ငွက္တုပ္ေကြး ေရာဂါ

ရခုိင္ျပည္ စစ္ေတြျမိဳ႕မွာ အျပင္းစား"ႀကက္ငွက္တုပ္ေကြး" သို႕မဟုတ္ "ႀကက္တုပ္ေကြး"ေရာဂါ ျဖစ္ပြားနိန္ေရ ဆိုျပီးေက သတင္းတိမွာ ႀကားနိန္ရပါေရ။ ယင္းေရာဂါနန္႕ ပတ္သက္ျပီးေက သိေကာင္းစရာေခ်တိကို ရြီးသားလားဖို႕ ျဖစ္ပါေရ။ ေယေကေလ့ ယင္းခ်င့္ကို မရြီးခင္ ေရာဂါနာေမနန္႕ ပတ္သက္ျပီးေက ေျပာစရာက ဟိလာပါေရ။ အဂၤလိပ္စာအရ Bird Fluလုိ႕ေခၚေရ ငွက္တုပ္ေကြးေရာဂါကို ျပည္တြင္း၊ျပည္ပ ဗမာစာနယ္ဇင္းဌာနတိမွာ "ႀကက္ငွက္တုပ္ေကြးေရာဂါ"လုိ႕တမ်ိဳး၊ "ႀကက္တုပ္ေကြးေရာဂါ"လို႕ တဖံု သံုးစဲြနိန္ကတ္ပါေရ။ လူတိနားလည္ေအာင္ "ႀကက္"လုိ႕ ထည့္ျပီးေက ေခၚေ၀ၚနိန္ကတ္စြာ မွန္ေကေလ့ ေရာဂါဆိုင္ရာ သိပၸံေတြ႕ဟိခ်က္တိနန္႕က လဲြနိန္ပါေရ။ ေယျပီးေက လူတိအသိမွာ ေအေရာဂါေရ ႀကက္မွာရာ ျဖစ္တတ္ေတလို႕ အထင္ဟိလားစီပါေရ။ တနည္းအားျဖင့္ စာဖတ္သူကို လြဲမွားေရ အခ်က္အလက္ပီးေရ သေဘာေရာက္လားႏိုင္လို႕ ဘာသာျပန္သူတုိင္း ဆင္ျခင္သင့္ပါေရ။ ယင္းအသံုးအႏွဳန္းကို ဆင့္ထက္မွ်၀ီပီးသူတိအနိန္နန္႕လည္း ဆင္ျခင္သင့္ပါေရ။ တကယ့္ဇစ္ျမစ္ကို သိေအာင္ႀကိဳးစားသင့္ပါေရ။

ႀကက္ေရ ငွက္အုပ္စုထဲမွာ ပါပါေရ။ ယင္းပိုင္ပ်ာယ္ ဘဲ၊ ႀကက္ဆင္စေရ တိရစၦာန္တိလည္း ငွက္အုပ္စုထဲမွာပါပါေရ။ ေအေရာဂါကို ျဖစ္စီေရ avian influenza A ဗိုင္းရပ္စ္တိဆိုစြာလည္း ႀကက္ထဲမွာသာ မဟုတ္ပဲ တျခားငွက္မ်ိဳးႏြယ္တိဘားကိုလည္း ကူးစက္ျပန္႕ပြားပါေရ။ Avian ဆိုစြာ ငွက္လုိ႕ အဓိပၸာယ္ရျပီးေက influenza ဆိုစြာ တုပ္ေကြးလုိ႕ အဓိပၸာယ္ ရပါေရ။ ေအဗိုင္းရပ္စ္ကို သဘာ၀အေလ်ာက္ငွက္တိမွာ တြိရပါေရ။ နယ္ျခားျမီျခား ပ်ံနိန္ကတ္ေတ ငွက္တိေရ ယင္းဗိုင္းရပ္စ္ပိုးကို သူရို႕၏ အူလမ္းေႀကာင္းထဲမွာ သယ္ေဆာင္လားတတ္ပါေရ။ သူရို႕ကိုယ္တုိင္က ယင္းဗိုင္းရပ္စ္ကို ႀကံ့ႀကံ့ခံႏုိင္ေကေလ့ ယင္းေရာဂါပိုးက အိမ္မြီးတိရစၦာန္ငွက္တိ(ဥပမာ-ႀကက္၊ဘဲ)ကို အလြယ္တကူကူးစက္ႏိုင္ျပီးေက ယင္းငွက္မ်ိဳးတိကို အလြန္အမင္း နိန္ထိုင္မေကာင္းျဖစ္စီပါေရ။ တခ်ိဳ႕ဆိုေက သီလားကတ္ရပါေရ။ ယင္းအတြက္ေႀကာင့္ သိပၸံနည္းက်မွန္ကန္မွဳအေပၚမွာ အေျခခံျပီးေက ငွက္တုပ္ေကြးေရာဂါလုိ႕ရာ ေခၚေ၀ၚသင့္ပါေရ။ တဒဂၤလြယ္ကူမွဳအတြက္ ျပည္သူတိကို အခ်က္အလက္အမွားတိကို မျဖန္႕၀ီသင့္ပါ။

ငွက္တိအခ်င္းခ်င္း ဇာပိုင္ကူးစက္လဲ
Avian Influenza Aဗိုင္းရပ္စ္ ကူးစက္ခံထားရေရ ငွက္တိေရ ယင္းဗိုင္းရပ္စ္ပိုးကို သူရို႕၏ တန္းဆြီး(တံေတြး)၊ ႏွာေခါင္းခ်ီး၊ က်င္ႀကီးတိကနိန္ အျပင္ေလာကကို ထုတ္ခ်ပါေရ။ ယင္းအညစ္အေႀကးတိနန္႕ တုိက္ရိုက္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ယင္းအညစ္အေႀကးတိဟိနိန္ေရ အရာ၀တၳဳ၊ မ်က္ႏွာျပင္တိနန္႕ ေသာ္လည္းေကာင္း လားထိေရ ငွက္တိေရ ယင္းေရာဂါပိုးကူးစက္ျခင္းကို ခံရကတ္ပါေရ။ အိမ္မြီးတိရစၦာန္ငွက္တိကေတာ့ ယင္းဗိုင္းရပ္စ္ပိုးကို သူရို႕သံုးေရ အစာ၊ ရီတိကေသာ္လည္းေကာင္း၊ ကူးစက္ပိုးပါေရ ျမီသား၊ ေလွာင္ျခံစေရ မ်က္ႏွာျပင္တိကေသာ္လည္းေကာင္း၊ တျခားကူးစက္ခံထားရေရ တိရစၦာန္ငွက္တိကေသာ္လည္းေကာင္း ရဟိလားတတ္ပါေရ။

ယင္းပိုင္ကူးစက္လားေရ ေနာက္မွာ အိမ္မြီးတိရစၦာန္(ႀကက္၊ ဘဲ)တိအနိန္နန္႕ အက်ိဳးဆက္ႏွစ္မ်ိဳးကို ခံစားလာႏိုင္ပါေရ။ တစ္မ်ိဳးက အေသးစား ကူးစက္မွဳနန္႕ ေနာက္တစ္မ်ိဳးက အျပင္းစားကူးစက္မွဳပါ။ အေသးစားကူးစက္မွဳေႀကာင့္ ေရာဂါလကၡဏာေခ်တိကို တြိရပါဖို႕။ ဥပမာ - ဥထြက္ႏွဳန္း က်ဆင္းျခင္း၊ ငွက္အမြီးတိ စင္းလုိ႕က်မနိန္ပဲ ဖရိုဖရဲျဖစ္နိန္ျခင္းစေရ လကၡဏာတိကို တြိရႏိုင္ပါေရ။ ခႏၶာကိုယ္အတြင္းအဂၤါရပ္တိ ကူးစက္ခံရပ်ာယ္ဆိုေကေတာ့ အျပင္းစားအဆင့္ကို ေရာက္ဟိလားျပီးေက ၄၈ နာရီအတြင္းမွာပဲ ကူးစက္ခံရေရ ငွက္တိ၏ ၉၀ ကနိန္ ၁၀၀ ရာခုိင္ႏွဳန္း သီဆံုးလားႏိုင္ပါေရ။

ဗိုင္းရပ္စ္မ်ိဳးစိတ္
ေအဗိုင္းရပ္စ္ A အမ်ိဳးအစားထဲမွာပဲ တျခား မ်ိဳးစိတ္ေခ်တိ ဟိပါသိေရ။ ယင္းမ်ိဳးစိတ္တိေရ ယင္းဗိုင္းရပ္စ္မ်က္ႏွာျပင္မွာ ဟိေရ HA, NA ပရိုတင္းႏွစ္မ်ိဳးအေပၚမွာ မူတည္ျပီးေက ကဲြျပားပါေရ။ ေလာေလာဆယ္ သိဟိထားေရ HA မ်ိဳးစိတ္ကဲြ ၁၆ မ်ိဳးနန္႕ NAမ်ိဳးစိတ္ကဲြ ၉ မ်ိဳးဟိပါေရ။ ယင္းHAနန္႕ NAေပါင္းစပ္ျပီးေကေလ့ မ်ိဳးစိတ္ကြဲသစ္တိ ျဖစ္ေပၚလာတတ္ပါေရ။

လူတိသုိ႕ ကူးစက္ျခင္း
လူတစ္ေယာက္ကနိန္ ေနာက္တစ္ေယာက္ကို ေအေရာဂါကူးစက္တတ္ေတဆိုစြာကေတာ့ ကေကာင္းရွားပါေရ။ ေယေကေလ့ ေအတုပ္ေကြးဗိုင္းရပ္စ္တိေရ အျမဲတမ္းေျပာင္းလဲတတ္ပါေရ။ ေလာေလာဆယ္မွာ လူအခ်င္းခ်င္း မကူးစက္ႏုိင္ေကေလ့ ေနာင္တခ်ိန္မွာ ယင္းဗိုင္းရပ္စ္သ႑န္ေျပာင္းလဲျပီးေက မကူးစက္ႏိုင္လို႕ ေျပာလို႕မရပါ။

တုပ္ေကြးလကၡဏာနန္႕ ေရာဂါရွာေဖြျခင္း
ကူးစက္ခံရေရ လူတိ ႀကံဳတြိရေရ လကၡဏာတိကေတာ့ သာမန္တုပ္ေကြးလကၡဏာတိနန္႕ ဆင္ပါေရ။ ဥပမာ - အဖ်ားတက္ျခင္း၊ ေျခာင္းဆိုးျခင္း၊ လုိင္ဖားနာျခင္း၊ ႀကြက္သားကိုက္ခဲျခင္း၊ မ်က္စိနာျခင္းစေရ ေ၀ဒနာတိကို ခံစားရႏိုင္ပါေရ။ ယင္းအျပင္ ညဴမိုးနီးယား(အဆုတ္ေရာင္ အဖ်ား)နန္႕ အသက္အႏၱရာယ္ကို ျခိမ္းေျခာက္ႏိုင္ေရ လကၡဏာတိကိုလည္း ခံစားေကာင္း ခံစားႏုိင္ပါေရ။

ခံစားနိန္ရေရ တုပ္ေကြးေရ ဇာတုပ္ေကြးလဲ၊ ငွက္တုပ္ေကြးလား ဆိုစြာကို သိဟိႏုိင္ဖို႕အတြက္ နိန္ထုိင္မေကာင္း ျဖစ္ျပီး ရက္ပိုင္းအတြင္းမွာ ယင္းလူ၏ လိုင္ေခါင္းထဲကိုပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ႏွာေခါင္းထဲကိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ဂြမ္းစေခ်ထိုးထည့္ပနာ ယင္းဂြမ္းစကို ဓာတ္ခဲြခန္းကို ပို႕လို႕ စစ္ေဆးရပါေရ။ တကယ္လုိ႕ ျဖစ္စြာႀကာလုိ႕ ေရာဂါနည္းနည္း ကြ်မ္းလာပ်ာယ္ ဆုိေကေတာ့ အထက္ေဖာ္ျပပါနည္းနန္႕ စမ္းသပ္လုိ႕ မရပါပ်ာယ္။ ယင္းခါက်ေက ခႏၶာကိုယ္က ဗိုင္းရပ္စ္ကို ဇာပိုင္တုံ႕ျပန္လဲအေပၚမွာ မူတည္ျပီးေက ဆံုးျဖတ္ရဖို႕ျဖစ္ပါေရ။

ဇာပိုင္ကူးသကတ္ဖို႕လဲ
ျပဳလုပ္ခေရ ဆီးဖက္ဆုိင္ရာ သုေတသနတိအရ သာမန္တုပ္ေကြးဆီးတိနန္႕ ငွက္တုပ္ေကြးေရာဂါခံစားသူရို႕ကို ကုသေကေလ့ ေကာင္းတတ္ေတလုိ႕ ဆိုပါေရ။ ေယေကေလ့ အျမဲတမ္းေကာင္းေရလို႕ေတာ့ အတတ္ပံုသီ ေျပာလုိ႕မရပါ။ လူနာမွာ ဟိနိန္ေရ ဗိုင္းရပ္စ္အမ်ိဳးအစားအေပၚမူတည္ပါဖို႕။ ျပီးေက အထက္မွာေဖာ္ျပခေရပိုင္ ဗိုင္းရပ္စ္တိေရ အျမဲတမ္းေျပာင္းလဲနိန္တတ္လို႕ ပထမတစ္ခါ ရိုးရိုးတုပ္ေကြးဆီးနန္႕ ေကာင္းလခေကေလ့ ေနာက္တစ္ခါ ေကာင္းခ်င္မွ ေကာင္းပါဖို႕။ အျခားတစ္ဘက္မွာ ဟိနိန္ေရ ဗိုင္းရပ္စ္ကလည္း ရုိးရုိးတုပ္ေကြးဆီးကို ထံုလားပ်ာယ္ဆိုေကေလ့ ေရာဂါေပ်ာက္ဖို႕မဟုတ္ပါ။ ယင္းအတြက္ေႀကာင့္ ကာကြယ္ျခင္းေရ ကုသျခင္းထက္ ပိုထိေရာက္၏ ဆုိေရပိုင္ ႀကိဳတင္မျဖစ္ေအာင္ ကာကြယ္ထားလီ အေကာင္းဆံုးပါပ်ာယ္။

အျပင္စားငွက္တုပ္ေကြး
အျပင္စားငွက္တုပ္ေကြးမ်ိဳးကို HPAI H5N1လုိ႕ေခၚေရ ဗိုင္းရပ္စ္က ျဖစ္ပြားစီႏုိင္ပါေရ။ ယင္းဗိုင္းရပ္စ္ေရ ကူးစက္ဖုိ႕ အလြန္လြယ္ကူျပီးေက ငွက္တိကို သီစီႏုိင္ေလာက္ေအာင္ ျပင္းပါေရ။ အထူးသျဖင့္ အိမ္မြီးတိရစၦာန္ ႀကက္၊ ဘဲတိအတြက္ စိုးရိမ္စရာပါ။ ယင္းဗိုင္းရပ္စ္ေရ လူတိကို ကူးစက္ခဲပါေရ။ ေယေကေလ့ ကူးစက္ဖူးေရ သာဓကေခ်တိလည္း ဟိပါေရ။ အထူးသျဖင့္ ယင္းဗိုင္းရပ္စ္ဟိေရ ငွက္တိနန္႕ တုိက္ရိုက္ထိေတြ႕ခီေရ လူတိမွာ ျဖစ္တတ္ပါေရ။

အာသွ်တုိက္၊ အာဖရိကတုိက္နန္႕ ဥေရာပတုိက္တခ်ိဳ႕ေဒသတိမွာ လူတခ်ိဳ႕ ယင္းဗိုင္းရပ္စ္ပိုး ကူးစက္ခံခကတ္ရပါေရ။ ကူးစက္ခံရေရလူတိ၏ ၆၀ ရာခုိင္ႏွဳန္း သီဆံုးကတ္ရပါေရ။ ယင္းအတြက္ေႀကာင့္ ေအဗိုင္းရပ္စ္ေရ ကူးစက္ခဲေကေလ့ ကူးစက္ခံရပ်ာယ္ဆိုေက ေကာင္း အႏၱရာယ္မ်ားေရ ပိုးတစ္မ်ိဳးျဖစ္ပါေရ။

လူအခ်င္းခ်င္းကူးစက္ဖူးေရ သာဓကတိ ဟိပါေရ။ ၂၀၀၄ ခုႏွစ္က ထုိင္းႏုိင္ငံက မိသားစုတစ္စုမွာ နိန္ထုိင္မေကာင္းျဖစ္နိန္ေရ အေခ်ကနိန္ ယင္းအေခ်ကို အနီးကပ္တပူးတဲြလဲြ ျပဳစုနိန္ေရ မိခင္ဘားကို ကူးစက္လားစြာကို တြိခရပါေရ။ ယင္းပိုင္ပ်ာယ္ အင္ဒိုနီးရွားႏုိင္ငံမွာလည္း ၂၀၀၆ ခုႏွစ္ ဂ်ံဳလက ယင္းပိုင္ကူးစက္မွဳတစ္ခု ျဖစ္ပြားခပါေရ။ ကူးစက္ခံထားရေရ ႀကက္ကနိန္တဆင့္ ပထမဆံုးလူတစ္ေယာက္ကို ကူးပါေရ။ ယင္းကနိန္ တျခားမိသားစု၀င္ ၇ ေယာက္ကို ထပ္ကူးခပါေရ။

HPAI H5N1ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးကို ကုသဖို႕အတြက္ Oseltamivirနန္႕ Zanamivir ဆိုေရ ဆီး၀ါးႏွစ္မ်ိဳးကို သံုးတတ္ကတ္ပါေရ။ World Health Organization (WHO)ကေတာ့ Oseltamivirကို ပိုအသံုးေတ့ေရလုိ႕ ဆိုထားပါေရ။ ယင္းပိုင္ပ်ာယ္ တျခားဆီး၀ါးတိလည္း ဟိပါေရ။

ႏွာေခါင္းဖံုးစြပ္ထားျခင္းက ဇာေလာက္ကာကြယ္ႏိုင္လဲ
ေလာေလာဆယ္မွာ ငွက္တုပ္ေကြးေရာဂါကာကြယ္ဖုိ႕အတြက္က ႏွာေခါင္းဖံုးစြပ္ရဖုိ႕လုိ႕ ကြ်မ္းက်င္သူတိက အႀကံမပီးထားပါသိ။

ႀကက္၊ ဘဲတိ၊ ႀကက္ဥ၊ ဘဲဥတိ စားေက ကူးစက္ႏိုင္လာ
သန္႕သန္႕ရွင္းရွင္းလုပ္ကိုင္ပ်င္ဆင္ထားေရ ႀကက္သားဘဲသား၊ ႀကက္ဥဘဲဥတိစားလို႕ ငွက္တုပ္ေကြးေရာဂါမျဖစ္ႏိုင္ပါလုိ႕ အေမရိကန္ ေရာဂါကာကြယ္ထြန္းခ်ဳပ္ေရးဌာနႀကီး (CDC) ဆိုပါေရ။ ေယေကေလ့ ရခုိင္ျပည္မွာ ႀကက္သားေရာင္းပံု၊ ၀ယ္ပံုနန္႕ အေမရိကားမွာ ေရာင္းပံု၊ ၀ယ္ပံုမတူပါ။ ဥပမာ-အေမရိကမွာေရာင္းေရ ႀကက္သားတိကို packageလုပ္ျပီးေက ေရာင္းပါေရ။ ႀကက္ျခံကို ထိန္းသိမ္းပံု၊ ႀကက္တိကို သတ္ပံု၊ ရွင္းပံု စနစ္တက် သတ္မွတ္ထားေရ အဆင့္တိဟိပါေရ။ ဆုိလုိစြာက ပိုျပီးေက သပ္ယပ္မွဳ ဟိပါေရ။ တကယ္လို႕ ကူးစက္ပိုးပါေရ ယင္းႀကက္သားကို စားမိလို႕ နိန္မေကာင္းျဖစ္ေကေတာင္မွ ယင္းအထုပ္မွာ ပါေရ ဘားကုတ္(bar code)နန္႕သက္ဆိုင္ရာ တံဆိပ္တိကို လုိက္(trace)ႀကည့္လုိက္ေက ယင္းႀကက္သားေရ ဇာျပည္နယ္၊ ဇာျမိဳ႕၊ ဇာႀကက္ျခံ၊ ဇာျခံနံပါတ္ကလည္း ဆိုစြာကို သိႏုိင္ပါေရ။ ယင္းျမိဳ႕၊ ယင္းရပ္ကြက္မွာ ဟိေရ ႀကက္အားလံုးကို သတ္စရာမလိုပဲ ပိုးပါေရ ျခံက ႀကက္ကို သတ္ရံုပါပ်ာယ္။ ေသခ်ာေအာင္ တျခားအနီးအနားျခံက ႀကက္တိကို စမ္းသပ္ႀကည့္ျပီးေက ေရာဂါပိုးတြိက ဆက္သတ္ႏုိင္ပါေရ။ ႀကက္ျခံပိုင္ရွင္အတြက္လည္း ဆံုးရွံဳးမွဳနည္းေအာင္ ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ပါေရ။

ရခုိင္ျပည္၊ ဗမာျပည္မွာက်ေကေတာ့ခါ စားလို႕ရေရလုိ႕ ေသခ်ာေျပာလုိ႕မရပါသိ။ ႀကက္ေရာင္းေရလူက ေရာဂါပိုးဟိမွန္းမသိလုိ႕ ေရာင္းမိလုိ႕ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ေရာဂါပိုးဟိမွန္းသိယင္းနန္႕ အလကား၀ဲပလုိက္ရဖို႕စြာကို ႏွေျမာလုိ႕ေသာ္လည္းေကာင္း ေရာဂါပိုးဟိေရ ႀကက္တိေရ စ်ီးကြက္ထဲကို ေရာက္လာႏုိင္ပါေရ။

ဇာပဲျဖစ္ျဖစ္ ကာကြယ္လုိ႕ရေရ နည္းလမ္းေခ်တိကို သိထားဖို႕ လုိအပ္ပါေရ။
၁။ ႀကက္သား၊ ဘဲသား၊ ႀကက္ဥ၊ ဘဲဥတိကို မကိုင္ခင္နန္႕ ကိုင္ျပီး စကၠန္႕ ၂၀ အႀကာတုိင္း လက္ကို သပုန္၊ ရီႏြီး(warm water)တိနန္႕ ဆီးေႀကာသင့္ပါေရ။
၂။ ႀကက္သား၊ ဘဲသား၊ ႀကက္ဥ၊ ဘဲဥတိ ထိတြိခေရ မ်က္ႏွာျပင္တိ၊ ခုတ္လီးေရ စုိင္းသီတုန္းတိ၊ ဓားတိစေရ ကိရိယာတိကိုပါ ရီပူနန္႕ သပုန္နန္႕ ဆီးေႀကာသင့္ပါေရ။
၃။ ႀကက္ဥ၊ ဘဲဥတိကို ျပဳတ္စားဖို႕ဆိုေက အထဲက အ၀ါႏွစ္နန္႕ အကာျဖဴထည္ က်က္မာေရအထိ ျပဳတ္သင့္ပါေရ။
၄။ ႀကက္သား၊ ဘဲသားတိကို ခ်က္ေရအခါမွာလည္း မီးျပင္းျပင္း(အပူခ်ိန္ ၇၅ ဒီဂရီစင္တီဂရိတ္ သို႕မဟုတ္ ၁၆၅ ဖာရင္ဟုိက္ထိ)နန္႕ လံုး၀က်က္ေရအထိ ျပဳတ္ခ်က္ျပီးမွ စားသံုးသင့္ပါေရ။

လူနန္႕ငွက္အျပင္ တျခားဇာတိရိစၦာန္တိကိုလည္း ေရာဂါပိုးျပန္႕ႏိုင္လဲ
ငွက္တုပ္ေကြး ေရာဂါပိုး H5N1ကို လူနန္႕ငွက္အျပင္ တျခား ၀က္၊ က်ား၊ က်ားသစ္၊ ေႀကာင္စေရ တိရစၦာန္တိမွာလည္း တြိရပါေရ။ ယင္းတိရိစၦာန္တိေရ ကူးစက္ခံထားရေရ ငွက္သီတိကို စားျခင္းကနိန္တဆင့္ ကူးစက္ကတ္ေတလို႕ သိရပါေရ။ ၂၀၀၃၊ ၂၀၀၄ ခုႏွစ္တိက အာသွ်တုိက္မွာ ျဖစ္ခေရ ငွက္တုပ္ေကြးေရာဂါျပန္႕ပြားကာလက ေႀကာင္တိမွာပါ ကူးစက္ျပီးေက သီဆံုးကတ္ေတလုိ႕ သတင္းတခ်ိဳ႕အရ သိရပါေရ။ နယ္သာလန္ႏိုင္ငံမွာ ျပဳလုပ္ခေရ စမ္းသပ္မွဳတစ္ခုကလည္း ေႀကာင္တစ္ေကာင္ကနိန္ ေနာက္တစ္ေကာင္ကို ငွက္တုပ္ေကြးေရာဂါကူးစက္ျပန္႕ပြားႏုိင္ေရလို႕ ေျပာဆိုခပါေရ။ အခုအခ်ိန္ထိေတာ့ ကူးစက္ခံထားရေရ ေႀကာင္ကနိန္ လူဘားကို ကူးစက္ေရဆိုေရ အျဖစ္အပ်က္ေတာ့ မတြိရပါသိ။

တုပ္ေကြးဆိုေရ ေရာဂါမ်ိဳးေရ ႏွစ္စုိင္ျဖစ္တတ္ေတ အမ်ိဳးပါ။ ယင္းပိုင္ပ်ာယ္ ငွက္တုပ္ေကြးဆိုစြာေလ့
အိမ္မြီးတိရစၦာန္တိမွာ ႏွစ္စိုင္ျဖစ္ႏုိင္ပါေရ။ ယင္းအတြက္ေႀကာင့္ သက္ဆုိင္ရာ ေမြးျမဴေရးသမားတိအနိန္နန္႕ အထူးဂရုျပဳသင့္ပါေရ။ ငွက္တုပ္ေကြးနန္႕ တျခားတုပ္ေကြးေရာဂါ ဗိုင္းရပ္စ္တိေရ ယင္းရို႕ေရာက္ဟိရာ နိန္ရာကိုလုိက္ျပီးေက အျမဲတမ္းေျပာင္းလဲနိန္တတ္ပါေရ။ တကယ္လုိ႕ ယင္းဗိုင္းရပ္စ္က ေျပာင္းလဲျပီးေက လူတိႀကားမွာ အလြယ္တကူ ကူးစက္ႏိုင္ေရ ဗိုင္းရပ္စ္သ႑ာန္ျဖစ္လားခေက pandemic (ကမၻာ့အႏွံ႕ ျပန္႕ပြားေရ ေရာဂါ)အဆင့္ကို အလြယ္တကူေရာက္ဟိလားႏိုင္ပါေရ။ အသစ္ေျပာင္းလဲျဖစ္လာေရ ယင္းဗိုင္းရပ္စ္ကို လက္ဟိဆီး၀ါးတိကလည္း ကုလုိ႕ ရခ်င္မွ ရပါဖို႕။ ဆီး၀ါးအသစ္ကို ပညာရွင္တိက အျပင္း စမ္းသပ္တီထြင္ ကတ္ရပါဖို႕။

Pandemicေႀကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာဖို႕စြာကို ဇာႏုိင္ငံကေလ့ ၁၀၀ ရာခုိင္ႏွဳန္း မျပင္ဆင္ႏိုင္ပါ။ ေယေကေလ့ ႏုိင္သေလာက္ ကာကြယ္ဖုိ႕ ျပင္ဆင္မွဳတိလုပ္ထားေရ ႏိုင္ငံတိ ဟိပါေရ။ ႏုိင္ငံအေရအတြက္ကေတာ့ တဖဲ့ေခ်ရာ ဟိပါေရ။ ေသခ်ာစြာကေတာ့ ဗမာႏုိင္ငံမပါစြာပါ။ ၁၉၁၈-၁၉ ခုႏွစ္မွာ Spanish Flu ဆိုျပီးေက တုပ္ေကြးpandemic ျဖစ္ခပါေရ။ ယင္းေႀကာင့္ လူေပါင္း သန္း၅၀ေက်ာ္ လေပါင္း ၁၈ လအတြင္းမွာ သီခကတ္ရပါေရ။ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုဆိုေကေလ့ သာမန္တုပ္ေကြးေႀကာင့္ပင္ ႏွစ္စိုင္ ေဒၚလာ ၁၂ ဘီလီလ်ံ ဆံုးရွံဳးနိန္ရပါေရ။ တကယ္တမ္းရာ ငွက္တုပ္ေကြး၊ ၀က္တုပ္ေကြးစသျဖင့္ pandemicျဖစ္ခလို႕ ဟိေကေတာ့ မစိုင္းစားႏုိင္စရာပါ။ ယင္းအတြက္ေႀကာင့္ ေရာဂါမျပန္႕ပြားေအာင္ ကာကြယ္ရပါဖို႕၊ ဇာပိုင္ကာကြယ္ႏုိင္ဖို႕လဲဆိုစြာကို သိထားသင့္ကတ္ပါေရ။

သတၱ၀ါအေပါင္း ေရာဂါဘယကပ္မွ ကင္း၀ီးကတ္ပါစီ။

Reference

1. Garrett, Laurie; The Next Pandemic, Essential Readings in World Politics, Third Edition, page 586, Norton & Company, Inc., New York, 2008.

2. Centers for Disease Control and Prevention, Key Facts About Avian Influenza (Bird Flu) and Highly Pathogenic Avian Influenza A (H5N1) Virus, http://www.cdc.gov/flu/avian/gen-info/facts.htm, accessed on January 22, 2011.

3. Centers for Disease Control and Prevention, Questions and Answers About Avian Influenza (Bird Flu) and Avian Influenza A (H5N1) Virus, http://www.cdc.gov/flu/avian/gen-info/qa.htm, accessed on January 22, 2011.

4. WebMD, Frequently Asked Questions About Bird Flu, http://www.webmd.com/cold-and-flu/what-know-about-bird-flu?page=2, accessed on January 22, 2011.