ရခုိင့္သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ကို သျဂိဳလ္ျခင္း

အကြ်န္ရို႕၏ ရကၡပူရတုိင္းဌာနီကို သမုတ္ထားေရ နာေမတိထဲမွာ သႏၱာျမီဆိုစြာလည္း တစ္ခုအပါအ၀င္ ျဖစ္ေတ။ အေႀကာင္းမွာ ကီလိုမီတာ ၇၄၀ ရွည္လ်ားေရ ရခုိင္ကမ္းရိုးတန္းတေလွ်ာက္မွာ သႏၱာေက်ာက္တန္း ေက်ာက္ပန္းခက္ႀကီးတိ တည္ဟိနိန္လို႕ပဲျဖစ္ပါေရ။ သင့္ေတာ္ေရ ရာသီဥတု၊ သင့္ေတာ္ေရ ရီအပူခ်ိန္စေရ အရင္းခံသဘာ၀တရားတိ ေကာင္းမြန္မွဳေႀကာင့္ သႏၱာေက်ာက္တန္းတိေရ ႏွစ္ေပါင္း သန္းနန္႕ခ်ီေအာင္ ႀကာေညာင္းတည္တံလွ်က္ဟိနိန္ခကတ္ေတ။ ရခုိင္ျပည္၏ ေခတ္အဆက္ဆက္က မွီခုိအားထားလာကတ္ရေရ ရီထြက္ကုန္လုပ္ငန္းကိုလည္း အက်ိဳးျပဳလာခပါေရ။ ငါး၊ပုစြန္လုပ္ငန္းေရ ဂနိန္႕ရခုိင္ျပည္၏ ႏုိင္ငံျခား၀င္ေငြ ယွာအပီးဆံုး စီးပြားေရးတစ္ခု ျဖစ္ေတ။ (ပုစြန္ကန္ဧကဆိုေက ၉၇-၉၈ ခုႏွစ္ေလာက္က ၅ေသာင္းေက်ာ္ရာ ဟိခစြာကနိန္ ၀၅-၀၆ေလာက္မွာ ၂ သိန္း ၂ ေသာင္း ၀န္းက်င္ထိ ဟိလာသည္။) ေနာင္အနာဂတ္အတြက္လည္း အေရးႀကီးေရ စီးပြားေရးအေဆာက္အအံုႀကီးတစ္ခုလည္း ျဖစ္ေတ။ ယင္းအတြက္ေႀကာင့္ ရကၡသႏၱာျမီ၏ သႏၱာေက်ာက္တန္းတိေရ ရခုိင္ျပည္၏ အျမဳေတ ရတနာတစ္ခုျဖစ္ေတ။

ေျမာက္ဦးက ဘုိးစုိင္ေဘာင္ဆက္ ကိုးကြယ္နိန္ေရ ဘုရားကို ဆီးမီးပန္း ကပ္ဖို႕ လားခါမွ ရထားလမ္းစီမံကိန္းေႀကာင့္ ဘုရားတစ္ျခမ္းပါလခပ်ာယ္မွန္း သိခကတ္ရေရပိုင္ အဂုတစ္ဖန္လည္း ရခုိင္ျပည္၏ အျမဳေတ ရတနာကို ဒိုင္းနမိုက္ခဲြပနာ ဖ်က္ဆီးပလုိက္ပ်ာယ္လတ္။ ငါးတိလည္း အမ်ားအျပား သီကတ္ပါေရလတ္။ သႏၱာေကာင္ေခ်တိ၏ လံု႕လနန္႕ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ တည္ေဆာက္ထားေရ သႏၱာေက်ာက္စိုင္တိကို ယင္းသူရို႕က စကၠန္႕ပိုင္းအတြင္းမွာ ဖ်က္ဆီးပလုိက္ကတ္ပါပ်ာ။ "ျဖစ္ပ်က္ ျဖစ္ပ်က္"လုိ႕ အနိစၥတရားကို ရွဳရဖုိ႕အစား "ျဖစ္လခယာ ပါလခယာ"လို႕ရာ ရွဳမွတ္ကတ္ရဖို႕ပ်ာယ္လာ။ မျဖစ္ခင္ မသိရေရ ဘ၀၊ မေျပာခ်င္ ေဂ်ာင္ထိုးခံထားရေရ ဘ၀၊ မျဖစ္ခင္ တားပိုင္ခြင့္မဟိေရ ဘ၀၊ ျဖစ္ပ်က္ျပီးေကေလ့ ဇာေလာက္ ျဖစ္ပ်က္လားခလဲ မသိရေရ ဘ၀။

ႏိုင္ငံျခားေကာ္ပိုေရးရွင္းတိ၏ တုိက္ရိုက္ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမွဳတိေရ ျမွဳပ္ႏွံျခင္းခံရေရ ေဒသအတြက္ စီးပြားေရးဆိုင္ရာ အက်ိဳးရလဒ္တိကို ေပၚထြန္းစီႏိုင္ေရ အတြက္ေႀကာင့္ ေယဘုယ်အားျဖင့္ဆိုေက ႀကိဳဆိုသင့္စြာေတာ့ အမွန္ပါရာ။ ေယေကေလ့ အဂုပိုင္ စနစ္ဆိုး စနစ္ပ်က္ေႀကာင့္ ကိုယ့္ျပည္အတြက္ အက်ိဳးမဟိေရအျပင္ စီးပြားေရးဆိုင္ရာ၊ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ဆိုင္ရာ ဆံုးရွံဳးမွဳတိကိုရာ ရခုိင္သားတိမွာ လက္၀ယ္ပိုက္ကတ္ရပါေရ။ ကိုယ့္ျပည္က သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕ထြက္ယင့္သားနန္႕ ဖဲြခြံေလာင္စာနန္႕ မီးထြန္းကတ္ရဖို႕အေနအထားကို ေရာက္နိန္ကတ္ပါပ်ာယ္။ (ယင္းခ်င့္ေတာင္ ရက္တုိင္း၊ ေနရာတိုင္း ရကတ္ဖို႕မဟုတ္ပဲနန္႕ ေက်းဇူးႀကီးလွပါေပတယ္ သမၼတႀကီးေရ ဆိုျပီးေက ထုိင္ရွိခုိးခုိင္းဖို႕သိေယ။)

တရုတ္တိ တည္ေဆာက္နိန္ေရ စီမံကိန္းတိမွာ ရီနံသန္႕စင္ေရးစက္ရံု၊ ဓာတုေဗဒစက္ရံုတိကလည္း ပါနိန္ေရ။ ယင္းခ်င့္တိက ရခုိင့္သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္အတြက္ အထူးစိုရိမ္စရာပါ။ နဂုိကတည္းက စီးပြားေရးနန္႕ ပတ္သက္လာေက ဇာတစ္ခုကိုေလ့ ဂရုမစိုက္ဆိုျပီးေက နာေမႀကီးေရ တရုတ္ကုမ္ပဏီတိနန္႕ မိမိအာဏာျမဲေရးနန္႕ ပတ္သက္လာေက ဇာတစ္ခုကိုေလ့ ဂရုမစုိက္ေတ နအဖရို႕၏ အႀကင္လင္မယားဇာတ္ေႀကာင့္ ရခုိင့္သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ေရ ငါးပါးမကလုိ႕ အပါးငါးရာေတာင္ ေမွာက္လားႏိုင္ေရ။

အေရွ႕အလယ္ပိုင္းက လာလတ္ေတ ရီနံတင္ သေဘၤာတိ ရခုိင္ျပည္ကမ္းရိုးတန္းနားမွာ ယိုက်လားေရ ေမွာက္လားေရ ဆိုေဂ ဇာျဖစ္လားဖုိ႕လဲ။ ရီနံတင္သေဘၤာကနိန္ ပိုက္လုိင္းကို အေျပာင္းမွာ ယိုက်လားေက ဇာပိုင္လုပ္ဖို႕လဲ။ အေနာက္ေတာင္မုတ္သန္လီ ဆိုင္ကလုန္း၀င္ေရာက္မွဳေႀကာင့္ ရီနံနန္႕ တျခား ဓာတ္တုပစၥည္းတင္ သေဘၤာတိ ေမွာက္လားေက သူရို႕ ဇာလုပ္ကတ္ဖို႕လဲ။ ရီနံသန္႕စင္ စက္ရံုက ထြက္ဟိလာဖို႕ အညစ္အေႀကးတိကို ဇာကို သြန္ခ်ကတ္ဖို႕လဲ။ ဓာတုအညစ္ေႀကးတိကို၀ါ ဇာပိုင္ကိုင္တြယ္ကတ္ဖို႕လဲ။ ေအေလာက္ ဥပေဒတင္းႀကပ္ေတ အေမရိကမွာေတာင္ ျပီးခေရ ႏွစ္ထဲက မကၠဆီကို ပင္လယ္ေကြ႕မွာ ရီနံတူးစင္ေပါက္ကဲြမွဳေႀကာင့္ ရီနံယိုဖိတ္လို႕ ဘီလီလ်ံေပါင္းမ်ားစြာ ဆံုးရွံဳးကတ္ရပါေရ။ သားငါးတိရိစၦာန္ေပါင္းမ်ားစြာ သီဆံုးကတ္ရပါေရ။ ပုစြန္လုပ္ငန္း၊ ငါးလုပ္ငန္းတိကို အႀကီးအက်ယ္ ဂယက္ရုိက္ခတ္လားေရ။ ယင္း၏အက်ိဳးယုတ္တိကို ေနာက္ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ခံကတ္ရဖို႕သိျဖစ္ေတ။

တရုတ္ႏိုင္ငံမွာဆိုေက ပိုေတာင္ ဆိုးသိေရ။ ႏွစ္တုိင္း ရီနံယိုဖိတ္မွဳတိ တပံုတေခါင္းႀကီး။ ျပီးခေရ ႏွစ္ (၂၀၁၀) ဇြန္လက တရုတ္ျပည္၏ အေရွ႕ေျမာက္ဘက္မွာ ဟိေရ ဒဲလ္လီယံလို႕ေခၚေရ ပင္လယ္ဆိပ္ကမ္းမွာ ရီနံယိုဖိတ္ခေရ။ ရီနံတင္သေဘၤာကနိန္ ပိုက္လုိင္းကို အေျပာင္းမွာ ပိုက္လုိင္းႏွစ္လုိင္း ေပါက္ကြဲလို႕ ရီနံဆီ စည္ေပါင္း ၄သိန္းေက်ာ္ ယိုက်လားေရ။ စတုရန္းကီလိုမီတာ ၄၃၀ ေက်ာ္ေရ ပင္လယ္ရီမ်က္ႏွာျပင္ေရ ရီနံဆီတိနန္႕ ျပန္႕ႀကဲ ညစ္ပတ္လားေရ။ ယင္းပိုင္ရခုိင္ျပည္မွာလည္း ျဖစ္ဖို႕လို႕ ေျပာလို႕ရေရ။ ဇာခါျဖစ္ဖို႕လဲရာ ေစာင့္ႀကည့္ရဖို႕။ ယင္းပိုင္ျဖစ္ေက၀ါ။ ခံရဖုိ႕စြာက ရခုိင္သားတိ။ ခံရဖို႕စြာက ရခုိင္ျပည္၏ သႏၱာေကာင္တိ၊ သားငါးပုစြန္တိ၊ လမုေတာတိ၊ အက်ိဳးျမီတိ (wetlands)စေရ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္တိ။ ယင္းနစ္နာမွဳတိ၊ ႏွစ္ေပါင္းတာရွည္ႏိုင္ေရ ဆံုးရွံဳးမွဳအတြက္ကေလ့ နစ္နစ္ေႀကးရဖို႕လမ္းကလည္း မျမင္။ ေက်ာက္ျဖဴက တရုတ္လုပ္ငန္းခြင္တစ္ခုမွာ ကားတုိက္ခံရလို႕ ေဆးရံုတင္ရေရ မိန္းမတစ္ေယာက္ကို မသဒၵါရီစာ က်ပ္ ၂၀၀၀ ရာ နစ္နာေႀကးပီးေရလတ္။

မွီျငမ္း
1. National Oceanic and Atmospheric Administration, Coral 101, http://coralreef.noaa.gov/aboutcorals/coral101/, accessed on May 22, 2011.
2. Food and Agriculture Organization of the United Nations, Myanmar - Mission Report on Coastal Aquaculture, http://www.fao.org/docrep/004/ad497e/ad497e05.htm, accessed on May 22, 2011.
3. The Boston Globe, Oil Spill in Dalian, China, http://www.boston.com/bigpicture/2010/07/oil_spill_in_dalian_china.html, accessed on May 22, 2011.
4. Mya Than Tun, Dr. Yin Yin Moe, Soe Hla, Update Fisheries Information, Environment and Overview, http://iwlearn.net/iw-projects/Fsp_112799469247/reports/IWS-14%20Country%20Report%20-%20Myanmar.pdf, accessed on May 23, 2011.
5. Narinjara, ဂတ္စ္ပိုက္လုိင္းတည္ေဆာက္ရာတြင္ ဒိုင္းနမိုက္ျဖင့္ ေက်ာက္ေဆာင္မ်ားကို ျဖိဳခ်ေနသျဖင့္ ေရေနသတၱ၀ါမ်ား ေသဆံုးေန, http://www.narinjara.com/detailsbur.asp?id=3180, accessed on May 22, 2011.
6. Narinjara, ကားတုိက္ခံရ၍ ေဆးရံုတင္ရသူ အမ်ိဳးသမီးကို တရုတ္ကုမ္ပဏီက ေငြ ၂၀၀၀ သာ ေလ်ာ္ေႀကးေပး, http://www.narinjara.com/detailsbur.asp?id=3171, accessed on May 22, 2011.