀကီး ေဒါက္တာတင္မ်ဳိး၀င္းကို ၂ တိုက္က ရဲေဘာ္ေတြက ေျပာမဆံုးေအာင္ရွိၾကတယ္။ ဒဏ္ ရာဗလပြနဲ႔ ဆရာ့ကိုဆြဲၿပီး တိုက္ထဲလွည္႔ပတ္ျပတာဟာ လူတေယာက္ဂုဏ္ သိကၡာမဲ့ ေအာင္ အရွက္ရေအာင္ ျပစ္ဒဏ္ေပးတာပဲ မဟုတ္လား။

အာဏာရွင္တို႔ရဲ႕ ရည္ရြယ္ခ်က္ကေတာ့ မင္းတို႔ေလးစားရတဲ့ ဆရာ၀န္ႀကီးကိုေတာင္ ငါ တို႔က ႏွိပ္ကြပ္ျပလိုက္ၿပီ။ မင္းတို႔လည္း သေဘာေပါက္ထားလို႔ ဒီလို မက္ေဆ႔ခ်္မ်ဳိးေပး ခ်င္တာထင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ျမင္ရသူအေပါင္းကေတာ့ ငါတို႔ဆရာကို ႏွိပ္စက္ေနပါလား တရားမႈလံုး၀မရွိဘူးဆိုတဲ့ အသိနဲ႔ ဒီအာဏာရွင္ေတြအေပၚ ျမင္တဲ့အျမင္၊ ထားတဲ့ စိတ္ ဓာတ္ေတြက မာသထက္မာ၊ ခိုင္သထက္ ခိုင္လာသူခ်ည္းပဲ။

အဲဒီတုန္းက သူတို႔ေတြကိုုခ်က္ျခင္းေနရာေတြ ေျပာင္းပစ္လိုက္တယ္။ ေနရာေျပာင္းတာ က အင္းစိန္ေထာင္ဝန္းထဲတင္ ေရႊ႕လိုက္တာမဟုတ္ပါဘူး။ တခ်ဳိ႕ကိုသရက္ တခ်ဳိ႕ကို သာယာဝတီ ေန႔ခ်င္းေရြ႕ပစ္တာပါ။ အေရႊ႕ခံရသူေတြဟာ အိမ္နဲ႔ရက္ေပါင္မ်ားစြာ ၾကာ တဲ့အထိ မေတြ႔ၾကရပါဘူး။ တေနကုန္ လက္စြမ္းျပခံထားရတဲ့ တကိုယ္လုံးက ဒဏ္ရာ ေတြကို ဘယ္သူကမွ ေဆးမကုေပးပါဘူး။
တခါက စကား၀ိုင္းတ၀ိုင္းမွာ ဆရာေအးခ်မ္းေျပာေနတာကို အမွတ္ရလိုက္တယ္။ အိႏၵိ ယ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္မိုရာဂ်ီေဒဆိုင္းဟာ သြားေလရာမွာ ေၾကးအိုးေလးတလံုး အၿမဲပါတယ္။ ေျပာင္လက္ေနတဲ့ အဲဒီေၾကးအိုးဟာ သူ႔ရဲ႕ ေဆးခြက္ပါပဲ။ ေဆးကေတာ့ တျခားက ရွာ တာမဟုတ္၊ သူ႔ခႏၶာကိုယ္က စြန္႔ပစ္တဲ့ ယူးရီးယားဓာတ္ႂကြယ္၀တဲ့ ေသာက္သံုးေရဟာ သူ႔ရဲ႕ ေဆးပါပဲ။ အဲဒီေဆးရဲ႕ အစြမ္းထက္ပံုေတြကိုလည္း အိႏၵိယေဆးက်မ္းေတြမွာ ညႊန္း ထားတယ္ဆိုပဲ။ ဒဏ္ရာမ်ားစြာကို သက္သာေစတဲ့ ေဆးဆိုတဲ့ စကားကိုေတာင္ ဆရာ ေျပာေနတယ္ထင္တယ္။ ရက္ေပါင္းမ်ားစြာ အခန္းက်ဥ္းေလးထဲ ဒဏ္ရာေတြနဲ႔ ပစ္ထား တုန္းက ဆရာတို႔အဖြဲ႔ေတြ အိႏၵိယ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ရဲ႕ ေဆးနဲ႔မ်ား ဒဏ္ရာေတြကို ကုသခဲ့ၾက သလားမသိဘူး။

ရက္ေပါင္းမ်ားစြာ ၾကာလာေတာ့ စက္တင္ဘာ ၂၅ ရက္ကို ျဖတ္သန္းခဲ့သူတိုင္းရဲ႕ စကား သံေတြထဲမွာ ဒဏ္ရာေတြကို ေမ႔ထားလိုက္တယ္။ ေသာကေတြကို ရယ္ေမာပစ္တယ္။ ငါတို႔ဟာ တိုင္းျပည္အတြက္ ေပးဆပ္ေနၾကတာဆိုတဲ့ အေတြးေတြက သူတို႔ဒဏ္ရာေတြ ကို ေပ်ာက္ကင္းေစတယ္။ စိတ္ထဲက ထြက္ေနတဲ့ေသြးေတြကို တိတ္သြားေစတယ္။ မ ျဖစ္မေန ေက်ာ္ျဖတ္ရမဲ႔ ခရီးတခုကို ငါတို႔ ေက်ာ္ျဖတ္ေနပါလားလို႔ ခံယူသူေတြခ်ည္းကို သာ ေတြ႔လိုက္ရေတာ့ သူတို႔ေတြကို မေလးစားဘဲ မေနႏိုင္ေတာ့ဘူး။ အတိတ္ဆိုတာ ၿပီးသြားတဲ့ အရာပါ။

ဒါေပမဲ႔ အတိတ္ထဲမွာပဲ ေခ်ာင္ထိုးထားခဲ့ရမဲ႔ အျဖစ္အပ်က္မ်ားစြာဟာလည္း ရွိေနမွာပါ။ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ အတိတ္ထဲမွာ ထားခဲ့လို႔မရတဲ့ ရာဇ၀င္ထဲမွာ ေသာ့ခတ္သိမ္းထားခဲ့လို႔ မရတဲ့ အျဖစ္အပ်က္မ်ားစြာဟာလည္း ရွိေနမွာပါ။ အတိတ္က သူတို႔ေတြ ႐ုန္းကန္ခဲ့ရ၊ ရင္ဆိုင္ခဲ့ရ ၊ ျဖတ္သန္းခဲ့ရတာေတြရဲ႕ ေျပာင္ေျမာက္တဲ့ ေန႔ရက္ေတြဟာ ေနာက္လူေတြ ကို အားက်စရာ၊ အတုယူစရာ၊ အေမြေတြေပးေနတဲ့ အျဖစ္အပ်က္ေတြ မ်ားစြာဟာ လည္း ရွိေနမွာပါ။ ဒီထဲမွာ ေထာင္ထဲက စက္တင္ဘာ ၂၅ သမိုင္းရဲ႕ အံႀကိတ္သံ၊ ေတာက္ေခါက္သံေတြ၊ စာဥသီခ်င္းသံေတြနဲ႔ ပြက္ေလာ႐ိုက္ေနတဲ့ ေန႔ရက္တရက္က ေတာ့ ေသာ့ခေလာက္အထပ္ထပ္ႏွင္႔ လူေတြမသိေအာင္ ဖံုးအုပ္ထားေပမဲ႔ လွ်ံက်လာပြင္႔ ထြက္လာမယ့္ ရာဇ၀င္ထဲက သတၱိခဲေတြရဲ႕ ေန႔ရက္ေတြသာ ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။

အရွင္ဇ၀န

ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားေဟာင္း

ေဒါက္တာေအးခ်မ္း ေျပာတဲ႔ ႏိုဘယ္ဆုႏွင္႔ တရုတ္ ပထ၀ီႏိုင္ငံေရး ဩဇာထူေထာင္မွႈ

ေမာကၡ ပညာေရးမဂ္ဂဇင္းမွ အင္တာဗ်ဴးကို မွ်၀ီလုိက္ပါသည္။ *
----------------------------------------------------
ေဒါက္တာ ေအးခ်မ္းမွာ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံ Kanda တကၠသိုလ္တြင္ လက္ရွိ သမိုင္း ပါေမာကၡတာ၀န္ကို ထမ္း ေဆာင္ ေနသူ ျဖစ္သည္။

ျမန္မာ႔သမိုင္းဘာသာရပ္ႏွင္႔ ပတ္သတ္ျပီး က်ဳိတိုတကၠသိုလ္တြင္ Ph.D ေလ႔လာျပီးေနာက္၊ ၁၉၉၀ မွ ၁၉၉၇ ခုႏွစ္အထိ ဒီမိုကေရစီလွႈပ္ရွားမွႈတြင္ ပါ၀င္မွႈေၾကာင္႔ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ အထိန္းသိမ္းခံခဲ႔ရသည္။ ေဒါက္တာေအးခ်မ္း က်ဳိတို တကၠသိုလ္ ပညာသင္ယူစဥ္္ကာလတြင္၊ ဒီမိုကေရစီေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္လည္း ထိုတကၠသိုလ္တြင္ သုေတသန လုပ္ေနခ်ိန္ျဖစ္သည္။ ယခု ေဒါက္တာေအးခ်မ္းကို Liberty မဂၢဇင္းမွ တရုတ္ႏိုင္ငံႏွင္႔ပတ္သက္ျပီး အျမင္ သေဘာထား ေမးျမန္းခ်က္ကို ေဖာ္ျပလိုက္ရပါသည္။

ေမး။ ယခုႏွစ္ ျငိမ္းခ်မ္းေရး ႏိုဘယ္ဆုကို တရုတ္ လူ႔အခြင္႔အေရးလွႈပ္ရွားသူ လ်ဴေရွာင္ဘိုကို ခ်ီးျမွင္႔ခဲ႔ပါတယ္။ တရုတ္ႏိုင္ငံဟာ အာစီယံနဲ႔ေကာ၊ မၾကာမီက ဂ်ပန္နဲ႔ ဆန္ခါခု ကြ်န္းကိစၥေတြမွာပါ အျမဲ နယ္နမိတ္ျပႆနာအေပၚ ရန္လိုတဲ႔ သေဘာထားမ်ဳိးေတြ ျပတတ္တယ္။ ဒါေပမဲ႔ ကမၻာက တရုတ္နဲ႔အတူရွိမေနဘူး၊ ဘယ္ေတာ႔မွ သူ႔ကို ေလ်ာ႔မေပးဘူး ဆိုတာ ဒီျငိမ္းခ်မ္းေရးဆုကေန တရုတ္အစိုးရကို ရွင္းရွင္း ေဖာ္ျပလိုက္တာျဖစ္တယ္။ ခင္ဗ်ား အျမင္ေကာ က်ေနာ္တို႔ကို ဘာေျပာခ်င္ပါလဲ။

ခ်မ္း။ ေနာ္ေ၀ ႏိုဘယ္ဆုေကာ္မတီဟာ လြတ္လပ္တဲ႔ အင္စတီက်ဴးရွင္းတစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။ တစ္ကမၻာလံုးက ျငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႔ လူ႔အခြင္႔အေရးအတြက္ ၾကိဳးပမ္းေနၾကသူေတြကို အျမဲအေလးဂရုျပဳေနတဲ႔ အဖြဲ႔အစည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေကာ္မတီ က ကမၻာအႏွံမွ လူ႔အခြင္႔အေရးနဲ႔ ဒီမိုကေရစီ ေဆာင္ရြက္ေနတဲ႔ လူအသီးသီးရဲ႕ ၾကိဳးပမ္းရွာေဖြေနမွႈေတြကို အျမဲအားေပး တုံ႔ျပန္တတ္ပါတယ္။

တရုတ္လူ႔အခြင္႔ေရး လွႈပ္ရွားသူ လ်ဴေရွာင္ဘိုကို ႏိုဘယ္ဆု ခ်ီးျမွင္႔ျခင္းဟာ ႏိုဘယ္ဆုေကာ္မတီ သေဘာထားထက္ ႏိုင္ငံတကာ အသိုင္းအ၀ိုင္းရဲ႕ ေထာက္ခံမွႈကို ပိုျပီးထင္ဟပ္ေဖာ္ညႊန္းရာေရာက္ပါတယ္။ တရုတ္ႏိုင္ငံဟာ ကုလသမဂၢ လံုျခံဳေရးေကာင္စီ အျမဲတမ္းအဖြဲ႔၀င္ ၅ႏိုင္ငံထဲက တစ္ႏိုင္ငံ ျဖစ္ပါတယ္။ ‘လူ႔အခြင္႔အေရး ေၾကျငာစာတမ္းမူ’ဟာ ၁၉၆၆ ခုႏွစ္ ‘အမ်ားျပည္သူႏွင္႔ ႏိုင္ငံေရးအခြင္႔ေရးမ်ားနဲ႔ဆိုင္ေသာ ႏိုင္ငံတကာပဋိညာဥ္စာခ်ဳပ္’ ရဲ႕ အစိတ္အပိုင္းျဖစ္တယ္။ ဗီတိုအာဏာကို တရုုတ္အသံုးျပဳျခင္းဟာ ကုလသမဂၢ ပဋိညာဥ္စာခ်ဳပ္ကို လံုး၀ဂရုမစိုက္ရာ ေရာက္ပါတယ္။ ျမန္မာ စစ္အစိုးရကလည္း တရုတ္နည္းလမ္းအတိုင္း လိုက္လုပ္ေဆာင္ေနပါတယ္။

ေမး။ ခင္ဗ်ားရဲ႕ ေဆာင္းပါးတစ္ခုမွာ ႏိုင္ငံတကာ ႏိုင္ငံေရးကို အက်ဳိးသက္ေရာက္ေစတဲ႔ Alfred Mahan ရဲ႕ သီအိုရီတစ္ခုအေၾကာင္း က်ေနာ္တို႔ ေလ႔လာသိရွိရပါတယ္။ ပထ၀ီႏိုင္ငံေရး သီအိုရီမ်ားဟာ အမ်ဳိးသားလံုျခံဳေရးနဲ႔ ႏိုင္ငံတကာ လံုျခံဳေရးအတြက္ ဘယ္ႏိုင္ငံအတြက္မဆို အဓိက ဖက္တာျဖစ္ေနတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒီေတာ႔ ဆိုရရင္ ၂၁ ရာစု ဒစ္ပလိုေမစီက ပထ၀ီႏိုင္ငံေရး နည္းဗ်ဴဟာေတြအေပၚမွာ တည္မွီေနျပီလား။

ခ်မ္း။ ပထ၀ီႏိုင္ငံေရး ဖက္တာမ်ားဟာ အမ်ဳိးသားလံုျခံဳေရးအတြက္နဲ႔ တိုင္းျပည္တစ္ျပည္ရဲ႕ အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံေတြအေပၚ ဩဇာျဖန္႔က်က္မွႈတို႔အတြက္ အလြန္အေရးပါတယ္ဆိုတာ ရွင္းေနပါတယ္။ ဒါကို Alfred Thayer Mahan က ေထာက္ျပဖူးတယ္။ ပင္လယ္ကို စိုးမိုးထိန္းခ်ဳပ္ထားႏိုင္တဲ႔ ေရတပ္အင္အားရွိသူဟာ ႏိုင္ငံျခားေရးေပၚလစီမွာ အဓိက အာဏာရွိသူပါပဲတဲ႔။

ဆယ္႔ကိုးရာစု တစ္၀က္ေလာက္ကတည္းက အေမရိကန္၊ ဂ်ပန္နဲ႔ ဥေရာပ ကိုလိုနီႏိုင္ငံၾကီးေတြအေပၚ အဲဒီသီအိုရီက လႊမ္းမိုးထားတယ္။ ဒီသီအိုရီက အခု ၂၁ ရာစုမွာလည္း ေခတ္ေအာက္မသြားေသးဘူး။ အခု ၂၁ ရာစု အစပိုင္းမွာကို ပင္လယ္ထဲ ေရတပ္အင္အား ျပိဳင္ဆိုင္မွႈေတြ ျမင္ေတြ႔ေနၾကရတာပဲ။ တရုတ္ဟာ ပိစိဖိတ္ပယ္လယ္မွာ အေမရိကန္နဲ႔ ေရတပ္အင္အား ျပိဳင္ဆိုင္ဖို႔ ျပင္ဆင္ေနျပီး၊ အိႏၵိယပင္လယ္မွာေတာ႔ အိႏၵိယနဲ႔ ျပိဳင္ဆိုင္ဖို႔ ျပင္ဆင္ေနပါတယ္။

ေမး။ ၂၁ ရာစုမွာ တရုတ္ဟာ ပင္လယ္ေရေၾကာင္းပါ၀ါ (Ming) နဲ႔ ကုန္းေျမပါ၀ါ (Yuang) ကို ေပါင္းစုစည္းဖို႔ ရည္မွန္းခ်က္ ၾကီးၾကီးနဲ႔ လုပ္ေဆာင္ေနတာ ျမင္ရတာ အလြန္စိတ္၀င္စားဖို႔ ေကာင္းပါတယ္။ ခင္ဗ်ားအျမင္ေတြ လုပ္ပါဦး။

ခ်မ္း။ စိန ဗဟိုျပဳမွႈစနစ္ (中華思想) က တရုတ္ႏိုင္ငံျခားေရး ေပၚလစီမွာ အဓိက အခန္းက႑က အေရးပါ ေနေသးတယ္။ မင္းဆက္စိုးစံတဲ႔ေခတ္မွာ က်ဴးေက်ာ္ျခင္း သို႔မဟုတ္ အညံ့ခံဖို႔ ေတာင္းဆိုျခင္းဟာ နည္းဗ်ဴဟာပဲ။ ၂၁ ရာစုမွာက်ေတာ႔ ဒီနည္းက ေခတ္ေအာက္သြားျပီ။ ေပက်င္းအစိုးရက ‘ပါ၀ါအေပ်ာ႔ ေပၚလစီ’ ကို စတင္အသံုးျပဳလာတယ္။ တရုတ္ဟာ အရင္ မြန္ဂိုစစ္တပ္ေတြ က်ဴးေက်ာ္ခဲ႔တဲ႔ ယူေရးရွားေဒသ အားလံုးကို ဩဇာျပန္လႊမ္းဖို႔ မတတ္ႏိုင္ဦးေတာ႔၊ အဲသေလာက္မ်ားမ်ား ထိန္းထားႏိုင္ဖို႔ လိုခ်င္ေနပါတယ္။

ေပက်င္းဟာ ခ်င္ (မန္ခ်ဳး) မင္းဆက္ လက္ထက္မွာ ျဗိတိသွ်အိႏၵိယနဲ႔ တရုတ္တို႔အၾကား နယ္နမိတ္လိုင္း သတ္မွတ္ေရးဆြဲထားတဲ႔ the McMahon မ်ည္းကို အသိအမွတ္ျပဳဖို႔ ျငင္းဆိုပါတယ္။ ဒါက သူတို႔ရဲ႕ အင္ပါယာ ေျမမ်က္ႏွာျပင္ ခ်ဲ႔ထြင္လိုတဲ႔ ရည္ရြယ္ခ်က္ကို ျပသေနပါတယ္။ မင္း မင္းဆက္ဟာ ဂ်ပန္၊ ေတာင္အာရွ၊ အေရွ႕ေတာင္အာရွတို႔နဲ႔ ကနု္သြယ္ေရး အသံုးျပဳဖို႔ ပယ္လယ္လမ္းေၾကာင္းေတြ တည္ေထာင္ခဲ႔တယ္။ အခု ေပက်င္းအစိုးရကလည္း အဲဒီ ျဖစ္ရပ္ႏွစ္ခုကို ျပန္ေပါင္းစပ္ဖို႔ အိပ္မက္မက္ေနၾကတယ္ေလ။

ေမး။ ‘ေျမာက္ကိုရီယားနဲ႔ ျမန္မာၾကားက မိစာၦ၀င္ရိုးတန္း’ ဆိုျပီး ခင္ဗ်ားေရးခဲ႔တယ္။ ဒါေပမဲ႔ မိစာၦ၀င္ရိုးက ပါကစၥတန္နဲ႔ အီရန္အထိ ခ်ဲ႕ကားေနျပီ။ အဲဒီ မိစာၦအင္ပါယာ ေနာက္ကြယ္မွာ တရုတ္က အဓိကဗဟိုဆံုခ်က္မွာ ရွိေနသလား။

ခ်မ္း။ ျမန္မာနဲ႔ ေျမာက္ကိုရီယားၾကားမွာက မိစာၦ၀င္ရိုးတန္းက ထူေထာင္ျပီးသားပါ။ သို႔ေပမယ္႔ ေပက်င္းအစိုးရ စပြန္ဆာ ေပးမွႈေအာက္မွာ အီရန္နဲ႔ ပါကစၥတန္ အထိ ခ်ဲ႔ကားဖို႔ကေတာ႔ ယဥ္ေက်းမွႈနဲ႔ ဘာသာေရးတို႔ေၾကာင္႔ အဟန္႔အ တား ျဖစ္ေနပါေသးတယ္။ အဲဒီ မူဆလင္ႏိုင္ငံႏွစ္ႏိုင္ငံက ဆယ္စုႏွစ္အခ်ဳိ႕ တရုတ္နဲ႔ နီးနီးကပ္ကပ္ မဟာမိတ္အျဖစ္ ဆက္ရွိေနပါလိမ္႔မယ္။

ေမး။ ေနာက္ဆံုး ေမးခြန္းေမးပါရေစ။ ခင္ဗ်ားက်ေနာ္႔ကို ေျပာခဲ႔ဖူးတာရွိတယ္။ '၂၁ ရာစု ေဟာဒီကမၻာျဂိဳဟ္ေပၚမွာ ေနထုိင္ၾကမယ္႔ လူေတြဟာ လြတ္လပ္မွႈ ခံစားၾကရမလား၊ အာဏာရွင္စနစ္ေအာက္မွာပဲ ေနထုိင္သြားၾကရမလား ဆိုတာဟာ အထူးသျဖင္႔ က်ေနာ္တို႔ တရုတ္ကို ဘယ္လိုဆန္႔က်င္ ျပဳမူသြားၾကမလဲဆိုတဲ႔ အေပၚမွာ တည္မွီေနတယ္လို႔' ဆိုခဲ႔တယ္။ ဒါ ခင္ဗ်ားက်ေနာ္တို႔ကို ေျပာခ်င္တဲ႔ဟာပဲလား။

ခ်မ္း။ ဆင္ျမဴရယ္လ္ ဟန္တင္တန္ က၂၁ ရာစုဟာ ‘ယဥ္ေက်းမွႈေတြ တိုးေဆာင္႔မယ္႔ ေခတ္’ လို႔ ခန္႔မွန္းခဲ႔တယ္။ ဒါမွန္လာတာပဲေလ။ ဒါကို ဒီမိုကေရစီနဲ႔ အာဏာရွင္စနစ္တို႔အၾကား တိုးတိုက္ကုန္တာလို႔လည္း အဓိပၸါယ္ဖြင္႔ဆိုႏိုင္တာပဲ။

၁၉၈၉ ခုုႏွစ္မွာ ဒလိုင္းလားမားကို ႏိုဘယ္ဆုေပးေတာ႔ တရုတ္က ႏိုဘယ္ဆုေကာ္မတီကို အျပစ္တင္ခဲ႔တယ္။ အဲဒီ ဘာသာေရး ေခါင္းေဆာင္ၾကီးက တိဘက္မွာ ျငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႔ ဘာသာေရးလြတ္လပ္ခြင္႔ ရရွိဖို႔ အျမဲ ေဆာ္ဩေနတဲ႔သူပါ။ အခု လ်ဴေရွာင္ဘိုကို ဆုခ်ီးျမွင္႔လို႔ ေကာ္မတီကို ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ေ၀ဖန္္ေနျပန္ျပီ။ ေပက်င္းဟာ ဒီမိုကေရစီနဲ႔ လူ႔အခြင္႔အေရးကို ဆန္႔က်င္တဲ႔ဖက္က ရပ္ေနတယ္။

ဒီေနရာမွာ ဖြံ႔ျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံေတြက အစိုးရမ်ားနဲ႔ တရုတ္အၾကားက ဆက္ဆံေရးအေၾကာင္း မ်ားမ်ားစားစား က်ေနာ္တို႔ စဥ္းစားမေနသင္႔ဘူး။ အဲဒီႏိုင္ငံေတြက ျပည္သူေတြဟာ သူတို႔အာဏာရွင္ေတြ ေတြးထင္သေလာက္ တံုးအေနၾကတာ မဟုတ္ဘူး။ အီလက္ထေရာနစ္ဆက္သြယ္ေရးေခတ္မွာ လစ္ဘရယ္လစ္ဇင္က ေတာမီးလို ျမန္ျမန္ၾကီး ျပန္႔ႏွံ႔ေနပါတယ္။ လူထုေတြရဲ႕ လြတ္လပ္မွႈရွာပံုေတာ္ဟာ ေအာင္ျမင္ပါလိမ္႔မယ္။ က်ေနာ္တို႔ ေစာင္႔ၾကရပါမယ္။

ရည္ညြန္း။ The Liberty Web
____________________________________________

ႏိုင္ငံတိုင္းလိုခ်င္ေသာ သည္ေရႊဖလား

အားကစားေလာကမွာ ကမၻာ့ဖလားေဘာလံုးျပိဳင္ပဲြေရ အားလံုးသိကတ္ေတအတုိင္း လူႀကည့္အမ်ားဆံုး၊ လူတိအႀကိဳက္ဆံုး ျပိဳဳင္ပဲြ တစ္ပဲြျဖစ္ပါေရ။ ကမၻာ့ဖလားေရာက္တိုင္း တကမၻာလံုးေရ ေပ်ာ္ရႊင္မွဳတိ၊ စုေ၀းပဲြတိနာင့္ ႏိုးႀကားဆူညံ နိန္တတ္ပါေရ။ ေယေကေလ့ ကမၻာ့ဖလားနာင့္ ပတ္သက္လာေက လူအမ်ားမသိကတ္ေတ စိတ္၀င္စားစရာတစ္ခုကလည္း ဟိနိန္ပါေရ။ ယင္းခ်င့္ကေတာ့ အႏိုင္ရအသင္းေရ အႏိုင္ရဆုဖလားကို ကိုယ္ပိုင္အနိန္နာင့္ မပိုင္ဆိုင္ရျခင္းပါ။ ေရႊ ၁၈ ကဲရတ္ နာင့္ လုပ္ထားျပီးေက ၃၆ စင္တီမီတာရွည္ေရ ယင္းဆုႀကီးကို ျပိဳင္ပဲြမက်င္းပေရ အခ်ိန္တိမွာ အမ်ားမသိႏိုင္ေရ လွ်ိဳ႕၀ွက္နိန္ရာတစ္နိန္ရာမွာ ေသာ့ခတ္သိမ္းထားတတ္ပါေရ။

အဂုလက္ဟိ ဆုဖလားဒီဇိုင္းမတိုင္ခင္ အယင္က ဂ်ဴးလ္စ္ရီးမက္ (Jules Rimet Trophy)ဆိုေရ ဆုဖလားကို ၁၉၃၀ကနိန္ ၁၉၇၀ခုႏွစ္ထိ ပီးအပ္ခပါေရ။ ကမၻာ့ေဘာလံုးအဖဲြ႕ခ်ဳပ္ ဖီဖာ၏ ဥကၠဌ ျပင္သစ္လူမ်ိဳး ဂ်ဴးလ္စ္ရီးမက္ကို အစဲြျပဳလုိ႕ ေခၚထားျခင္းျဖစ္ပါေရ။ သူ႕၏ ပထမဆံုးဆုကို ယင္းႏွစ္(၁၉၃၀)က ႏိုင္ေရ ယူရုေဂြး အသင္းကို ခ်ီးျမွင့္ခပါေရ။

ဒုတိယကမၻာစစ္အတြင္းမွာေတာ့ခါ ၁၉၃၈ ခုႏွစ္ျပိဳင္ပဲြအႏိုင္ရ အီတလီအသင္းက ယင္းဆုဖလားကို ထိန္းသိမ္းခြင့္ရခပါေရ။ စစ္အတြင္း နာဇီတိ လုဖို႕စြာကို ေႀကာက္လို႕ ဖိနပ္ထည့္ေရ ဘူးထဲမွာ ထည့္ျပီးေက ကုတင္ေအာက္ထဲမွာ ၀ွက္လို႕ သယ္ယူျခင္းတိကို လုပ္ခကတ္ေတလုိ႕လည္း သိရပါေရ။

၁၉၆၆ ခုႏွစ္ ကမၻာ့ဖလားကို အဂၤလန္ႏိုင္ငံမွာ က်င္းပါခပါေရ။ ပဲြမစခင္ ၄ လအလို မက္ရွ္လ ၂၀ ရက္နိန္႕မွာ ယင္းဆုဖလား အခိုးခံရပါေရ။ ၀က္စ္မီနစ္စတာ ဆန္ဒရယ္ ခန္းမႀကီး (Westminster Central Hall)ထဲမွာ အမ်ားျပည္သူတိ ႀကည့္ရွဳႏိုင္ေအာင္ ျပသထားစြာကနိန္ ခုိးလားျခင္းျဖစ္ပါေရ။ ေနာက္ထပ္ ၇ ရက္ႀကာျပီးခါမွ လန္ဒန္ျမိဳ႕ေတာင္ဘက္က ဥယ်ာဥ္တစ္ခု၏ ျခံဳတိႀကားမွာ လားတိခီပါေရ။ ပိတ္ကဲယ္ (Pickles)လို႕ေခၚေရ ီခီြးတစ္ေကာင္က ျခံဳႀကားထဲက သတင္းစာတစ္ေစာင္ကို လားဆဲြခီစြာကနိန္ သတင္းစာ စာရြက္တိနန္႕ ပတ္ထားေရ ဆုဖလား ထြက္က်လာေရလုိ႕ ေျပာပါေရ။ ယင္းခြီးကယ္လုိက္လို႕ အဂၤလိပ္တိလည္း မ်က္လံုးျပဴးမ်က္ဆံျပဴးျဖစ္နိန္စြာကနိန္ သက္သာရာ ရလားကတ္ပါေရ။

၁၉၇၀ ခုႏွစ္ကို ေရာက္လာေရခါ ဘရာဇီးအသင္းက သံုးႀကိမ္ေျမာက္အျဖစ္ ႏိုင္ခပါေရ။ ယင္းအတြက္ေႀကာင့္ ဂ်ဴးလ္စ္ရီးမက္ခ်မွတ္ခေရအတိုင္း ဘရားဇီးအသင္းက သံုးႀကိမ္ေျမာက္ႏိုင္လို႕ ဆုဖလားကို အပိုင္ ပိုင္ဆိုင္ခြင့္ ရခပါေရ။ ေယေကေလ့ ကံဆိုးစြာနန္႕ ၁၉၈၃ ခုႏွစ္မွာ အခုိးခံရလုိ႕ ေပ်ာက္ဆံုးလားခရပါေရ။ (အဂုလက္ဟိ ဖီဖာ ဥပေဒအရဆိုေက သံုးႀကိမ္ႏိုင္ေကေလ့ ဆုဖလားကို မပီးပါ။ ဆုဖလားမူရင္းကို အႏိုင္ရေရ အသင္းက ေနာက္ပဲြမတိုင္ခင္ထိ ထိန္းသိမ္းႏိုင္ပါေရ။ ျပီးခါမွ ယင္းနန္႕ဆင္တူတစ္ခုကို ပီးပါေရ။ မူရင္းမွာ ေရႊအတံုးလိုက္ပါျပီးေက သူ႕ကိုယ္ပြားမွာက ေရႊအျပားေခ်ေလာက္ပဲ ပါ ပါေရ။)

၁၉၇၄ ခုႏွစ္ကမၻာ့ဖလားပဲြအတြက္ ဆုဖလားလုပ္ဖို႕ ဒီဇိုင္းတိကို ဖီဖာက လက္ခံခပါေရ။ ႏိုင္ငံေပါင္း ၇ ႏိုင္ငံက ဒီဇိုင္းေပါင္း ၅၃ခုကို ပီးပို႕ခကတ္ပါေရ။ ယင္းအထဲကမွ အီတလီလူမ်ိဳးအႏုပိုင္ညာရွင္ ဆီလ္ဗီယို ဂါဇန္နီဂါ (Silvio Gazzaniga) ဆဲြခေရ အဂုလက္ရွိဖလားဒီဇိုင္းကို ရြီးခ်ယ္ခစြာ ျဖစ္ပါေရ။ လက္ဟိစာရင္းအရဆိုေက ဘရားဇီးက ၅ ႀကိမ္၊ အီတလီက ၄ ႀကိမ္၊ ဂ်ာမနီက ၃ ႀကိမ္နန္႕ အမ်ားဆံုးႏိုင္ေရ ႏိုင္ငံတိအျဖစ္ ဦးေဆာင္နိန္ကတ္ပါေရ။

ကီရူးနာ

ဆြီဒင္ႏိုင္ငံ၏ ေျမာက္ဘက္စြန္းမွာ ကီရူးနာ(Kiruna)လုိ႕ေခၚေရ ျမိဳ႕တစ္ျမိဳ႕ဟိပါေရ။ ယင္းျမိဳ႕၏ ေအာက္က သံသိုက္ေရ ကမၻာ့အႀကီးဆံုး သံသိုက္(iron ore)ႀကီးတိထဲက တစ္ခုျဖစ္ပါေရ။ လူဦးေရ တစ္ေသာင္းရွစ္ေထာင္၀န္းက်င္ဟိေရ ယင္းျမိဳ႕၏ အဓိက စီးပြားေရးကေတာ့ သံသတၱဳ တူးေဖာ္ေရးလုပ္ငန္းျဖစ္ပါေရ။ ဒုတိယကမၻာစစ္ကဆိုေက ေအျမိဳ႕က သံတိကို ဂ်ာမနီပါးကို အေျမာက္အျမား ေရာင္းခ်ခစြာကို တြိရပါေရ။ လြန္ခေရ ႏွစ္ေပါင္း ၁၁၀ ေက်ာ္ေလာက္ ယင္းသံသိုက္ကနိန္ျပီးေက တန္ခ်ိန္ကုေဋေပါင္းမ်ားစြာဟိေရ သံတိကို တူးလာကတ္စြာ အဂုဆိုေက ယင္းျမိဳ႕မွာ အခက္အခဲႀကီးနာင့္ ရင္ဆိုင္နိန္ရပါေရ။ ျဖစ္ပံုက ေအပိုင္ပါ။

သံသိုက္ႀကီးေရ ျမိဳ႕၏ ေအာက္တည့္တည့္မွာ တည္ဟိပါေရ။ ေယေကေလ့ ယင္းသံသိုက္ႀကီး ေျမေအာက္အနက္မွာ ဇာပိုင္အေနအထားနာင့္ တည္ဟိနိန္လဲဆိုစြာကုိ အယင္က မသိခပါ။ ေနာက္ခါမွ သံသိုက္ႀကီးေရ ေျမႀကီးနာင့္ ၆၀ ဒီဂရီ (အထက္ပံုပါအတိုင္း) ေအာက္ကို ေစာင္းျပီးေက ဟိနိန္စြာကို သိကတ္ရပါေရ။

၆၀ ဒီဂရီေစာင္းနိန္ေရ သံသိုက္ကို တူးယင္းနာင့္ ေနာက္ပိုင္းမွာ ၆၀ ဒီဂရီေစာင္းနိန္ေရ အေပါက္ႀကီးတစ္ခုရာ က်န္လုိက္ပါေရ။ ေယခါ အခ်ိန္တန္ေက ယင္းအေပါက္ႀကီးထက္မွာ ဟိနိန္ေရ အိမ္တိ၊ ျမိဳ႕ေတာ္ခန္းမတိ၊ ရထားလမ္းတိ စေရ အေဆာက္အအံုတိ ျပိဳက်လာဖို႕စြာကို စိုးရိမ္လာကတ္ရပါေရ။ ျမိဳ႕ခံျပည္သူတိကလည္း ယင္းသတၱဳတူးေဖာ္ေရးကို မွီခုိနိန္ကတ္ရခါ ခ်က္ခ်င္းမေျပာင္းႏိုင္ ျဖစ္ကတ္ရပါေရ။ အဂုဆိုေကေတာ့ တျဖည္းျဖည္းခ်င္း ေျပာင္းလာနိန္ကတ္စြာကို တြိဟိရပါေရ။

အိမ္တိ၊ စ်ီးဆိုင္တိ၊ ႏွစ္ေပါင္း၁၀၀ နီးပါးဟိေရ ဘုရားရွိခုိးေက်ာင္းကိုပါ ေဘးလြတ္ရာကို ေျပာင္းနိန္ကတ္ရပါေရ။ ကီရူးနားျမိဳ႕ကို တည္ေထာင္ခေရလူ၏ ၁၈၉၉ ခုႏွစ္က ေဆာက္ခေရ အိမ္ကိုလည္း မတတ္သာဘဲ ေျပာင္းဖို႕လုပ္ကတ္ရပါေရ။ ျမိဳ႕၏အသက္ေသြးေႀကာျဖစ္ေတ ယင္းသံသုိက္ႀကီးကေတာ့ ဆက္လက္လည္ပတ္ဆဲပါ။ မိမိရို႕ႏုိင္ငံ၊ မိမိရို႕ျမိဳ႕က ထြက္ေရ သဘာ၀အရင္းအျမစ္တိကို ေဒသခံမိသားစုတိက ဆက္လက္ခံစားႀကရမည္သာ ျဖစ္သည္။

မွတ္ခ်က္။ National Geographic June 2010 အတြဲထဲက Town on the Moveဆိုေရ ေဆာင္းပါးကို မွီျငမ္း ရြီးသားသည္။

ရခုိင္ျပည္က မရဏ ရထားလမ္း

လြန္ခေရ ဇူလုိင္လေလာက္က စာရြီးသူေရ "Historic Places: Preservation vs Annihilation" (ေရွးေဟာင္းေျမထိန္းသိမ္းျခင္းလား၊ သုတ္သင္ျခင္းလား) ဆိုေရ ပို႕စ္တစ္ခုကို အဂၤလိပ္ဘာသာနင့္ ရြီးခပါေရ။ (http://arakanscientia.blogspot.com/2010/07/historic-places-preservation-vs.html ရွဳ)

အဓိကဆိုလိုရင္းက ဗမာစစ္အစိုးရေရ ဓည၀တီျမိဳ႕ေဟာင္းနယ္ေျမတိကို ျဖတ္ျပီးေက ေျမဖို႕ရထားလမ္းေဖာက္နိန္ေရ အေႀကာင္းပါ။ အဂုတခါ ထပ္လာပါသိေရ။ ယင္းမရဏ ရထားလမ္းက ေျမာက္ဦးျမိဳ႕က ဘုရားပုထုိးတိ၊ ခံတပ္တိ၊ က်ံဳးတိကို ဖ်က္စီးပါဖို႕ပ်ာယ္လတ္။

ေ၀သာလီျမိဳ႕ရိုးကေတာ့ေက အဂုလက္ဟိ ကားလမ္းထက္မွာ ပါလခပါပ်ာယ္။ ယင္းျမိဳ႕ရိုးကို မျဖတ္ေအာင္ ဂံုးေက်ာ္တန္းထားေခ် တစ္ခု ေဆာက္လုိ႕ရေကေလ့ မေဆာက္ခဘဲနာင့္ ေရွ႕ေဟာင္းျမီကို ကတၱရာနာင့္ အျပီးသတ္ေလာင္းျပီးေက ပ်က္စီးခပါေရ။ ေနာက္တစ္ခါ ရထားလမ္းကလည္း ေ၀သာလီျမိဳ႕ရိုးကို ျဖတ္ပါဖို႕သိ။

ဗမာစစ္အစိုးရနာင့္ တခ်ိဳ႕ေသာဗမာတိေရ ရခုိင္မာ ဓည၀တီျမိဳ႕ဟိခေရဆိုစြာကို အဂုထက္သိ တရား၀င္အသိအမွတ္မျပဳသိပါ။ ဓည၀တီျမိဳ႕ေဟာင္းကို သက္သီျပႏိုင္ဖို႕ ၂၀၀၃ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလကနိန္စလို႕ ဓည၀တီျမိဳ႕ေဟာင္းကို တူးေဖာ္ခကတ္ပါေရ။ ၂၀၀၄ ခုႏွစ္စာရင္းတိအရ ဆိုေက နန္းေတာ္နံရံ၊ ျမိဳ႕နံရံနာင့္နန္းေတာ္၀င္ေပါက္တိကို တြိခေရလို႕ ဆိုပါေရ။ (ေနာက္ဆံုးစာရင္းကို ရႏိုင္ေက ေအခ်င့္ထက္ ပိုမ်ားစြာကို သိႏိုင္ပါဖို႕သိ။) နန္းေတာ္နံရံအထူက ၁၅ ေပနာင့္ အျမင့္က ၁၂ ေပလို႕ ခန္႕မွန္းသိဟိရပါေရ။ နန္းေတာ္၀င္ေပါက္ဆိုေက ၁၄ေပေတာင္က်ယ္ေရလို႕ သိရပါေရ။ တူးေဖာ္လီ တြိဟိလီျဖစ္ပါဖို႕။ ေယေကေလ့ ရခုိင္သားတိမွာ ႏိုင္ငံေရအာဏာမဟိသည္က တစ္ေႀကာင္း၊ ဘ႑ာေရး အင္အားမဟိသည္က တစ္ေႀကာင္း ရုိ႕ေႀကာင့္ ဓည၀တီျမိဳ႕ေဟာင္းကို ဆက္ျပီးေကတူးခ်င္ေကေလ့ ဗမာစစ္အစိုးရ၏ အေႏွာင့္အယွက္ပီးမွဳေႀကာင့္ အေကာင္အထည္မေဖာ္ႏိုင္ျဖစ္နိန္ပါေရ။ ယင္းႀကားထဲက ရခုိင္တိ၏ အေစာပိုင္းသမုိင္းတိကို ဆက္လက္ဖ်က္ဆီးဖို႕အတြက္ ဓည၀တီျမိဳ႕ေဟာင္းကို ျပန္ေျမဖို႕ျပီးေက ရထားလမ္းခင္းဖို႕ လုပ္နိန္ကတ္စြာကို တြိရပါေရ။

ေနာက္ဆံုးသတင္းတိအရေတာ့ ေျမာက္ဦးျမိဳ႕ထဲက ကိစၥၸပါ။ ေျမာက္ဦးအေႀကာင္းကို မေျပာခင္ လမ္းတိ၊ ရထားလမ္းတိ ဒီဇိုင္းဆဲြပံု၊ ေဖာက္ပံုနာင့္ ပတ္သက္ျပီးေက ေျပာစရာက ဟိနိန္ပါေရ။ လမ္းအူေႀကာင္းဆဲြေရ ဒီဇိုင္းအင္ဂ်ီနီယာတစ္ေယာက္၏ အဓိက တာ၀န္ေရ ျပည္သူတိအတြက္ အႏၱရာယ္မျဖစ္ႏုိင္စီေရ လမ္းကို ဖန္တီးဖို႕ျဖစ္ပါေရ။ ဒီဇိုင္းရွဳေထာင့္က ေျပာရေက ေအလမ္းမွာ ယာဥ္ေမာင္းႏွဳန္းက တစ္နာရီ မိုင္၅၀ႏွဳန္းပီးထားေက ယင္းအရွိန္နာင့္ အဆင္ေျပအႏၱရာယ္ကင္းေအာင္ လမ္းေကြ႕တိကို ေျပေျပေခ် ဆဲြရပါေရ။ ယင္းပိုင္ပ်ာယ္ တျခားတာ၀န္တိကလည္း ဟိပါေရ။ အေမရိကန္စံႏွဳန္းအရေျပာရဖို႕ဆိုေက လမ္းအူေႀကာင္းမဆဲြခင္ ကိုယ္လ်ာထားခ်င္ေရ လမ္းေႀကာင္းထက္မွာ ရိေဟာင္းအမြီအႏွစ္တိ ဟိလာ၊ အက်ိဳးေျမ (wetland)တိဟိလာ၊ flood plain ရီတက္ႏိုင္ေရ ေနရာနာင့္ လြတ္လာ၊ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္(သားငါး၊ တိရိစၦာန္ အပါအ၀င္)ကို ထိခုိက္မွဳဟိလာ စေရ တျခားအခ်က္အလက္တိကို ေလ့လာရပါေရ။

အေမရိကန္ဥပေဒတိအရ သက္တမ္းႏွစ္ ၅၀ ေက်ာ္ေရ သမုိင္း၀င္ အေဆာက္အဦးတိဆိုေက အစိုးရပါးမွာ သမိုင္း၀င္နိန္ရာအျဖစ္ ေလွ်ာက္ထားပိုင္ခြင့္ဟိပါေရ။ တခ်ိဳ႕ ေက်ာ္ႀကားေရ ပညာရွင္တိဆိုေက ႏွစ္ေပါင္း ၅၀ မေက်ာ္ေကေလ့ သတ္မွတ္ထားစြာနာင့္ ကိုက္ညီေက အစိုးရက သမုိင္း၀င္နိန္ရာအျဖစ္ သတ္မွတ္ပီးပါေရ။ အစိုးရက သမိုင္း၀င္နိန္ရာအျဖစ္ သတ္မွတ္ပီးထားစြာတိကို Federal Registerလို႕ေခၚေရ ဗဟိုအစိုးရဂ်ာနယ္မွာ ထည့္ျပီးေက လူသိရွင္ႀကား ေႀကညာပီးပါေရ။ သက္ဆိုင္ရာဌာနတိမွာ စာရင္းတိ(database)အနိန္နာင့္ ျပဳစုထားပီးပါေရ။ အစိုးရက တခ်ိဳ႕ကို ဖဲ့ခ်ာတိ ထုတ္ပီးျပီးေက ျပဳျပင္မြမ္းမံျခင္းတိကိုလည္း လုပ္ပီးတတ္ပါေရ။ တဘက္မွာ သမုိင္း၀င္နိန္ရာတိကို စနစ္တက် ျပဳစုပီးထားလုိ႕လည္း အင္ဂ်င္နီယာတိအတြက္ အခ်က္အလက္ယွာရစြာ လြယ္ပိုင္ပ်ာယ္ သမုိင္း၀င္နိန္ရာတိကိုလည္း ကာကြယ္ျပီးသား ျဖစ္လားပါေရ။

ဆိုေက အကြ်န္ရို႕ႏိုင္ငံနာင့္ စိေကေခ်ႏွိဳင္းယွဥ္ကတ္ပါေမ။ ေျပာဖို႕ေတာင္မလို ဆီနာင့္ရီပါရာ။
အကြ်န္ရို႕ႏိုင္ငံမွာ ဟိေရ ယုိင္ေက်းမွု၀န္ႀကီးဌာနက ယိုင္ေက်းမွဳကို ကာကြယ္ရဖို႕အစား ဖ်က္ရာစီးနိန္ပါေရဂါ။ ေအပိုင္ႏွစ္ေပါင္း ရာခ်ီ၊ ေထာင္ခ်ီေက်ာ္ေရ သမုိင္း၀င္ပစၥည္းတိကို မကာကြယ္၊ မထိန္းသိမ္းဆိုေက ဇာခ်င့္ကို ထိန္းသိမ္းခီပါဖို႕လဲ။ တျခားႏိုင္ငံမွာ ႏွစ္ေပါင္း ၅၀ေက်ာ္ကို ပပိုက္နႏွိက္ထိန္းသိမ္းနိန္ကတ္နိန္ေတ အခ်ိန္မွာ လက္ဟိအာဏာရ ွဗမာစစ္အစိုးရက ရခုိင္ျပည္က အဖိုးတန္ပစၥည္းတိကို ဆယ္ျပားစိေလာက္ေတာင္ တန္ဖိုးမဟိပိုင္ လုပ္နိန္ပါဂါ။ အထဲက ရခုိင္လူႀကီးတစ္ေယာက္ သက္ဆိုင္ရာနာင့္ ေျပာလုိ႕သိရစြာက အထက္က လူႀကီးတိကလည္း သိပါေရလတ္။ ယုိင္ေက်းမွဳ၀န္ႀကီး၊ ေဆာက္လုပ္ေရး၀န္ႀကီး သိကတ္ပါေရ။ ေယေကေလ့ ဆက္ေဆာက္ပါေရမနားေယ။ ရခုိင္သားမွာ Bargaining Power(ညိွႏွိဳင္းႏိုင္ေရ၊ တန္းတူေျပာႏိုင္ေရ အာဏာ)က မဟိပါ။ ရထားလမ္းနာင့္ ပတ္သက္ျပီးေက ရခုိင္ပါတီက ဥကၠဌ ေဒါက္တာေအးေမာင္က ဦးေက်ာ္ထြန္းေအာင္ (ေရွးေဟာင္းသုေတသန ညွြန္ႀကားေရးမွဴး၊ ေျမာက္ဦးဌာနခဲြ)ကိုရာ လားတုိင္ပါေရလတ္။ ဦးေက်ာ္ထြန္းေအာင္မွာ အာဏာမဟိပါ။ ကိုယ့္ရခုိင္သားအခ်င္းခ်င္းပဲ မ်က္ႏွာပ်က္ကတ္ပါေမခ် လူရို႕။ ေျပာခ်င္ေက၊ တုိင္ခ်င္ေက နအဖ ထိပ္တန္းအရာရွိတိနာင့္ လားေျပာပါ။

ေနာက္တခါ သတင္းတစ္ပုဒ္မွာ ဖတ္လုိက္ပါေရ။ ယင္းမွာ တာ၀န္က်နိန္ေရ အင္ဂ်ီနီယာတိကလည္း သူရုိ႕ေဆာက္နိန္ေရ ရထားလမ္းေႀကာင့္ သမိုင္းအမြီဇာေလာက္ ဆံုးရွံဳးနိန္လဲ ဆိုစြာကို မသိပါလတ္။ ဇာသိပါဖို႕လဲ။ ပညာေရးအတြက္ အစိုးရဘားဂ်တ္ ၁ ရာခုိင္ႏွဳန္းေလာက္ရာ သံုးေရ ႏိုင္ငံမွာ ပညာေရး အဆင့္အတန္း ဇာကိုေရာက္နိန္လဲဆိုစြာကို အားလံုးအသိပါ။ အဓိက တရားခံက ဗမာစစ္အစိုးရပါ။ သမိုင္း၀င္နိန္ရာတိကို ကာကြယ္ေရ ဥပေဒ ျပဌာန္းမွဳ၊ ျပဌာန္းဥပေဒကို စည္းႀကပ္မွဳ၊ အင္ဂ်ီနီယာ ေက်ာင္းတိမွာ သမုိင္း၀င္အေဆာက္အဦးတိကို ကာကြယ္ေအာင္ သင္ပီးမွဳ၊ ဒီဇိုင္းဆဲြနိန္ေရ အင္ဂ်ီနီယာတိ အလြယ္တကူ သံုးႏုိင္ေအာင္ သမုိင္း၀င္ေျမတိကုိ စနစ္တက် စုေဆာင္းမွတ္တမ္းတင္မွဳ။ ေအပိုင္ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံ စနစ္တက် တိုးတက္မွဳအတြက္ လုိအပ္စြာတိကိုက် မလုပ္ပါဂါ။

ေနာက္တစ္ခု ေျပာခ်င္စြာက ျပည္သူလူထု၏ ပါ၀င္မွဳပါ။ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွာဆိုေက လမ္းသစ္တစ္ခု ေဖာက္ဖို႕အတြက္ လ်ာထားေရ စီမံကိန္းကို ျပည္သူလူထုတိကို ေခၚျပီးေက တင္ျပရပါေရ။ ယင္းျပည္သူတိပါးက public comments (ျပည္သူ႕ ေျပာဆိုခ်က္)တိကို ယူရပါေရ။ အထူးသျဖင့္ လ်ာထားေရ စီမံကိန္း၏ ဆိုးက်ိဳးျဖစ္ျဖစ္၊ ေကာင္းက်ိဳးျဖစ္ျဖစ္ ခံစားလာႏိုင္ေရ ရပ္မိရပ္ဖတိကို ျမိဳ႕ေတာ္ခန္းမမွာေသာ္လည္းေကာင္း၊ ေက်ာင္းခန္းမတိမွာေသာ္လည္းေကာင္း စုစီျပီးေက သူရို႕၏ ပူးေပါင္းမွဳကို ယူရပါေရ။ အမ်ားစုက ကန္႕ကြက္ေက စီမံကိန္းနာင့္ ပတ္သက္ေတ ျပင္ဆင္ခ်က္တိကို လုပ္ရပါေရ။ ထပ္ျပီးေက ေနာက္တစ္ေခါက္ထပ္တြိ။ ထပ္ေဆြးေႏြး။ ယင္းပိုင္လားရပါေရ။ ေအဂုက ျပည္သူလူထုတိ ဘုရားေစတီကို ရွိခုိးဖို႕လားလို႕ တစ္ျခမ္းျပိဳျပီးခါမွ သိကတ္ရပါေရ။

ေအနိန္ရာမွာ စကားမစပ္ ေျပာစရာ တစ္ခုက ဟိလာပါေရ။ ဗမာစစ္အစိုးရကိုပဲ ေ၀ဖန္လို႕မျပီး ကိုယ့္လူတိကိုလည္း ေျပာစရာဟိပါေရ။ အားလံုး၀ုိင္းကူညီျပီးေက ျဖစ္သင့္စြာတိ အယင္ျဖစ္လာေအာင္လုိ႕ပါရာ။ စာရြီးသူေရ ေအအေႀကာင္းနာင့္ ပတ္သက္ျပီးေက ရြီးဖုိ႕ဆိုျပီးေက အခ်က္အလက္ ယွာစြာ၊ ယွာစြာ သံုးေလးရက္ ကုန္လားပါေရ။ တင္ထားေရ သတင္းဌာနတိကလည္း သတင္းက်င့္၀တ္ကို မလုိက္နာပဲ လူတစ္ေယာက္ အမိန္းအေျဖကို လုပ္ျပီးေက ဘလုိင္းအယင္ တင္ကတ္ပါေရ။ ဘုရားနာေမတိကလည္း အမွားပါ။ မင္းေဖာင္ေစတီဆိုလုိ႕ လုိက္ယွာေရ ယွာေရ။ ကိုယ္ကလည္း ႏိုင္ငံရပ္ျခားမွာ။ ျပည္က စာအုပ္တိက ယွားေရ။ ကုိယ့္မွာ ထုိေျပာင္းေအေျပာင္းေရႀကားက သိမ္းထားစြာ ေျမာက္ဦးနာင့္ ပတ္သက္စြာတိမွာ ယွာေရ။ မင္းေဖာင္ေစတီက မတြိပါ။ ေျမာက္ဦးကို ဖုန္းဆက္ေကေလ့ ဖုန္းလုိင္းတိက မေကာင္း။ အဆင္ကမေျပ။ ေကာင္းဂြက်ပါေရ။ ကိုယ္ရြီးလုိက္ေတ စာတစ္ပုိဒ္ အမွားမပါဖို႕ ေကာင္းအေရးႀကီးပါေရ။ စာရြီးသူကိုယ္တုိင္ကလည္း ရခုိင္သမုိင္းပညာရွင္မဟုတ္။ ကိုယ္စိတ္၀င္စားသေလာက္ ဖတ္ဖူးမွတ္ဖူးရာ ဟိပါေရ။ ေနာက္ခါမွ ဘုရားအုပ္ေစတီနာင့္ တဲြျပီးခါမွ မင္းေခါင္ကို ေျပာစြာဟိဖို႕၊ မင္းေခါင္ေရွ ြတူေစတီကို ေျပာစြာဟိဖို႕လုိ႕ မိတ္ေဆြတစ္ေယာက္က ေျပာမွ ဟုတ္လီဖို႕လို႕ ေကာက္ခ်က္ခ်ရပါေရ။

ယင္းပုိင္ပ်ာယ္ မီးသမ က်ံဳးလို႕ ဆိုထားျပန္ပါေရ။ လုိက္ယွာေရ မတြိပါ။ မင္းသမီးက်ံဳးကိုပဲ ေျပာစြာဟိပါဖို႕။ ေအခ်င့္ေရ သခၤန္းစာပါပ်ာယ္။ ဗမာစစ္အစိုးရအတြက္တည္းရာ မဟုတ္။ ရခုိင္သားတိအတြက္ပါ သခၤန္းစာပါ။ ရခုိင္အေႀကာင္းကို တတ္ႏိုင္သေလာက္ စနစ္တက်မွန္မွန္ကန္ကန္ ျဖစ္ေအာင္ လုပ္ဖို႕ လုိပါဖို႕။ electronically ယွာလုိ႕ရေအာင္၊ လြယ္ေအာင္ လုပ္ကတ္ရပါဖို႕။ အဂုဆိုေက ေျမာက္ဦးနာင့္ ပတ္သက္လုိ႕ ေျမပံုေခ် ေကာင္းေကာင္းတစ္ပံုေတာင္ ယွာလုိ႕မရပါ။ ခရီးသြားလာေရးကုမၸဏီတိက တင္ထားစြာကလည္း မျပည့္စံုပါ။ စာအုပ္ေဟာင္းထဲကစြာတိကလည္း အရည္အေသြးမေကာင္း။ ေျမာက္ဦးျမိဳ႕ထဲက လားဖို႕ ရထားလမ္းေျမပံုဆိုေက ျပည္ထဲမွာကိုက ယွာလုိ႕ကိုမရသိ။ တိန္ညိဳ ေ၀သာလီ အပိုင္းကေတာ့ ျပည္ထဲက တစ္ေယာက္ပို႕ပီးလုိ႕ အယင္ေဆာင္းပါးမွာ တင္ထားပါယင့္။ ဆိုလိုစြာက ရခုိင္အေႀကာင္းကို ရြီးခ်င္ေရ လူတိ ယွာရလြယ္ေအာင္ အားလံုး လုပ္ပီးကတ္ရပါဖို႕။ အထူးသျဖင့္ အိန္တာနတ္ထက္မွာ လြယ္ေအာင္ပါ။

ထိုတစ္ရက္နိန္႕က သတင္းမွာ အိန္တာဗ်ဴးတစ္ခုကို ႀကည့္လုိက္ရပါေရ။ စီးပြားေရး ပညာရွင္တစ္ေယာက္နာင့္ အိန္တာဗ်ဴးစြာပါ။ စီးပြားေရး နလံျပန္ထူႏိုင္ေရးကို ေဆြးေႏြးယင္း တရုတ္နာင့္ စီးပြားေရးျပဳိင္စြာကို ေရာက္လချပီးေက ယင္းသူက အေမရိကန္ေရ ကမၻာ့ေရွ႕တန္းႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံအျဖစ္ ဆက္လက္ရပ္တည္ဖုိ႕အတြက္ သူ႕အႀကံတိကို ေျပာလားခပါေရ။ ယင္းအထဲမွာ စိတ္၀င္စားစရာတစ္ခုက အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၏ အိမ္တိမွာ သံုးနိန္ေရ အိန္တာနတ္လုိင္းတိထဲမွာ ပိုျမန္ဆန္ေရ Broadbandလုိင္းကို ပိုသံုးကတ္ရဖို႕လို႕ဆိုပါေရ။ အဂုလက္ဟိအရ broadbandလုိင္းအမ်ိဳးအစားကို စီးပြားေရးကုမၸဏီတိ၊ ေက်ာင္းတိမွာရာ သံုးစြာမ်ားနိန္ေရလုိ႕ ဆိုပါေရ။ အိမ္အမ်ားစုမွာ သံုးျခင္းအားျဖင့္ အိမ္ကနိန္တဆင့္ ၀န္ေဆာင္မွဳတိ၊ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းတိကို ပိုမို လုပ္ႏိုင္ျပီးေက ႏိုင္ငံ၏ ကုန္ထုတ္လုပ္မွဳ ေအထက္မက တိုးတက္ျပီးေက ကမၻာ့ထပ္သီးအင္အားႀကီးႏိုင္ငံအျဖစ္ ဆက္လက္ ရပ္တည္ႏိုင္ဖို႕လို႕ ဆိုပါေရ။

ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံကုန္ထုတ္လုပ္မွဳ တိုးတက္ဖို႕ဆိုစြာက တစ္ဦးခ်င္းတုိးတက္မွဳဟိမွ ျဖစ္ပါေရ။ ယင္းပိုင္ပ်ာယ္ ရခုိင္ျပည္တုိးတက္ဖုိ႕ ဆိုစြာကလည္း ရခုိင္သားတစ္ဦးခ်င္းစီတိုးတက္မွျဖစ္ပါဖို႕။ ယင္းပိုင္တုိးတက္လာေက၊ ဥပမာ ေအကိစၥပိုင္ပ်ာယ္ တစ္ဦးခ်င္းစီက ရခုိင္စာမ်ားမ်ားကို တင္ပီးႏုိင္၊ မွ်ေ၀ပီးႏုိင္ေက ရခုိင္ျပည္အတြက္ တန္ဖိုးပိုမိုဟိေရ ေဆာင္းပါးေကာင္းတိ သုေတသနစာတမ္းေကာင္းတိ ထြက္လာျပီးေက ရခုိင္သမိုင္းကို ကမၻာ့မွာလည္း တင္ျပႏုိင္ပါဖို႕။ ယင္းပိုင္တစ္ဦးခ်င္းမတိုးတက္ႏိုင္ပဲ တစ္ခါလာေလ့ ေအဓာတ္ျပားေဟာင္းကို ဖြင့္ျပီးေက ျငင္းခံုကတ္၊ ကဗ်ာရြီးနိန္စြာကနိန္ သုေတသနစာတမ္းေကာင္းတိ ေဆာင္းပါးေကာင္းတိကို ရြီးဖို႕မစိုင္းစားပဲ တသက္လံုး ကဗ်ာေခ်တိပဲ ရြီးနိန္ကတ္ ေတဆိုေကေတာ့ခါ ရခုိင္ျပည္လည္း တိုးတက္လာဖို႕ မဟုတ္ပါ။ (တုိက္ဆိုင္မွဳဟိခေကေလ့ ခြင့္လွ ြတ္ကတ္ပါဖိ။)

ေယေက ေျမာက္ဦးဘက္ကို ျပန္လွည့္ကတ္ပါေမ။ အထက္မွာ ေျပာခေရပိုင္ ေျမာက္ဦးျမိဳ႕ကို ျဖတ္လားေရ ရထားလမ္းေျမပံုအတိအက်ကို မရသိခါ ဆံုးရွံဳးမွဳတိကုိ ေျပာရခက္နိန္ပါေရ။ ေသခ်ာစြာကေတာ့ ျမိဳ႕ရိုးတိကေတာ့ လြတ္ဖို႕မဟုတ္။ ပါလီပါဖို႕။ ရထားလမ္းက ေက်ာက္ေတာ္ဘက္ကနိန္ ကားလမ္းနာင့္ အျပိဳင္ဆင္းလာပါဖုိ႕။ သတင္းတိမွာပါေရ ေျပာဆိုခ်က္တိကို ႀကည့္ျပီးေက ခန္႕မွန္းေျပာရဖို႕ဆိုေက ရထားလမ္းေရ ေျမာက္ဦးျမိဳ႕ကို အေနာက္ေျမာက္ဘက္က ၀င္လာျပီးေက ေျမာက္ဦးျမိဳ႕ ေျမာက္ဘက္မွာ ျပည္စိုးႀကီးဘုရားကနိန္လာဖို႕။ ေျမာက္ဦးျမိဳ႕ ပထ၀ီအေနအထားအရ ျပည္စိုးႀကီးဘုရားအရိဘက္ကို ရထားဆက္လားလုိ႕ ရဖို႕မဟုတ္။ ေတာင္ကုန္းက ဟိနိန္ဖို႕။ ယင္းေႀကာင့္ ေတာင္ဘက္ကို ျပန္ဆင္းျပီးေက အရိဘက္ကို ရတနာပံုေစတီနားျဖစ္ျဖစ္ တေနရာက ျဖတ္ျပီးေက အရိေျမာက္ဘက္ မင္းသမီးက်ံဳးရို႕၊ ရတနာ့မာန္ေအာင္ဘုရားနားဘက္က လားဖို႕။ ျပီးေက အရိေတာင္ဘက္ကို ဆက္လားျပီးေက ဘုရားအုပ္၊ မင္းေခါင္ေရွ ြတူေစတီနားမွာ မင္းျပားဘက္ကို လားေရ လမ္းမႀကီးနာင့္ ျပန္ဆံုဖို႕။ ကိုးေသာင္းဘုရားကိုေတာ့ မထိခုိက္ႏိုင္ပါ။ ဇာျဖစ္လို႕လဲဆိုေက ကိုးေသာင္းနားမွာ ေျမလြတ္လြင္ျပင္တိ ဟိနိန္လုိ႕ပါ။ ေအေလာက္ ဟိေရႀကားက ကိုးေသာင္းကိုပါ ဖ်က္ေတဆိုေကေတာ့ ရခုိင္သားတိ ဇာလုပ္ကတ္ရဖို႕လဲ ဆံုးျဖတ္လီကတ္ပါဖိ။

ေအခ်င့္ေရ အႀကမ္းခန္႕မွန္းႀကည့္စြာရာ ျဖစ္ပါေရ။ ေနာက္အခ်က္အလက္တိ ပိုသိရေကေတာ့ ေကာင္းပါဖို႕။
ေအာက္မွာ ေဖာ္ျပထားစြာတိကေတာ့ စာရြီးဆရာ မ်ားေအာင္၏ "သမုိင္းထဲက ေျမာက္ဦးဘုရားေစတီပုထုိးမ်ားႏွင့္ ဧည့္လမ္းညွ ြန္"စာအုပ္ထဲက ဘုရားပုထုိးေကာက္ႏွတ္ခ်က္တိပါ။ ယင္းအထဲက တခ်ိဳ႕ေရ မရဏ ရထားလမ္းေႀကာင္းမွာ က်ေကာင္းက်လာႏိုင္ေရအတြက္ မွ်၀ီလုိက္စြာပါ။ ရခုိင့္အမြီ အႏွစ္တိကို အားလံုး၀ုိင္း၀န္း ကာကြယ္ထိန္းသိမ္းႏိုင္ကတ္ပါစီ။

ရဲလွက်ံဳး၊ ရဲလွခံတပ္၊ ကြ်ဲတင္းတိမ္က်ံဳး
မင္းသားႀကီးကုန္း၏ ေတာင္ဘက္တြင္ တည္ရွိသည္။ ေတာင္ဘက္မွ ေျမာက္ဘက္သို႕ သြယ္တန္းနိန္သည့္ သဘ၀ေတာင္မ်ားျဖင့္ ျပဳလုပ္ထားသည္။
ဤက်ံဳး၏ အေရွ႕ဘက္တြင္ ကြ်ဲတင္းတိမ္က်ံဳးတည္ရွိသည္။

မင္းသားႀကီးကုန္း
ျပည္စိုးႀကီးဘုရားကနိန္ ပန္းစ်ီးေျမာင္းေဘာင္အတုိင္းအေရွ႕ဘက္ကိုလားျပီးေက နတ္ဒံုတံတုိင္း အလြန္နိန္ရာမွာ တည္ရွိသည္။ ကုန္းအျမင့္မွာ ေပ ၇၀ ခန္႕ရွိသည္။ ၀င္းေတာ္သည္ အေရွ႕မွ အေနာက္သို႕ ေပ၂၀၀၊ ေတာင္မွေျမာက္သို႕ ေပ ၁၇၀ က်ယ္သည္။
ဤေဒသသည္ ေျမာက္ဦးေခတ္ ႀကီးက်ယ္ထြန္းကားခစိုင္က အိမ္ေရွ႕မင္းသားမ်ား စံျမန္းခေရနိန္ရာတစ္ခုျဖစ္ျပီးေက ခရစ္ႏွစ္ ၁၇၈၅ခုႏွစ္ ဇန္န၀ါရီလ ၁ ရက္နိန္႕တြင္ အမရပူရတပ္မ်ားက ျမိဳ႕ေတာ္ကို ၀ုိင္း၀န္းတုိက္ခုိက္မွဳ စတင္ခေရ နိန္ရာတစ္ခုလည္း ျဖစ္သည္။

ေလာင္းပြန္းေျပာက္ေစတီ
မင္းစလတၱာေစာမြန္ (မင္းေစာအုိ)သည္ သကၠရာဇ္ ၈၈၇၊ ခရစ္ႏွစ္ ၁၅၂၅တြင္ ေလးမ်က္ႏွာပုထုိးေတာ္၏ အေရွ႕ေျမာက္ဘက္(သာရပဗၹတေစတီ၏ အေရွ႕ဘက္)၊ ေျမာက္ဦးျမိဳ႕နန္းရာကုန္း၏ ေျမာက္ဘက္ တစ္မုိင္ခန္႕ အကြာအ၀ီးတစ္နိန္ရာတြင္ တည္ထားခသည္။ ရွစ္ေျမာင့္ ထုခြ်န္ပံုျဖစ္သည္။

"ခရမ္းသီးလက္ေကာက္ေျပာင္ေျပာင္ေတာက္၊ စ်ီးမွာ၀ယ္ေက ေလာင္ပြန္းေျပာက္"ဆိုသည့္ အတိတ္တေဘာင္အတုိင္း တည္ချခင္းျဖစ္သည္။ ေစတီေတာ္ကို ေက်ာက္တံတုိင္းႏွစ္ထပ္နာင့္ ကာရံထားျပီးေက အျမင့္မွာ ၇၅ ေပခန္႕ဟိသည္။ အေရွ႕ဘက္ႏွင့္အေနာက္ဘက္ရို႕မွာ ေစတီသို႕၀င္လမ္းနာင့္ ေလွကားမ်ားဟိသည္။ မုခ္တံကဲ လက္ရာတိနာင့္ ထုဆစ္ထားဟိျပီး ေစတီေတာ္ႀကီးတစ္ခုလံုးကို ေက်ာက္နာင့္ တည္ထားေပသည္။

ပန္းႀကြ၊ ပန္းဆဲြတိနာင့္ မြမ္းမံထားျပီးေက ​အာရံုခံ ရင္ျပင္ပတ္လည္တြင္ ေႀကြရည္သုတ္ အုတ္ခ်ပ္တိနာင့္ ခင္းက်င္းထားသည္။ အတြင္းဘက္တံတုိင္း၏ အျပင္ဘက္နံရံတြင္ ေႀကြရည္သုတ္ေရာင္စံု အုတ္ခ်ပ္တိနာင့္ ပန္းပြင့္ပံု ေလာင္ပြန္းမ်ားျဖင့္ ထူးထူးျခားျခား ပံုေဖာ္ထားေလသည္။

ပန္းပြင့္ႀကီးတစ္ပြင့္တြင္ ၀တ္ဆံပိုင္တစ္ခုနာင့္ ပြင့္ဖတ္ေလးခု ဖန္တီးထားသည္။ ပစၥယံတစ္ဆင့္စီတြင္ ဂူသြင္းဘုရားတစ္ဆူ ဟိသည္။ အေရွ႕ဘက္မုခ္တြင္ အႏုစိပ္ေက်ာက္ဆစ္လက္ရာတိကို တြိျမင္ႏိုင္သည္။

ထူပါရံုေစတီ
ေျမာက္ဦးေခတ္ မင္းဆက္မ်ားတြင္ အသက္အငယ္ဆံုးျဖစ္သည့္ ဘုရင္မင္းရန္ေအာင္သည္ သကၠ႐ာဇ္ ၈၅၆၊ ခရစ္ႏွစ္ ၁၄၉၄တြင္ ေလာင္ပြန္းေျပာက္ေစတီ၏ ေျမာက္ဘက္ ၀င္းတံတုိင္းႏွစ္ထပ္အတြင္းတြင္ တည္ထားခသည္။ ဘုရင္မင္းခေမာင္းနာင့္ မိဖုရားသွ်င္ထီြးရို႕က ခရစ္ႏွစ္ ၁၆၁၃ခုႏွစ္တြင္ ေစတီေတာ္တစ္ခုလံုး ေရွ ြအျပည့္ခ်ျပီးေက ထပ္မံျပဳျပင္မွဳမ်ား ျပဳလုပ္ခသည္။

ေျမာက္ဦးေခတ္တြင္ ဘုရင္မ်ားသည္ ဘိသိက္မဂၤလာခံယူျပီးေက ေအဘုရားကို ဖူးေမွ်ာ္ကတ္သည္။ ေအာင္ေျမနင္းျခင္းတိ ျပဳလုပ္ကတ္ရသည္။ ေစတီေတာ္၏ ရွစ္ေျမွာင့္ ပံုပစၥယံအဆင့္မ်ားတြင္ ႀကာဖူး၊ ႀကာလက္တိ ေပၚလြင္လာေအာင္ထိ လက္ရာေျမာက္ထုဆစ္မွုမ်ား ျပဳလုပ္ထားသည္။

ပစၥယံတြင္ ဂူေက်ာင္း ေလးေက်ာင္းပါဟိျပီး မုခ္ထြက္တံကဲတိကို အႏုစိပ္ထုဆစ္ထားသည္။ ေစတီ၏ ရင္ျပင္ေထာင့္ ေလးေထာင့္မွာ ပြင့္ေတာ္မူခကတ္ေတ ဘုရားတစ္ဆူစီကို ရည္စူးျပီးေက တည္ထားခသည္။ ေအဂုအခါမွာ အေနာက္ေထာင့္ဘက္မွာဟိေရ ဂူေက်ာင္းအပ်က္ကိုရာ တြိျမင္ရေတာ့သည္။

ေစတီေတာ္၏ အေနာက္ဘက္နိန္ရာတြင္ မင္းခေမာင္းလွဴဒါန္းခေရ ေက်ာင္းေတာ္နာင့္ျပည္သူတိအား အခမဲ့ေဆးကုသမွဳ ျပဳလုပ္ခေရ ေဆးရံုေတာ္တိ ဟိခသည္။ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေယွာက္မွဳမဟိလို႕ ပ်က္စီးလားပ်ာယ္ျဖစ္သည္။

ရတနာပံုေစတီ
ခရစ္ႏွစ္ ၁၆၁၂ခုႏွစ္တြင္ မင္းခေမာင္းသည္ အံေတာ္သိမ္၏ ေျမာက္ဘက္တြင္ တည္ထားခသည္။ အ၀န္းပံုစံျဖစ္ျပီးေက သပိတ္ေမွာက္ပံုကို ပစၥာယာသံုးဆင့္တြင္ တင္ထားသည္။ အထြတ္မွာ မဟိလုိက္ပ်ာယ္။ အာရံုခံရင္ျပင္က်ယ္ပါဟိေရ အဠဂံပံုျဖစ္ျပီးေက ရင္ျပင္ေထာင့္တိမွာ ေက်ာက္တံုးေလးတံုးနာင့္ ထုလုပ္ထားေရ ျခေသၤ့ရုပ္တိ ဟိသည္။ ပိုလွ်ံလာေရ ရီတိကို အလြယ္တကူ ထုတ္ပစ္ႏိုင္ဖို႕အတြက္ ဆင္ရုပ္ရီျပြန္တိကို ရင္ျပင္ေတာ္မွာ တပ္ဆင္ထားသည္။ အေရွ႕ဘက္သိမ္ေတာ္တြင္ ေႀကြရည္သုတ္ ေက်ာက္ခ်ပ္မ်ား ခင္းထားသည္။

ျခင္ကိုက္ပိဋကတ္တိုက္
ထူပါရံုေစတီေတာ္၏ ေျမာက္ဘက္တြင္ ေက်ာက္ဆစ္လက္ရာတိနာင့္ တည္ဟိသည္။ ျခင္ကိုက္တံတုိင္းအနီးမွာ တည္ဟိေရအတြက္ေႀကာင့္ ျခင္ကိုက္ပိဋကတ္တုိက္လုိ႕ ေခၚဆိုသည္။ ေျမာက္ဦးတြင္ ပိဋကတ္တုိက္ေပါင္း ၄၈ခုဟိခေရထဲက ေအနိန္႕တုိင္ အထင္အယွားက်န္နိန္သိေရ ပိဋကတ္တုိက္ျဖစ္သည္။

ဘုရင္မင္းဖေလာင္းသည္ သကၠရာဇ္ ၉၃၅၊ ခရစ္ႏွစ္ ၁၅၉၁ခုႏွစ္တြင္ ပိဋကတ္တုိက္နာင့္အတူ ပိဋကတ္ေတာ္မ်ား လွဴဒါန္းခသည္။ ဂူေက်ာင္း၏ ေထာင့္တစ္ခုစီမွာ ခုိနန္း တစ္ဆစ္ခ်ိဳးထားသည္။ နံရံမွာ အထဲကို ခ်ိဳင့္၀င္နိန္ျပီးေက ႀကာပြင့္ပံုျဖစ္နိန္သည္။ ဂူေက်ာင္းထက္က ျပာႆဒ္မွာ ဘံုငါးဆင့္အထိ ၁၅ ေပ အျမင့္ဟိသည္။ အျပင္ဘက္မွာ ပန္းပြင့္၊ ပန္းႏြယ္တိနာင့္ ထုဆစ္ထားသည္။ ပိဋကတ္တုိက္၏ ေျမာက္ဘက္မွာ အေရွ႕အေနာက္တန္းနိန္ေရ ျခင္ကိုက္တံတုိင္း တည္ဟိသည္။

အေနာ္မာဘုရား
ျခင္ကိုက္တံခါးက ထြက္လာျပီးေက နတ္ဒံုတံတုိင္းနာင့္ မင္းသားႀကီးကုန္းဘက္ကို မလားဘဲ ထူပါရံုေစတီ၏ အေရွ႕ဘက္ကို လားေက အေနာ္မာဘုရားကို ဖူးတြိရမည္ျဖစ္သည္။ ခရစ္ႏွစ္ ၁၅၀၁ခုႏွစ္ စလကၤာသူမင္းသမီးေတာ္ အေနာ္မာက လွဴဒါန္းခသည္။ ဘုရားမွာ ညဏ္ေတာ္ ၁၀ ေပဟိေရ ေက်ာက္ဆင္းတုေတာ္ျဖစ္သည္။

ေက်ာက္ဆင္းတုေတာ္ ကိန္း၀ပ္ေရ ေက်ာက္ပလႅင္သည္ ၅ ေပအျမင့္ဟိျပီးေက ဆယ္ေျမွာင့္ပံုသ႑ာန္ ဟိသည္။ ပန္းႏြယ္၊ ပန္းခက္၊ ေက်းငွက္တိရစၦာန္ပံုတိနာင့္ ပလႅင္ကို သရုပ္ေဖာ္ထားသည္။ ပလႅင္ရုပ္ႀကြတစ္ခု ျဖစ္သည္။ ၀သုန္ဓရီနတ္ရုပ္မွာ တံကဲပံုပါဟိျပီးေက ထုိတံကဲတစ္ခုလံုးကို က်ားက ကိုက္ခ်ီဟန္နာင့္ သရုပ္ေဖာ္ထားသည္ကို တြိျမင္ရသည္။

ရတနာမာရ္ေအာင္ေစတီ
ရတနာပံုေစတီ၏ အေရွ႕ဘက္ေတာင္ႀကားနာင့္ နန္းေတာ္ကုန္းမွ အေရွ႕ေျမာက္ဘက္ မိုင္၀က္ခန္႕ အကြာတြင္ တည္ဟိသည္။ ရတနာသံုးပါးကို ယံုႀကည္ကိုးကြယ္ဆည္းကပ္မွဳဟိစီဖို႕ ရည္မွန္းျပီးေက ရတနာမာရ္ေအာင္လို႕ ေခၚတြင္ျခင္းျဖစ္သည္။

ေစတီေတာ္မွာ ရွစ္ေျမွာင့္ပံုသ႑ာန္ထုခြ်န္ပံုျဖစ္သည္။ ညဏ္ေတာ္ေပ ၁၈၀ျမင့္သည္။ ပန္းေျပာက္လက္ရာတိနာင့္ တန္ဆာဆင္ထားသည္။ ေစတီရင္ျပင္၏ အေနာက္ေျမာက္ေထာင့္တြင္ အလ်ား ၅၄ ေပ၊ အနံ ၁၃ ေပ၊ အျမင့္ ၁၀ ေပ ဟိသည့္ ဂူျဖဴ(ေခၚ) ေက်ာက္ဂူတစ္ဂူဟိသည္။

ရတနာမာရ္ေအာင္ေစတီ၏ အေရွ႕ဘက္ကြင္းျပင္သည္ ေျမာက္ဦးေခတ္၊ ျပာသိုလမွာ ေလးခင္းတသဘင္၊ ဆင္ခင္းသဘင္၊ ျမင္းခင္းသဘင္ပဲြတိ က်င္းပေရနိန္ရာျဖစ္ျပီးေက ေျမာက္ဦးေခတ္မွာ အားထားရေရ သက္လံုစြမ္းရည္ျပည့္စံုေရ သူရဲေကာင္းတိ ရြီးခ်ယ္မြီးထုတ္ရာ နိန္ရာလည္းျဖစ္သည္။

ေတာင္ဘက္ဟိ အုိင္၀န္းကန္က်ံဳးက ရီကို ေျမာက္ဦးေခတ္ နန္းစံရခုိင္ဘုရင္မ်ား ဘိသိက္မဂၤလာ အခမ္းအနားတြင္ ရီႀကည္ေတာ္အျဖစ္ အသံုးျပဳခသည္။ ေစတီေတာ္၏ ေျမာက္ဘက္တြင္ ရတနာစံဦး ေက်ာင္းေတာ္ရာ ဟိခသည္။ အဂုခါ ေက်ာင္း၀င္း၏ အႀကြင္းအက်န္တိကိုရာ တြိရသည္။ ေတာင္ဘက္မွ ဇုႏၵတ္ေတာင္သည္ အေရွ႕ဘက္မွ အုိင္၀န္းက်ံဳးကို မ်က္ႏွာမူထားျပီး သူရဲေျပးသံုးဆင့္နာင့္ျပဳလုပ္ထားေရ ခံတပ္တစ္ခု ျဖစ္သည္။ ဤခံတပ္ေတာ္မွာ စစ္မက္ေရးရာ ကာကြယ္မွဳတိအတြက္ ျမိဳ႕ေတာ္၏ လံုျခံဳေရးကို အဓိကအားထားရေရ နိန္ရာတစ္ခုျဖစ္ျပီးေက စစ္သူႀကီး ဇုႏၵတ္ကို နန္းေတာ္နာင့္ အနီးကပ္ဆံုးနိန္ရာတြင္ ထားချခင္း ျဖစ္သည္။

ရည္ညွ ြန္း

၁။ ဦးေရွ ြဇံ၊ "The Golden Mrauk-U: An Ancient Capital of Rakhine"၊ ခ်ိဳေတးသံသာစာပီ၊ ၂၀၀၄ ခုႏွစ္၊ ရန္ကုန္။
၂။ မ်ားေအာင္၊ သမုိင္းထဲက ေျမာက္ဦးဘုရားေစတီပုထိုးမ်ားႏွင့္ ဧည့္လမ္းညွ ြန္၊ ဦးေက်ာ္ဟင္း၊ ယံုႀကည္ခ်က္စာေပ၊ ၂၀၀၄ ခုႏွစ္၊ ေက်ာက္တံတားျမိဳ႕နယ္၊ ရန္ကုန္။

ဓာတ္ပံု။ ။ http://www.dpsmap.com/mrauku/index.shtml

Hong Kong Undergraduate Scholarship - Deadline: December 3, 2010

HKUG Preliminary Application Form 2011

စက္မွဳလယ္ယာလုပ္ငန္းသို႕

စာရီးသူေရ အလုပ္ကိစၥအရ မႀကာမႀကာ ခရီးထြက္ရပါေရ။ နိန္ထုိင္ေရ အီလီႏြိဳင္းျပည္နယ္ အလယ္ပိုင္းကနိန္ အရပ္ေလးမ်က္ႏွာကို တစ္ေယာက္တည္းျဖစ္စီ၊ အမ်ားနာင့္ျဖစ္စီ လားျဖစ္ပါေရ။ ျပည္နယ္၏ပထ၀ီအနိန္အထားေရ ေတာင္ပိုင္းစိေကေခ်က လဲြျပီးေက က်န္ေရေဒသတိေရ လြင္ျပင္က်ယ္ႀကီးပါ။ ေတာင္ကုန္းဆိုစြာ တြိရယွားပါေရ။ ျပည္နယ္ထဲမွာ ခ်ီကာဂိုးျမိဳ႕က အႀကီးဆံုးျဖစ္ျပီးေက က်န္ေရ ျမိဳ႕တိကေတာ့ ေကာင္းအႀကီးမွသန္ ျမိဳ႕ႀကီးတိမဟုတ္ပါ။ လူဦးေရလည္း က်ဲပါေရ။ ယင္းျမိဳ႕တိႀကားမွာ လူနိန္အိမ္ေျခ နည္းပါးျပီးေက အားလံုး စုိက္ပ်ိဳးျမီတိနာင့္ ဖံုးလႊမ္းနိန္ပါေရ။ လြင္ျပင္ႀကီးမွာ ျမီဆီျမီသားကလည္း ေကာင္း၊ မိုးရီအားကလည္း ေကာင္း၊ ေအာက္ျခီ ရီထုကလည္း ေကာင္းဆိုခါ စုိက္ပ်ိဳးေရး လုပ္ငန္းတိအတြက္ အဆင္ေျပလွပါေရ။

ခရီးလားရာ လမ္းတစ္ေလွ်ာက္မွာ ႀကည့္မဆံုးေရ ေျပာင္းနာင့္ ပဲ ပင္ (soy bean)တိကို ေဆာင္းရာသီ အအီးခ်ိန္ကလဲြလို႕က်န္ေရအခ်ိန္တိမွာ ျမင္တြိႏိုင္ပါေရ။ စာရီးသူေရ နဂိုကတည္းကပင္ ခရီးလားစြာ ၀ါသနာအထံုကလည္း ဟိေရခါ ႀကည့္စရာမဟိေကေလ့ ယင္းေျပာင္းခင္း ပဲခင္းတိကို ခရီးလားတုိင္း ႀကည့္ျပီးေက ႀကည္ႏူးနိန္မိ တတ္ပါေရ။ ျပီးခေရ ႏွစ္က ဖတ္လုိက္ရေရ ေဆာင္းပါတစ္ပုဒ္အရ လြန္ခေရ သံုးႏွစ္အတြင္းမွာ ေျပာင္းစ်ီးေရ ၃ ဆေလာက္ တက္လားခေရလို႕ သိရပါေရ။ ယင္းအတြက္ေႀကာင့္ ေဒသခံလယ္သမားတိကလည္း ပဲထက္ ေျပာင္းကို စိုက္ဖို႕အားသန္ကတ္ပါေရ။ ေယေကေလ့ ေျပာင္းေရ ျမီဆီျမီသားက အာဟာရတတ္တိကို ယူစြာမ်ားလို႕ ျမီဆီျပဳန္းတီးမွဳကို ကာကြယ္ႏိုင္ေအာင္ ေျပာင္းကို ႏွစ္တုိင္းအျမဲတမ္းေတာ့ မစုိက္ကတ္ပါ။ ပဲနာင့္ တခါတခါ လဲ လဲျပီးေက စုိက္ကတ္ပါေရ။

ယင္းပုိင္ စိုက္ကြင္းတိမ်ားလို႕ ခရီးလားေရလမ္းမွာ တြိရေရ ရွဳခင္းတိစြာ ေျပာင္းလဲနိန္တတ္ပါေရ။ ေဆာင္းရာသီကုန္လို႕ မိမိ၏စုိက္ကြင္းရီ ခန္းေျခာက္လားပ်ာယ္ဆိုေက လာဖို႕ႏွစ္အတြက္ သီးႏွံစိုက္ဖို႕ ပ်င္ဆင္ကတ္ပါေရ။ ယင္းပုိင္အခ်ိန္ခါ ခရီးလားရာ လမ္းမွာ ျမီသားလြင္ျပင္တိက အျပာေရာင္ေကာင္းကင္ေအာက္မွာ အထင္းသားျမင္နိန္ရပါေရ။ စုိက္ပ်ိဳးဖို႕အတြက္ ျမီတိကို စက္ႀကီးတိနာင့္ ဖြနိန္ကတ္စြာရို႕၊ တခါ မ်ိဳးေစ့တိခ်လို႕ ပ်ိဳးပင္ေခ်တိ ႏိုးထလာစြာရို႕ ကိုလည္း ျမင္လာရပါေရ။ ေနာင္ခါ အပင္တိႀကီးလာေရ။ စက္နာင့္ စုိက္ထားလို႕ စီတန္းျပီးေက ညီညာနိန္ေရ ေျပာင္းတန္း၊ ပဲတန္းေခ်သ႑ာန္တိကို ျမင္လာရပါေရ။ ေဒသခံ လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္တစ္ေယာက္၏ေျပာစကားအရ လယ္သမားတိေရ မိမိစုိက္လုိက္ေတ စိုက္တန္း ဇာေလာက္ညီလဲ၊ ဇာေလာက္ေျဖာင့္လဲ အေပၚမွာ ဂုဏ္ယူကတ္ေတလို႕ သိရပါေရ။ တခါ ႀကီးလာေရ အပင္ထက္မွာ ေျပာင္းတံေခ်တိ စီရီလာေရ။ အသီးေခ်တိ သီးလာေရ။ ႀကီးလာေရ။ ေျပာင္းပင္အေရာင္တိေျပာင္းလာေရ။ ၀ါက်င္က်င္ ျဖစ္လာေရ။ ေနာက္ဆံုးမွာ အ၀ါေရာင္အတိ ဖံုးလႊမ္းျပီးေက လီအေ၀့မွာ ယိမ္းႏြဲ႕နိန္ကတ္ေတ။ အသီးတိႀကီးလာျပီးေက ေျပာင္းပင္ေခ်တိ ကိုင္းလာကတ္ေတ။ ေနာက္ဆံုး ရိတ္ခ်ိန္တန္လို႕ ရိတ္သိမ္းျပီးေရခါ စုိက္ခင္းႀကီးမွာ ယွင္းလားျပီးေက ေျပာင္းရင္းငုတ္တိုေခ်တိရာ က်န္လုိက္ေတ။ ယင္းျမင္ကြင္းကေတာ့ ရင္ကြဲစရာ ေကာင္းေရ။

ေဆာင္းရာသီ၀င္လို႕ ႏွင္းတိက်ေရအခါ လြင္ျပင္ႀကီးက ျဖဴေဖြးလာျပန္ေရ။ ညဥ့္တာတိုေရ ေဆာင္းနိန္႕တိမွာ ယင္းအျဖဴေရာင္ ကြင္းျပင္တိက အလင္းျပန္နိန္တတ္ေရ။ တခါ ေဆာင္းကုန္ေႏြဦးေရာက္လို႕ ယင္းျပင္တိမွာ ျမက္တိ၊ ခ်ံဳတိကေပါက္လို႕၊ ယင္းႀကားထဲမွာ အ၀ါေရာင္၊ အျပာေရာင္ ပန္းေခ်တိကလည္း တန္ဖိုးမႀကီးေကေလ့ သူ႕အလွနာင့္သူ။ ေနာက္ဆံုး ျမီသားအေရာင္ ျပန္ကာေျပာင္းလို႕ စုိက္ပ်ိဳးရာသီတဖန္ စျပန္လာလီေရ။ ႀကည့္မဆံုးေရ ရွဳခင္းတိက လူ႕လက္ထဲက စက္တိႀကားမွာ ေရာင္စံု ေျပာင္းလဲနိန္ကတ္ရေရ။ ဇာျဖစ္လို႕လဲ ဆိုေက စိုက္ပ်ိဳးေရးလုပ္ငန္းတိကို လုပ္နိန္စြာက အားလံုးနီးပါး စက္နာင့္ေဂ်းျဖစ္နိန္လုိ႕ပါ။

အကြ်န္ရို႕ ရခုိင္ျပည္သူျပည္သားတိ အားလံုးျမင္ဖူးကတ္ပါဖို႕။ ကုိယ့္ျပည္မွာ စပါးကို ဇာပိုင္စိုက္နိန္ကတ္လဲ၊ ဇာပိုင္ ထြန္ယက္ကတ္လဲ၊ ဇာပိုင္ ရိတ္သိမ္းကတ္လဲ၊ ဇာပိုင္ စပါးေထာင္းကတ္လဲဆိုစြာကိုပါ။ ထမင္းေခ်တစ္နပ္ နပ္မွန္ေအာင္ စားဖို႕ ဇာေလာက္ ပင္ပန္းကတ္ရပါလဲ။ ယင္းအထဲမွာ ဒုကၡပီးဖို႕ လူပဲ ေပၚလာေရ။ အဆမျပတ္ခ်လာကတ္ေတ တပ္တိ၊ ဗမာစစ္သားတိႀကားမွာ 'လက္သမား အိမ္ေကာင္းမနိန္ရ' ဆိုေရပိုင္ လယ္သမား ဆန္ေကာင္းမစားရေရ ဘ၀မွာပါ။ ဒိုင္မွဴးကရာ စပါးခိုးဖို႕လား၊ အရာခံအရာရွိတိကရာ ေန႕ခင္းေႀကာင္ေတာင္ ဓျမတုိက္ဖို႕လား၊ အမ်ားႀကီးပါ။ ဒုကၡအျပည့္ အနိဌာရံုအတိ။ 'စုိက္ပ်ိဳးစြမ္းအား ျပည္ထြန္းကား' လာတိုင္း တီဗြီကို မႀကည့္ခ်င္ဘဲ ပိတ္ႏိုင္ေကေလ့ လယ္သမားဒုကၡတိကိုေတာ့ မ်က္ႏွာမလဲြႏိုင္ကတ္။

အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု စီအိုင္ေအက ေဖာ္ျပေရ ကိန္းဂဏာန္းတိအရ ဗမာျပည္၏ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းမွာ လယ္ယာစုိက္ပ်ိဳးေရးက ၇၀ ရာခုိင္းႏွဳန္းေနရာကို ယူထားပါေရလတ္။ ယင္းအတြက္ေႀကာင့္ ႏိုင္ငံမွာ လုပ္နိန္ေရ လယ္ယာလုပ္ငန္းတိ ေအာင္ျမင္တိုးတက္ဖို႕ လိုပါေရ။ တစ္ဧကအထြက္ႏွဳန္း တိုးဖို႕ လုိပါေရ။ ထုတ္လုပ္စြမ္းအားျမွင့္တင္ဖို႕အတြက္ လူတိနာင့္ လုပ္နိန္ေရ လုပ္ငန္းကို စက္တိနာင့္ အစားထိုးဖို႕လုိပါေရ။ ယင္းအျပင္ လယ္သမားတိ စက္ပစၥညး္ကိရိယာ၀ယ္ႏိုင္ေအာင္ ဘဏ္စနစ္ေကာင္းေကာင္း၊ လယ္သမားအက်ိဳးကို အေထာက္အပံ့ပီးႏိုင္ေရ ေဒသခံအစိုးရ၊ လယ္သမားတိကို ဇာစိုက္ပါလို႕ အမိန္႕မပီးပဲ စ်ီးကြက္ကို လုိက္ျပီးေက စ်ီးကြက္က ထိန္းခ်ဳပ္ေတ စနစ္၊ အစိုးရက စ်ီးႏွိမ္ျပီးေက အတင္းအဓမၼ စပါးဓျမ မတုိက္ျခင္း စေရ တျခားတျခားေသာ အခ်က္တိကလည္း အေရးပါလွပါေရ။

စာရီးသူ၏လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္တစ္ေယာက္၏ အမိအဖတိသည္ လယ္သမားတိျဖစ္ပါေရ။ သူကိုယ္တုိင္လည္း ဆင္းရဲသားဘ၀ကလာေရ ဘ၀နာ သမားတစ္ေယာက္ပါ။ သူနာင့္ ခရီးလားေရ အခ်ိန္အခါတိမွာ စိုက္ပ်ိဳးေရး၊ ျခံလုပ္ငန္းတိကို မိန္းျဖစ္ပါေရ။ လမ္းတစ္ေလွ်ာက္စိုက္ခင္းတိကို ႀကည့္ျပီးေက စကားလက္ဆံုက်တတ္ပါေရ။
စုိက္ခင္းတစ္ခု စတင္ခ်ိန္က ရိတ္သိမ္းအခ်ိန္ထိကို အားလံုးစက္ကိရိယာနာင့္ ဇာပိုင္ ကိုင္တြယ္နိန္ကတ္လဲ ဆိုစြာတိကို ေျပာျဖစ္ပါေရ။

စုိက္ခ်ိန္တန္ေရအခ်ိန္ကုိ ေရာက္လာခါ စုိက္ခင္းျမီကို ျမီဖြ၊ ဓာတ္ျမီႀသဇာခ် စေရလုပ္ငန္းတိကို အားလံုးစက္ႀကီးတိနာင့္ ဧကေပါင္းမ်ားစြာကို နာရီပိုင္းအတြင္းမွာ လူသံုးေလးေယာက္ေလာက္က လုပ္ကတ္စြာပါ။ ေျပာင္းတိ၊ ပဲတိကို စုိက္ေတအခါမွာ မ်ိဳးစိ(seed)ကနိန္တဆင့္ စိုက္ပါေရ။ ယင္းမ်ိဳးစိတိကို တစ္စကၠန္႕အတြင္းမွာကို ေနရာ ၁၂ နိန္ရာ၊ ၂၄ နိန္ရာကို ခ်ပီးႏိုင္ေရ စက္နာင့္ ထရပ္စပ္ မ်ိဳးခ်ပါေရ။

ယင္းခ်င့္နာင့္ ဆက္စပ္လို႕ အကြ်န္ရို႕ဘက္က စပါးပ်ိဳးပင္ေခ်ကို ေကာက္စိုက္သမားတိ ခါးကုန္းျပီးေက ခ်စြာကို လားျမင္မိပါေရ။ ဇေလာက္ လူတိ ခါးနာကတ္ပါဖို႕လဲ။ လူဆိုေရအတိုင္း ဇာေလာက္ အျမန္ခ်ႏုိင္ပါဖို႕လဲ။ ပထမတစ္ဧကမွာ ျမျမန္ေခ် ခ်ႏိုင္ေကေလ့ ဒုတိယအေခါက္က်ေက အျမန္ႏွဳန္းက က်လာပါဖို႕ပ်ာယ္။ ယင္းပိုင္ပ်ာယ္ တျဖည္းျဖည္း ေႏွးလာပါဖို႕။

တနားကပိုင္ စက္နာင့္ စိုက္လိုက္ေတခါ အပင္တိကလည္း စနစ္တက် စီတန္း ထြက္လာျပီးေက အခ်ိန္တိုအတြင္းမွာ လူအင္အားနည္းနည္းနာင့္ အမ်ားႀကီး အလုပ္ျပီးလားပါေရ။ ယင္းပိုင္မ်ိဳးေစ့ခ်ျပီးစြာနာင့္ လူတိကို ေျပာင္းခင္း၊ ပဲခင္းတိႀကားမွာ ျမင္ရခဲပါေရ။ တခါတခါ သုေတသနလုပ္ေတ လူတိ လာႀကည့္စြာနာင့္၊ အခ်ိန္တန္ေက ေလယဥ္ပ်ံေခ်တိနာင့္ ပိုးသတ္ေဆးေခ်တိ ျဖန္းစြာကလြယ္လို႕ လူတိကို စုိက္ခင္းတိနားမွာ ျမင္ရခဲပါေရ။ ေနာက္ဆံုး ရိတ္သိမ္းခ်ိန္ခါမွရာ ျမင္ရပါေရ။ ဧကေပါင္းမ်ားစြာကို လူ၃၊ ၄ေယာက္ေလာက္က အခ်ိန္တိုအတြင္းမွာ ေအပိုင္ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ လုပ္ႏိုင္စြာေရ စက္တိေႀကာင့္ပါ။ ေအပိုင္ျဖစ္လာစြာကလည္း ရိွက လယ္ယာလုပ္ငန္းကို ေျပာင္းလဲႏိုင္ခေရ စက္မွဳေတာ္လွန္ေရးတိေႀကာင့္ျဖစ္ပါေရ။ ကမၻာမွာ ထိပ္သီးႏုိင္ငံျဖစ္လာေရ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုေရ သူရို႕လုပ္ေတ ကိစၥတိကို ဆထက္တပိုး တိုးတက္ေအာင္၊ အေကာင္းဆံုးျဖစ္ေအာင္ ႀကံေဆာင္ႏိုင္စြမ္းဟိခလုိ႕ ျဖစ္ပါေရ။ မိရိုးဖလာနည္းတိထက္ မေကာင္းေကာင္းေအာင္ တီထြင္ခကတ္လို႕ ျဖစ္ပါေရ။

၁၉ ရာစုမွာ အေမရိက၏ စိုက္ပ်ိဳးကုန္ထုတ္လုပ္ငန္းတိကို အေထာက္အကူျပဳစီေရ တီထြင္မွဳတိ အမ်ားႀကီး ျဖစ္ေပၚခပါေရ။ ၁၈၄၀ ၀န္းက်င္မွာ John Deereဆိုေရလူက အီလီႏြိဳင္းျပည္နယ္(Illinois)၊ မိုလင္း(Moline)ျမိဳ႕မွာ စတီးနာင့္လုပ္ထားေရ ျမီထြန္ယက္ကိရိယာကို စျပီးေက ထုတ္လုပ္ခပါေရ။ နဂိုသံုးနိန္က် သစ္သားျမီထြန္ယက္ကိရိယာထက္ အမ်ားႀကီး အသံုးခံ၊ ႀကာရွည္ခံလို႕ လက္ယာလုပ္ငန္းကို အမ်ားႀကီး အေထာက္အကူျပဳခပါေရ။ (အခုဆိုေက John Deere Companyေရ ကမၻာ့အႏွံ႕မွာ စုိက္ပ်ိဳးေရး၊ ေဆာက္လုပ္ေရး၊ သစ္ေတာလုပ္ငန္း၊ ျမက္ရိတ္လုပ္ငန္းဆုိင္ရာ စက္ကိရိယာ ပစၥည္းတိကို ထုတ္လုပ္ျဖန္႕ခ်ီနိန္ပါေရ။)

၁၈၃၄ ခုႏွစ္မွာ Cyrus McCormickဆိုသူက ေကာက္ရိတ္စက္တစ္ခုကို ထပ္ျပီးေက တီထြင္ချပန္ပါေရ။ ေနာက္ႏွစ္ေပါင္း ၃၀ေလာက္ (အေမရိကန္ျပည္တြင္းစစ္ ကာလ)ေရာက္ေတအခါမွာ ယင္းေကာက္ရိတ္စက္ေရ လယ္သမားတစ္ေယာက္စီ၏ ကုန္ထုတ္ႏိုင္စြမ္းအားကို ေလးဆထိ တိုးျမွင့္ႏိုင္လုိက္ေတ ဆိုစြာကို သိလာရပါေရ။ ေနာက္ပုိင္းမွာ John Applebyက twine binderကို တီထြင္ခပါေရ။ ယင္းကိရိယာက ရိတ္သိမ္းျပီး သီးႏွံတိကို အစုလုိက္ အစုလိုက္ ထံုးခ်ိဳင္ပီးပါေရ။ လယ္ယာလုပ္ငန္း၏ လက္နာင့္ လုပ္ရစြာတိကို စက္မွဳဘက္ကို ေျပာင္းပီးကတ္ပါေရ။ မထင္မွတ္ေရ အေသးအမႊားေခ်တိကို ထပ္ခါတလဲလဲ လုပ္နိန္ရျခင္းေႀကာင့္ ေႏွာင့္ေႏွးနိန္ရေရ ကုန္ထုတ္လုပ္မွဳတိကို စက္မွဳဘက္ကို ေျပာင္းျပီးေက လ်င္ျမန္လာစီပါေရ။ Marsh brothers ညီအကိုတစု၏ ေကာက္ရိတ္သိမ္းစက္သစ္၊ Pitts thresher (သီးႏွံပင္ကနိန္ သီးႏွံစိကို ခြ်တ္ယူေရ စက္)၊ Eli Whitney၏ ၀ါဂြမ္းမွ်င္စက္စေရ စက္ပစၥည္းသစ္တိေရ အေမရိက၏ လယ္ယာလုပ္ငန္းကို ကမၻာမွာ ကုန္ထုတ္အားအေကာင္းဆံုး လယ္ယာႏုိင္ငံအျဖစ္ကို ေျပာင္းလဲပစ္ခပါေရ။

American Revolutionလို႕ေခၚေရ အေမရိကန္ႏုိင္ငံ စတင္ေပၚေပါက္ဖို႕ ႀကိဳးစားနိန္ေရ ကာလက လူ၁၀ေယာက္မွာ ၉ ေယာက္ေရ လယ္သမားတိျဖစ္ပါေရ။ တနည္းအားျဖင့္ လူဦးေရ၏ ၉၀ ရာခုိင္ႏွဳန္းပါ။ ေနာင္ႏွစ္ေပါင္း ၁၀၀ ႀကာလာေရအခါ လူ ၂ေယာက္ က တစ္ေယာက္ပဲ လယ္သမား ျဖစ္က်န္လုိက္ပါေရ။ တနည္းအားျဖင့္ ၅၀ ရာခုိင္ႏွဳန္းပဲ က်န္လုိက္ပါေရ။ အခုဆိုေက လူ ၁၀၀မွာ ၂ ေယာက္ (၂ ရာခုိင္ႏွဳန္း)ရာ လယ္သမားအျဖစ္ က်န္လုိက္ပါေရ။ ေယေကေလ့ ယင္း ၂ ရာခုိင္ႏွဳန္းကပဲ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုအတြက္ လံုေလာက္ေတ သီးႏွံတိသာမက ျပည္ပကို ပို႕ႏုိင္ေရ အလွ်ံပယ္ထြက္ကုန္တိကို ထုတ္လုပ္ႏိုင္စြမ္း ဟိနိန္ကတ္ပါေရ။

အရည္အတြက္ထက္ အရည္အခ်င္းက ပိုတန္ဖိုးဟိေရမဟုတ္ပါလာ။ လက္မွဳလယ္ယာထက္ စက္မွဳလယ္ယာက ပိုတန္ဖိုးဟိေရ မဟုတ္ပါလာ။ ယင္းပိုင္ စက္မွဳေတာ္လွန္ေရးႀကီးတစ္ရပ္ ေအာင္ျမင္ဖြံ႕ျဖိဳးခစြာကလည္း အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုထဲမွာ ဟိနိန္ေရ လယ္ယာလုပ္ငန္းက ကြ်မ္းက်င္ပညာရွင္တစ္စုေႀကာင့္ပဲ မဟုတ္ပါလာ။ ယင္းသူရို႕၏ တီထြင္ဆန္းသစ္စိတ္၊ ျပႆနာတစ္ခုကို အေျဖရွာလုိစိတ္၊ မဆုတ္မနစ္ေသာ ဇြဲလုံ႕လစိတ္ရို႕ေႀကာင့္သာလွ်င္ စက္မွဳလယ္ယာလုပ္ငန္းႀကီးတစ္ရပ္ ပီျပင္အေကာင္အထည္ေပၚလာျခင္း ျဖစ္ပါေရ။ ရခုိင္ျပည္မွာလည္း စနစ္က်ေရ စက္မွဳလယ္ယာလုပ္ငန္းတစ္ရပ္ကို အမွန္အကန္၊ အျမန္အဆန္ ဖန္တီးႏိုင္စီဖို႕ ေမွ်ာ္လင့္ယင္း.....

မွီျငမ္း
1. Slavin, Stephen L.; Macroeconomics: American Agricultural Technology and Agricultural Development, Seventh Edition, p. 2-4, McGraw Hill, New York, 2005.

Historic Places: Preservation vs Annihilation

The National Register of Historic Places is the United States government’s official compilation of cultural resources that are significant for the local area, state, region and nation. It was created by the Congress in 1966 with the enactment of the National Historic Preservation Act (NHPA). 1 It is administered by the National Park Service that is under the U.S Department of the Interior (DOI). 2 Its main purpose is to recognize and preserve the historic building, structures, sites, objects, and districts that are significant. By being listed in the National Register, the negative impact from the federally funded or licensed projects on these properties can be reduced or eliminated. Moreover, the owners of these properties can enjoy some financial incentives for preservation purposes. So far, there are about one million properties listed on the National Register.3

Generally, a site must be over 50 years old to be listed in the National Register. Some sites can be eligible to be on the list of National Register even though they are less than 50 years old. However, they must be exceptionally significant. For over 50 years-old sites, there are four criteria to evaluate and one of the criteria must be met to be registered on the National Register of Historic Places. According to the National Park Service, the first criterion is stated that the sites “that are associated with events that have made a significant contribution to be broad patterns of our history”.4 For example, a site that is related to the Civil War and significant can be listed on the National Register. If the site is associated with the life of a person who was an important figure in American history, it can also be registered on the National Register of Historical Places. The house of Ralph Waldo Emerson who was a great essayist, poet and leader of the Transcendentalist movement in the early nineteenth century, was put on the National Register database on October 15, 1966. The third criterion utters that any site that possesses ‘the distinctive characteristics of a type, period, or method of construction, high artistic values or that represents a significant and distinguishable entity whose components may lack individual distinction’. There are hundreds of thousands of buildings, structures, objects and districts that are qualified and recorded in the Nation Register.

Historic sites are ‘telescope’ to the past. Through that, we can trace the past. We can write about it, learn valuable lessons from it or feel a sense of pride of it. Our beloved Rakhaingpray has plenty of historic places that reveal our long and rich history. It is our national duty to preserve them in an original shape and design as possible. On the other hand, any new modern project should not be implemented on and close proximity of these areas. Knowingly or unknowingly leveling them for new development projects is totally unacceptable. Preservation of historic place along with structural performance (engineering), environmental impact and economical consideration (cost and benefit analysis) should be priority of any architects and design engineers. For country like Burma where uniform army authorities have final approval stamp for all projects, they must listen to what experts have to say.

I am not sure whether it is expert who failed to report or it is military authority who intended to destroy Arakan’s rich history. One thing I know is Kyauktaw-Mrauk U highway was constructed paving on parts of old ruins of Vesali. It is a deplorable act with intent to hurt not only Arakan historically but also Arakanese psychologically. Now again, Burmese military government has waged another psychological war against Arakanese by building railroad crossing old Danyawaddy. Burmese government never recognized Danyawaddy era of Arakanese history. Thanks to recent excavation, physical evidences have corroborated Arakanese claims. It is in our interest to dig deeper and broader to collect more evidence and to uncover more truth. But the government is now trying to fill these grounds back with dirt and railroad track. According to sources inside Burma’s Ministry of Construction, the experts reported to local authorities and government’s Department of Archeology which is under Ministry of Culture that the current railroad plan will run through historic Danyawaddy site. However, the plan was approved by Burma’s own Ministry of Culture whose ultimate objective, the last time I checked, is to preserve nation’s heritage.

It’s heartbreaking to know how military government is systematically trying to wipe out our history. Comparing the two nations with U.S and Burma, the difference is amazing. One nation tries to preserve any significant places that are generally 50 years old. One nation is destroying significant places that are over thousand years old. In such challenging time, it is imperative to closely monitor that railroad project and to collect photographic and other types of evidence in order to disclose the government’s annihilation scheme.

Reference

1. Advisory Council on Historic Preservation, The National Historic Preservation Program, http://www.achp.gov/nhpp.html, accessed on June 17, 2010.

2. National Register of Historic Places, http://www.nationalregisterofhistoricplaces.com/, accessed on June 17, 2010.

3. National Register of Historic Places, The official list of the Nation's historic places worthy of preservation, National Register Research, http://www.nps.gov/nr/research/index.htm, accessed on June 17, 2010.

4. Wikipedia, National Register of Historic Places, http://www.en.wikipedia.org/wiki/National_Register_of_Historic_Places, accessed on June 17, 2010.

*Photo by Inside Sources.

လရတတ္နာင့္ လမြဲႏိုင္ငံမ်ား

အဂၤလိပ္စကားမွာ Euphemismဆိုေရ အသံုးအႏွဳန္းတစ္ခု ဟိပါေရ။ စကားတစ္ခုကို အရွိကိုအရွိအတုိင္းေျပာလုိက္ေက ရိုင္းလားဖို႕စြာ ေႀကာက္လို႕ ယယိုင္က်ေက်းေခ်ျဖစ္ေအာင္ စကားလွနာင့္ အစားထိုးျပီးေက ေခၚစြာပါ။ ဥပမာ - အသက္၆၀ေက်ာ္ ၇၀ ေက်ာ္လူႀကီးတိကို 'Older People' လူႀကီးလူအိုလို႕သံုးဖို႕အစား 'Senior Citizen' အဆင္ျမင့္ႏိုင္ငံသားဆိုျပီးေက ေျပာင္းသံုးကတ္ပါေရ။ ယင္းပိုင္ Euphemism အသံုးအႏွဳန္းတိေရ အထူးသျဖင့္ Formalက်ေရ အမ်ားဆိုင္သံုး၊ ရံုးသံုးစကားရပ္တိမွာ အသံုးမ်ားပါေရ။ အဂုလည္း လမဲြႏိုင္ငံတိကို သံုးခါ စကားလွေခ်တိနာင့္ အစားထိုးသံုးတတ္ပါေရ။ ဥပမာ- developing country (ဖြံ႕ျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံ) modernizing country (တိုးတက္ဆဲႏိုင္ငံ) less-developed country (ဖြံ႕ျဖိဳးမွဳနည္းပါးေသာ ႏိုင္ငံ) third world country (တတိယအဆင့္အတန္းႏိုင္ငံ) စသျဖင့္ သံုးတတ္ကတ္ပါေရ။ ယင္းအသံုးအႏွဳန္းတိမွာ အယူ၀ါဒပိုင္းဆိုင္ရာ စိေကေခ်ကြဲလဲြမွဳတိ ဟိကတ္ပါေရ။ ေယေကေလ့ အားလံုးကေတာ့ ကမၻာမွာ တိုးတက္မွဳအႀကီးဆံုး ထပ္သီးႏိုင္ငံတိမဟုတ္စြာကေတာ့ ေသခ်ာပါေရ။ ေဘာင္ခတ္ျပီးေက ပပြင့္လလင္း ေျပာရဖို႕ဆိုေက လမြဲႏိုင္ငံတိပါ။ လရတတ္ႏိုင္ငံမဟုတ္သိပါ။

တစ္ဘက္မွာလည္း တစ္ႏိုင္ငံနာင့္တစ္ႏိုင္ငံေရ မတူကတ္ပါ။ တိုးတက္မွဳ အရွိန္ဆိုစြာလည္း မတူပါ။ တိုးတက္လာရျခင္း အေႀကာင္းအရာ၊ တုိးတက္မွဳကို အေျခခံေရ စက္မွဳအင္အား၊ နည္းပိုင္ညာအင္အားတိကလည္း ကြဲျပားကတ္ပါေရ။ ယင္းပိုင္ပ်ာယ္တျခားတျခားေသာ အေႀကာင္းကိစၥ (ဥပမာ- ကြ်မ္းက်င္လုပ္သားပမာဏ)တိကလည္း ဟိနိန္ပါသိေရ။ ယင္းအတြက္ေႀကာင့္ ႏိုင္ငံအားလံုးကို လရတတ္၊ လမဲြ ဆိုျပီးေက သံုးစြာေရ ေျပာရလဲြေအာင္ သံုးျခင္းရာျဖစ္ပါေရ။ ေသခ်ာေလ့လာဖို႕ဆိုေက ပံုေသကားခ်ပ္ေျပာလို႕ေတာ့ မရပါ။ လမဲြႏိုင္ငံကလည္း ေခတ္အေလွ်ာက္တိုးတက္ေျပာင္းလဲလာတတ္ပါေရ။ မမဲြတမဲြလို႕ပဲေျပာေျပာ၊ တိုးတက္လာေရလို႕ပဲေျပာေျပာ၊ လရတတ္ဘက္ယိမ္းလာေရလို႕ပဲေျပာေျပာ တိုးတက္ေျပာင္းလဲမွဳတိက ဟိနိန္တတ္ပါေရ။ ဥပမာ -ထိုင္၀မ္၊ ေတာင္ကိုးရီးယား၊ ထုိင္း၊ တရုတ္ စေရ ႏိုင္ငံတိေရ လြန္ခေရ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀၊ ၃၀ အတြင္းမွာ လမြဲစာရင္းကနိန္ လမဲြနာင့္ လရတတ္ႀကားႏိုင္ငံအျဖစ္ကို ေရာက္လာပါေရ။ အခုဆိုေက ယင္းႏုိင္ငံတိကို စက္မွဳထြန္းကားႏိုင္ငံသစ္မ်ား (Newly Industrialized Country, NIC)လို႕ ေခၚလာကတ္ပါေရ။ NICႏုိင္ငံအမ်ားစုကို အာရွတိုက္ဘက္မွာ တြိရပါေရ။ စကၤာပူ၊ မေလးရွား၊ ထုိင္း၊ ထုိင္၀မ္၊ ေတာင္ကိုးရီးယား၊ တရုတ္ စေရ ႏိုင္ငံတိပါပါေရ။ ယင္းႏိုင္ငံတိမွာ စက္မွဳလုပ္ငန္းတိ ထြန္းကားလာရံုသာမက အေခ်မြီးႏွဳန္းလည္း ေလွ်ာ့က်လာစြာကို တြိရပါေရ။ ယင္းခ်င့္က ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေတ ႏိုင္ငံတိမွာ ဟိေရ လကၡဏာတစ္ရပ္နာင့္ လားကိုက္နိန္ပါေရ။

လမဲြႏိုင္ငံတိမွာေတာ့ခါ စက္မွဳကုန္ထုတ္နည္းပါးျခင္၊ ေငြစုႏိုင္မွဳနည္းပါးျခင္း၊ အိမ္ရာအေဆာက္အအံုမလံုေလာက္ျခင္း၊ လမ္းနာင့္ ဆက္သြယ္ေရးစနစ္မ်ား ညံ့ဖ်င္းျခင္း၊ စိုက္ပ်ိဳးေရးက႑တြင္ လုပ္ကိုင္သူ လုပ္သားမ်ားျခင္း၊ က်န္းမာေရး ၀န္ေဆာင္မွဳ မလံုေလာက္ျခင္း၊ ပညာသင္ေက်ာင္းစနစ္မ်ား မလံုေလာက္ျခင္း၊ စာမတတ္သူဦးေရမ်ားျခင္း၊ အစာေရစာေကာင္းေကာင္းမစားႏုိင္ျခင္း၊ အာဟာရဓာတ္ခြ်တ္ယြင္းျခင္း စေရ လကၡဏာရပ္တိကို တြိရပါေရ။ ကမၻာမွာဟိေရ လူ ၃ေယာက္ထဲက ၂ေယာက္ေရ လမြဲႏိုင္ငံတိမွာ နိန္ကတ္ပါေရ။ ေယေကေလ့ ယင္းလူစုစုေပါင္း၏၀င္ေငြေရ ကမၻာ့လူဦးေရအားလံုး၀င္ေငြ၏ ၆ပံု ၁ပံုနာင့္ရာ ညီမွ်ပါေရ။ ယင္းလူတိ၏ကုန္ထုတ္အားေရ ကမၻာ့လူဦးေရ၏ ၃ပံု ၁ပံုနာင့္ရာ ညီမွ်ပါေရ။ ကမၻာ့စက္မွဳထုတ္လုပ္အားက႑ကႀကည့္လုိက္ေက ၁၀ပံု ၁ပံုစာရာ ဟိပါေရ။

ထိုတစ္ရက္နိန္႕က တီဗြီမွာ လာလို႕ American Gangsterဆိုေရ ဘုိင္စကုပ္ကို ႀကည့္လုိက္မိပါေရ။ ယင္းကားက အေမရိကားက ဘိန္းနာင့္မူးယစ္ဆီး၀ါးေရာင္း၀ယ္ေရ လူမဲ Frank Lucasအေႀကာင္းကို ရုိက္ထားစြာပါ။ တကယ့္ျဖစ္ရပ္မွန္ကို ရိုက္ထားစြာပါ။ Frankေရ နယူးေယာ့ခ္ျမိဳ႕အထက္မွာဟိေရ Harlemလို႕ေခၚေရ ျမိဳ႕ကနိန္ျပီးေက မူးယစ္ဆီးေရာင္းယင္း ခ်မ္းသာလာစြာလူပါ။ ယင္းလူက ဗီယက္နမ္စစ္ပဲြျဖစ္နိန္ေရ အခ်ိန္မွာ ထုိင္း၊ ဗီယက္နမ္ဘက္ကို လားျပီးေက ယင္းမွာက ဘိန္းအစစ္တိကို ယူျပီးေက အေမရိကားကို တင္ပို႕စြာပါ။ ဇေလာက္ထိလုပ္လဲဆိုေက ဗီယက္နမ္စစ္ပဲြမွာ သီလားေရ စစ္သားအေလာင္းေခါင္းထဲမွာ ဘိန္းကိုထည့္ျပီးေက အေရွ႕ေတာင္အာရွက ဘိန္းကို အေမရိကားကို ေရာက္ေအာင္ သယ္ခစြာပါ။ အေမရိကန္စစ္တပ္ကလူတိနာင့္ ေပါင္းျပီးေက စီးပြားေရးလုပ္ခစြာပါ။ သူက ကေကာင္းခ်မ္းသာလားေကေလ့ ဘိန္းစိုက္ေတေတာင္သူတိကေတာ့ လမြဲမွာလမြဲ၊ ဒံုရင္းမွာ ဒံုရင္းပါရာ။

ယင္းခ်င့္နာင့္ဆက္စပ္မိလို႕ အာရွ၊ အာဖရိကနာင့္ လက္တင္အေမရိကားက အမဲြဆံုးႏိုင္ငံတိကို စိုင္းစားမိခီပါေရ။ ယင္းႏိုင္ငံတိေရ ကုန္ႀကမ္းတိကို ထုတ္ျပီးေက ခ်မ္းသာေရတိုးတက္ေတ ႏိုင္ငံတိ၏ အျဖည့္ခံႏိုင္ငံတိအျဖစ္က ရုန္းမထြက္ႏိုင္ဘဲ ေသာင္တင္နိန္ကတ္ရစြာကို ေတြးမိပါေရ။ မိမိႏိုင္ငံကို တင္သြင္းေရ သြင္းကုန္ပစၥည္းတန္ဖုိးက စ်ီးတက္နိန္ေရအခ်ိန္မွာ မိမိႏိုင္ငံက ပို႕လုိက္ေတ ကုန္ႀကမ္းစ်ီးက နဂိုအတုိင္းဟိနိန္ကတ္ပါေရ။ စ်ီးကြက္စီးပြားေရးစနစ္ကို ႀကိဳးစားျပီးေက တတ္သေလာက္မွတ္သေလာက္နာင့္ ဖန္တီးနိန္ေကေလ့ ယင္းစ်ီးကြက္ကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားကတ္စြာက ဖြံ႕ျဖိဳးျပီးႏိုင္ငံက ကုမၸဏီႀကီးတိပါ။ ယင္းကုမၸဏီႀကီးတိ၏ ညစ္ပတ္စ်ီးကဇတ္မွဳတိေအာက္မွာ လံုးခ်ာလည္ျပီးေက မတိုးတက္ႏိုင္ျဖစ္နိန္ပါေရ။ ခ်မ္းသာေရ ကုမၸဏီကေတာ့ ဆထက္တပိုး ခ်မ္းသာျမဲပါပ်ာယ္။ (ဗမာျပည္မွာလည္း ယင္းပိုင္ပါပ်ာယ္။ အခုဆိုေက ကားရီကားရား "စည္းကမ္းရွိ ဒီမိုကေရစီ"ဆိုျပီးေက ပ်င္ပနာ စီးပြားေရလုပ္ငန္းတိကို ဦးပိုင္နာင့္ ေတဇပိုင္ေရ private ကုမၸဏီတိကို နာေမေျပာင္းလြယ္ျပီးေက ႏိုင္ငံ့စီးပြားေရး ယႏၱရားကို ထိန္းခ်ဳပ္နိန္ကတ္ပါေရ။ ကုန္ႀကမ္းထုတ္လုပ္ေတ ေတာင္သူတိကေတာ့ လမဲြမွာလမြဲ ဒံုရင္းမွာ ဒံုရင္းပဲ ျဖစ္နိန္ေရ အခ်ိန္မွာ ယင္းအသာစံလူတစ္စုကေတာ့ ႏိုင္ငံ၏အသီးအျမတ္တိကို စားျပီးေက စ်ီးကြက္ကို ထိန္းခ်ဳပ္နိန္ကတ္ပါေရ။)

ဗမာျပည္မွာရာမက ကမၻာတစ္ခုလံုးမွာ ခ်မ္းသာေရလူက ပိုခ်မ္းသာလာျပီးေက ဆင္းရဲေရလူမွာလည္း စားစရာမဟိေအာင္ ခြ်တ္ျခံဳက်နိန္စြာကိုေတာ့ ေျပာဖို႕ေတာင္လိုဖို႕မဟုတ္ပါ။ ကံႀကမၼာဆိုစြာက အေျပာင္းအလဲဟိစျမဲပါ။ အဘိုးရွင္ ရွင္ျမ၀ါရို႕၊ မဟာပညာေက်ာ္၊ မင္းဗာဘုရင္ရို႕ အိႏၵိယကို လားျပီးေက စာသင္၊ ျပန္လာ၊ ျပီးေက ႏိုင္ငံကုိ တုိးတက္ေအာင္ တည္ေဆာက္ခေရပိုင္ ရခုိင္ကံႀကမၼာကိုလည္း အခုလူငယ္ေခ်တိက ႀကိဳးစားျပီးေက တည္ေဆာက္ရဖို႕ျဖစ္ပါေရ။ ဘ၀သဘာ၀၊ ေျပာင္းလဲလာေရ ေခတ္ကို လက္ခံအသံုးမခ်ဘဲ ငါေတာ့ ၀ါးတုတ္ပဲစားမယ္၊ အေကာင္းစား ဟန္ဘာဂါ စားမွမဟုတ္ဆိုျပီးေက ႏိုင္ငံကို ခ်စ္ျပလို႕လည္း မရပါ။ လူျဖဴနာင့္တြိေက ေပါင္းသင္းဆက္ဆံလို႕ ဟန္ဘာဂါဆိုင္မွာ စားခ်င္ေကေလ့ စားလီရပါဖို႕။ တရုတ္နာင့္တြိေကေလ့ အသားလံုးဟင္းရည္ေသာက္ျပီးေက ေခၚက္ဆဲြကို တူနာင့္ စားခ်င္ေလ့ စားကတ္ရပါဖို႕။ ကိုယ့္ျပည္က လူနာင့္တြိေကေတာ့ ငါးပိဟင္းနာင့္ ၀ါးတုတ္နာင့္ အားရပါးရ လက္နာင့္ (ဇူး၊ ဇြန္းနာင့္ မဟုတ္ပဲ) စားကတ္လီပါဖို႕။ သူ႕ေနရာနာင့္ သူ အံ၀င္ဂြင္က် adapt (လုိက္လံေျပာင္းလဲ) လားရပါဖို႕။ အားလံုးသူနာင့္ တည့္ေအာင္နိန္ျပီးေက အဖရခုိင္ျပည္ကို အက်ိဳးျပဳႏိုင္ဖို႕စြာေခ်တိကို စုေဆာင္းေလ့လာကတ္ရဖို႕မဟုတ္ပါလား။

ဆင္းရဲေရ ႏိုင္ငံတိ ျဖတ္သန္းရဖို႕ ခရီးကေတာ့ စိန္ေခၚမွဳတိအျပည့္နာင့္ပါ။ ေယေကေလ့ ဆင္းရဲေရ ႏိုင္ငံတိေရ အျမဲတမ္းဆင္းရဲနိန္ရဖို႕လို႕ေတာ့ ေျပာလို႕မရပါ။ အဂုေနာက္ပိုင္းမွာ BRICဆိုျပီးေက အသံုးအႏွဳန္းတစ္ခုေပၚလာပါေရ။ ႏိုင္ငံတကာ စီးပြားေရးသုေတသီJim O'Neill ၂၀၀၁ခုႏွစ္က ဘရားဇီး(Brazil)၊ ရာရွား (Russia)၊ အိႏၵိယ (India)၊ တရုတ္(China)ႏိုင္ငံတိကို ေပါင္းလို႕ေခၚထားစြာပါ။ ယင္းႏိုင္ငံတိေရ တဟုန္ထိုး တိုးတက္ေျပာင္းလဲလာနိန္ေရအတြက္ စီးပြားေရးပညာရွင္၊ ရင္းႏွီးျမွပ္ႏွံေရ လူတိ အနီးကပ္ေစာင့္ႀကည့္မွဳကို ခံနိန္ရေရ ႏိုင္ငံတိျဖစ္လာပါေရ။ ရွိရင္းစြဲ ထိပ္သီးအင္အားႀကီးႏုိင္ငံတိကိုေတာင္ ျခိမ္းေျခာက္လာနိန္ပါေရ။ ဘရားဇီးနာင့္ရာရွားႏိုင္ငံတိမွာေရ သယံဇာတေပါႀကြယ္၀ေရအတြက္ ၂၀၅၀ ၀န္းက်င္မွာ ႏိုင္ငံတကာမွာ ကုန္ႀကမ္းစ်ီးကြက္ကို လႊမ္းမိုးႏိုင္ေရ ႏိုင္ငံျဖစ္လာဖို႕လို႕ ခန္႕မွန္းထားပါေရ။ ယင္းပိုင္ပ်ာယ္ တရုတ္နာင့္အိႏၵိယရို႕ကလည္း ၂၀၅၀ခုႏွစ္မွာ ႏိုင္ငံတကာထုတ္ကုန္ေရာင္း၀ယ္မွဳနာင့္ ၀န္ေဆာင္မွဳစ်ီးကြက္ကို လႊမ္းမိုးလာႏိုင္ေရလို႕လည္း ခန္႕မွန္းထားကတ္ပါေရ။

စာရီးသူေရ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု အရိေျမာက္ဘက္က Bostonျမိဳ႕မွာ နိန္ေရခါ အေမရိကားက ထိပ္တန္းတကၠသိုလ္တိျဖစ္ေတ MIT (Massachusetts Institute of Technology)၊ Harvard University ဘက္တိကို မႀကာမႀကာ ေရာက္ျဖစ္ပါေရ။ MIT၀င္းထဲနာင့္ Charles River ကမ္းေဘးနားကို ကားျဖတ္ေမာင္းေက ယင္းမွာ ေက်ာင္းတက္နိန္ကတ္ေတ တရုတ္တိ၊ အိႏၵိယကုလားတိအမ်ားႀကီးကို တြိရပါေရ။ ယင္းပိုင္ပ်ာယ္ Harvard Square နားကိုလားေကလည္း အိႏၵိယကုလားတိ၊ တရုတ္တိအမ်ားႀကီးပါ။ ယင္းခါက လတ္တေလာေတြးမိစြာက 'ေဩာ္.. ေအသူရို႕ ပညာေရးကို ဦးစားပီးေရမနားကူး'လို႕။ ေယေကေလ့ ေသခ်ာဆက္ျပီးေက မစိုင္းစားမိခပါ။

အိႏၵိယမွာ ေတာ္ေရလူတစ္ဒိုင္က ေကာင္းေတာ္ေရဆိုစြာကိုေတာ့ခါ အေခ်ခါက အကြ်န္ရို႕အဂၤလိပ္စာဆရာ ယူလာပီးေရ ၅ႏွစ္အရြယ္ အိႏၵိယေက်ာင္းသူတစ္ေယာက္ ရီးထားေရ အက္ေဆးကို ဖတ္ဖူးလို႕ေတာ့ သိထားမိပါေရ။ စကားလံုးအထားအသို၊ သံုးထားေရ စကားလံုးအသံုးအႏွဳန္းက ၅ ႏွစ္သမီးေခ်ရီးထားေရလို႕ မဆိုႏိုင္ေလာက္ေအာင္ကို ေကာင္းနိန္စြာကို မွတ္မိပါေရ။ ေယေကေလ့ ေတာ္ေရ မနားကူးလို႕ရာ စိတ္ထဲမွာ လလြယ္ေခ် မွတ္ထားမိပါေရ။ ႀကီးလာလို႕ ႏိုင္ငံတကာေက်ာင္းေကာင္းတစ္ခု ၀င္ခြင့္ရဖို႕ ဇာေလာက္ခက္လဲ၊ သူမ်ားႏိုင္ငံမွာ ထိပ္တန္းေက်ာင္းတစ္ခုက ဘဲြ႕ရဖို႕ ဇာေလာက္ခက္လဲဆိုစြာတိကို ကိုယ္တုိင္ျဖတ္သန္းလာရခါမွ ပိုျပီးေက အေလးအနက္စိုင္းစားတတ္ေတလို႕ဆိုရပါဖို႕။ ယင္းပိုင္ေက်ာင္းေကာင္းတိမွာ ေအေလာက္တရုတ္တိ၊ အိႏၵိယကုလားတိ စာလာသင္ႏိုင္ေရဆိုစြာေရ သူရို႕တိ သူရို႕လူမ်ိဳးတိအတြက္ ဂုဏ္ယူစရာပါ။

တစ္ႏွစ္တစ္ႏွစ္သူရို႕လူမ်ိဳးတိထဲက B.A၊ B.Scဘဲြ႕အမ်ိဳးအစားေပါင္းမ်ားစြာကို ရကတ္ေတလူတိအမ်ားႀကီးပါ။ ယင္းပိုင္ပ်ာယ္ မဟာဘဲြ႕တိ ရေရလူလည္း အမ်ားႀကီးပါ။ ပါရဂူဘြဲ႕ရေရလူတိထဲမွာဆိုေက အေမရိကမွာနိန္ေရ လူျဖဴတိထက္ေတာင္ မ်ားပါဖို႕သိ။ စာရီးသူဘြဲ႕ယူေရခါ စာရီးသူေက်ာင္းမွာဆိုေက ဘဲြ႕ရလူ ဗမာျပည္က စာရီးသူတစ္ေယာက္၊ ကုလားတိ၊ တရုတ္တိမွာဆိုေက အနည္းဆံုးေထာင္ဂဏန္းဟိပါဖို႕။ ယင္းခ်င့္ေရ ေက်ာင္းတစ္ေက်ာင္းထဲက semesterတစ္ခုအတြက္ပဲ ဟိပါသိေရ။ အေမရိကားမွာ ဟိေရ သိန္းဂဏန္းဟိေရ တကၠသိုလ္တိထဲမွာ တက္နိန္ကတ္ေတ လူတိအမ်ားႀကီးဟိပါဖို႕သိ။ ယင္းခ်င့္တိက ဇာကို ရည္ညြန္းလဲဆိုေက ေနာင္အနာဂတ္မွာ ကမၻာ့သုေတသနက႑၊ ထုတ္လုပ္မွဳက႑၊ စီးပြားေရးက႑၊ နည္းပညာက႑တိမွာ ကုလားတိ၊ တရုတ္တိက ဇာနိန္ရာက ေနရာယူလာကတ္ဖို႕လဲဆိုစြာကို ျပသနိန္ကတ္ပါေရ။ အခုပိုင္ သူရို႕မိခင္ႏိုင္ငံကိုယ္တိုင္ကိုယ္က တိုးတက္လာေရဆိုေက ပိုေတာင္ဆိုးပါဖို႕သိ။ ဇာျဖစ္လို႕လဲဆိုေက ဘဲြ႕ရျပီးေရ လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကို သူ႕ရို႕မိခင္ႏိုင္ငံက အလုပ္ရွာပီးႏိုင္ဖို႕လို႕ျဖစ္ပါေရ။ ကိုယ့္မိခင္ႏိုင္ငံကို ျပန္ျပီးေက အက်ိဳးျပဳျပီးေက လရတတ္ႏိုင္ငံႀကီးတစ္ခုျဖစ္လာေအာင္ ႀကံေဆာင္ႏိုင္ကတ္ဖို႕လို႕ျဖစ္ပါေရ။

ကမၻာမွာဟိေရ လမဲြႏိုင္ငံတိအမ်ားစုေရ မဲြျပီးယင္း မြဲယင္းပါပ်ာယ္။ ယင္းအထဲက တခ်ိဳ႕ကလည္း လမဲြႏိုင္ငံက ရုန္းထြက္လို႕ လားႏိုင္ခကတ္ပါေရ။ တခ်ိဳ႕ကဆိုေက တဟုန္ထုိးတိုးတက္ျပီးေက လက္ရွိထိပ္သီးႏိုင္ငံတိကိုေတာင္မွ ျခိမ္းေျခာက္လို႕လာနိန္ပါပ်ာယ္။ အကြ်န္ရို႕ရခုိင္လူမ်ိဳးတိထဲကလည္း ေခတ္အေျခအေနကို သံုးသပ္ဆင္ျခင္ျပီးေက လမဲြကနိန္ လရတတ္ႏိုင္ငံျဖစ္ေအာင္ ၀ုိင္း၀န္းႀကံေဆာင္ႏုိင္ေရ လူငယ္မ်ိဳးဆက္သစ္တိ အမ်ားႀကီးေပၚထြက္ႏိုင္ပါဇီလို႕ ဆႏၵႃပဳမိပါေရ။

မွီျငမ္း
1. Palen, J. John; The Urban World, Seventh Edition, Mc Graw Hill, New York, 2005.

2. Wikipedia, BRIC, http://en.wikipedia.org/wiki/BRIC, accessed on July 18, 2010.

မိုးေလ၀သကို ျမိဳ႕တိက ေျပာင္းလဲႏိုင္လာ?

မိုးေလ၀သကို ျမိဳ႕တိက သက္ေရာက္ေျပာင္းလဲႏိုင္ပါေရ။ တုိက္ခတ္လာဖို႕ လီျပင္းတိကုိ ျမိဳ႕တိက ေႏွးေကြးစီႏိုင္ေရပိုင္ ျမီျပင္ကို က်ေရာက္လာဖို႕ နီေရာင္ျခည္တိကိုလည္း နည္းပါးစီပါေရ။ ယင္းအျပင္ ျမဴမွဳန္မ်ားစီျခင္း၊ မိုးမ်ားစီျခင္း စေရ သက္ေရာက္မွဳတိကိုလည္း ျဖစ္ေပၚစီပါေရ။ ျမိဳ႕တိ၏ မုိးေလ၀သအေပၚ သက္ေရာက္ေျပာင္းလဲမွဳတိထဲက အမ်ားဆံုးေလ့လာ အတည္ျပဳထားကတ္ေတ အခ်က္ကေတာ့ 'ျမိဳ႕ျပအပူကြ်န္း' (Urban Heat Island)လို႕ ေခၚေရ သက္ေရာက္ေျပာင္းလဲမွဳျဖစ္ပါေရ။ ေလ့လာခ်က္တိက ေထာက္ျပစြာက ျမိဳ႕ျပအပူကြ်န္းလို႕ေခၚေရအတိုင္း ျမိဳ႕ျပတိေရ ေက်းလက္ထက္ ပိုပူေရ၊ ျမိဳ႕ထဲမွာ ဟိေရ မိုင္ေပါင္းမ်ားစြာေသာ ကြန္ကရစ္မ်က္ႏွာျပင္တိ၊ ကတၱရာလမ္းမတိေရ နိန္႕အခါ နီေရာင္ျခည္စြမ္းအင္တိကုိ စုပ္ယူထားျပီးေက ညအခါ ျပန္ထုတ္လႊင့္ေရလို႕ ဆိုပါေရ။ ကားတိ၊ အိမ္အပူပီးစက္တိ (အအီးပိုင္းေဒသတိက)၊ စက္ရံုတိ စေရ နိန္ရာတိက ထုတ္လႊင့္ေတ မီးခုိးေငြ႕တိ၊ အပူေငြ႕တိကလည္း ျမိဳ႕ျပအပူခ်ိန္ကုိ တုိးျမွင့္စီပါေရ။ ယင္းအျပင္ ထုတ္လႊင့္လုိက္ေတ အခုိးအေငြ႕တိထဲမွာ လီထုကို ညစ္ညမ္းစီေရ ဓာတ္တိလည္း ပါလားတတ္ပါေရ။ ယင္းအညစ္အေႀကးတိက ကမၻာ့လီထုကို ေစာင္တစ္ခုပိုင္ ျခံဳလႊမ္းပလိုက္ျပီးေက အျပင္ဘက္ကို ထြက္လားနိန္က် အပူတိကိုလည္း ထြက္မလားေအာင္ ပိတ္ကာပလိုက္ပါေရ။ ယင္းပုိင္အေႀကာင္းေႀကာင္းေႀကာင့္ ျမိဳ႕ျပအပူခ်ိန္ေရ ေက်းလက္အပူခ်ိန္ထက္ ပိုမ်ားတတ္ျပီးေက ျမိဳ႕ျပနိန္ျပည္သူတိ၏ နိတဓူ၀မိုးေလ၀သကို သက္ေရာက္ေျပာင္းလဲႏိုင္ျခင္းျဖစ္ပါေရ။ သက္ေရာက္ေျပာင္းလဲမွဳတိလည္း ျဖစ္ေပၚနိန္ရပါေရ။