ရီနံနာင့္ သဘာ၀ဓာတ္ေင႔ြ (၁)

ကမၻာ့လူဦးေရ ေရ ၁၉၅၀ခုႏွစ္မွာ ၂ ဒသမ ၅ ဘီလီယံ ဟိခစြာကနိန္ ၂၀၀၅ခုႏွစ္ကို ေရာက္ေတခါ ၆ ဒသမ ၅ ဘီလီယံထိကို ခုန္တက္ မ်ားျပားလာခပါေရ။ ေလ့လာသူတိ၏ ေျပာဆိုခ်က္အရ ၂၀၅၀ ခုႏွစ္မွာ ၉ ဒသမ ၁ ဘီလီယံထိ ဟိလာဖို႕လို႕ ခန္႕မွန္းကတ္ပါေရ။ ယင္းလူတိ နိန္႕စိုင္ အလုပ္တိ ေအာင္ေအာင္ျမင္ျမင္လုပ္ႏုိင္ဖို႕ အတြက္ ေလာင္စာတိလည္း အဂုထက္ အဆေပါင္းမ်ားစြာ လိုလာပါဖို႕။ တခ်ိန္တည္းမွာပ်ာယ္ ကမၻာမွာဟိေရ ရီနံေရ တစ္နိန္႕ထက္တစ္နိန္ နည္းပါးလို႕ လာနိန္ပါေရ။ ကမၻာ့ရီနံလိုအား(demand)က မ်ားလာနိန္ျပီးေက ပံ႕ပိုးပီးႏုိင္အား(supply)က နည္းလာနိန္ေရခါ ရီနံစ်ီးႏွဳန္းကလည္း ဆက္ျပီးေက တက္နိန္ဖို႕ အေနအထားမွာ ဟိပါေရ။ ရီနံထုတ္လုပ္ေတ ႏိုင္ငံတိကလည္း သူရို႕ႏုိင္ငံမွာ ရီနံမခန္းခင္ ရီနံစ်ီးတိကို ကဇတ္ျပီးေက မိမိႏိုင္ငံႀကီးပြားတိုးတက္ေအာင္ လုပ္ကတ္ရပါေရ။ က်ေနာ္ရို႕ ရခုိင္ျပည္မွာ ဟိစြာ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕နာင့္ ရီနံတိကလည္း ဇာေလာက္ခံဖို႕လဲေတာ့ မသိပါ။ ေယေကေလ့ ေအေလာက္ ကိုယ့္ျပည္အတြက္ အခြင့္အေရးေကာင္းဟိနိန္စြာကို သခိုးတစ္က်ိဳင္က နိန္႕ခင္းေႀကာင္ေတာင္ လာခိုးနိန္စြာကို ေအအတိုင္း ႀကည့္နိန္ကတ္ရပါေရ။ လက္ဟိ ေရႊဂတ္စ္အဖဲြ႕၏ ကိန္းဂဏာန္းတိအရ တစ္ႏွစ္ကို အနည္းဆံုး ၁ ဘီလီယံေဒၚလာစီနာင့္ အနည္းဆံုး ႏွစ္ေပါင္း ၃၀ေက်ာ္ ခုိးယူႏုိင္ကတ္ဖို႕လို႕ သိရပါေရ။ ေယေက က်ေနာ္ရို႕ အိမ္ျခံ၀င္းထဲက ရီနံတိ၊ ဓာတ္ေငြ႕တိကို ဇာပိုင္ပ်င္လို႕ ဟိမွန္းသိလားခကတ္ပါလဲ။

ရီနံနာင့္သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕တိကို ယွာတြိႏိုင္ဖို႕ ေဒသႏၱာရ ပထ၀ီနာင့္ ဘူမိေဗဒ ဘာသာရပ္တခ်ိဳ႕ကို နားလည္ဖို႕ လိုပါဖို႕။ ရီနံဆိုစြာေရ ကမၻာ့ျမီႀကီးေအာက္မွာဟိေရ ႏွစ္ရွည္သဘာ၀ရုပ္ႀကြင္းတိက ရဟိေရ ေလာင္စာတစ္ မ်ိဳးျဖစ္ပါေရ။ ယင္းအတြက္ေႀကာင့္လည္း ရီနံကို ကမၻာ့နိန္ရာအႏွံ႕အျပားမွာ ယွာေဖြတိြဟိရပါေရ။ တြိဟိမွဳ ပမာဏပဲ ကြာပါေရ။ တစ္ခ်ိဳ႕နိန္ရာမွာ အမ်ားႀကီး တြိရျပီးေက တခ်ိဳ႕နိန္ရာမွာ စိေကေလာက္ရာ တြိရပါေရ။ သဘာ၀မွာ ရီနံျဖစ္တည္ဖို႕အတြက္ အခ်က္သံုးခ်က္လိုအပ္ပါေရ။ (က) ပထမဆံုးအနည္နာင့္ အနည္က် ေက်ာက္ဟိေရ နိန္ရာေဒသ ျဖစ္ရပါဖို႕။ ရခုိင္ျပည္မွာ Sandstone, Shale, Limestone, Conglomerate စေရ ေက်ာက္အမ်ိဳး အစားတိကို တြိရပါေရ။ ယင္းေက်ာက္တိေရ အနည္က်ေက်ာက္အမ်ိဳးအစား၀င္တိ ျဖစ္ပါေရ။ အနည္က် ေက်ာက္ထဲမွာ ငါး၊ အခြံပါ ရီနိန္သတၱ၀ါ၊ planktonလို႕ေခၚေရ ကေကာင္းငယ္ေရ ရီနိန္သတၱ၀ါတိ၊ အပင္တိ စေရ ရုပ္ႀကြင္းတိေရ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာႀကာ တည္ဟိနိန္ကတ္ပါေရ။ ယင္းရုပ္ႀကြင္းတိေရ ပင္လယ္ သမုဒၵရာေအာက္ထဲမွာ အသီေကာင္တိအျဖစ္နာင့္ သဲတိ၊ က်ဳပ္(mud)တိနာင့္ ေရာျပီးေက ႏွစ္ေပါင္း သန္း၁၀ နာင့္ ၆၀၀ ႀကား တည္ဟိနိန္ကတ္စြာပါ။ ႏွစ္ေပါင္းႀကာလာစြာနာင့္အမွ် တစ္ခုထက္ကိုတစ္ခု ပံုထပ္ျပီးေက ေက်ာက္အသြင္ကို ေျပာင္းလားခကတ္စြာပါ။ ယင္းအရာတိေရ သဘာ၀ရုပ္ႀကြင္းတိ ျဖစ္ေတအတြက္ေႀကာင့္ ဖိအား(pressure) နာင့္ အပူ(heat)တိ ႀကီးျမင့္လာေရအခါ ျပိဳကြဲဓာတ္ေျပာင္းျပီးေက ရီနံနာင့္ ဓာတ္ေငြ႕တိကို ျပဳလုပ္ပီးပါေရ။ (ခ) ဒုတိယအနည္နာင့္ ယင္းရီနံနာင့္ ဓာတ္ေငြ႕တိကို သိုေလွာင္ထားႏုိင္ဖို႕အတြက္ porous rock လို႕ေခၚေရ အေပါက္ေခ်တိပါေရ ေက်ာက္အမ်ိဳးအစား ဟိရပါဖို႕။ ရခုိင္ျပည္မွာ ဟိေရ limestone, sandstone ေက်ာက္တိေရ porous rockတိျဖစ္ပါေရ။ ယင္းအေပါက္ေခ်တိထဲမွာ ရီနံတိ ဓာတ္ေငြ႕တိ စိမ့္၀င္တည္ဟိနိန္ႏိုင္ပါေရ။ (ဥပမာအနိန္နာင့္ ေျပာရဖို႕ဆိုေက ၀ါဂြမ္းလံုး တစ္လံုးပိုင္ပါပ်ာယ္။ ၀ါဂြမ္းကို ရီစိမ္လိုက္ေက ၀ါဂြမ္းမွ်င္တိႀကား ထဲက လီဟိေရနိန္ရာကို ရီတိက အစားထိုး၀င္ေရာက္လားပိုင္ပါ။ ၀ါဂြမ္းလံုးကို ျပန္ညွစ္ပလုိက္ေက ရီတိျပန္ ထြက္လာပါဖို႕။) (ဂ) တတိယအခ်က္အနိန္နာင့္ ယင္းအေပါက္တိပါေရ ေက်ာက္သားတိထက္က Impermeable rock (သို႕) ယိုစိမ့္ထြက္မလားႏိုင္ေရေက်ာက္ ေခါင္မိုးတစ္ခု ဟိရပါဖို႕။ ေယမွရာ ရီနံနာင့္ဓာတ္ ေငြ႕တိကို porous rockထဲမွာ အဖံုးပိတ္ သိမ္းထားပိုင္ သိမ္းထားႏိုင္ဖို႕ ျဖစ္ပါေရ။

ယင္းအတြက္နာင့္ ရီနံယွာေဖြေရ လူတိေရ ယင္းေက်ာက္အမ်ိဳးအစားသံုးမ်ိဳးစလံုးကို ယွာေဖြကတ္ရပါေရ။ သံလုိက္ဓာတ္သံုး(Magnetic)စမ္းသပ္မွဳတိနာင့္ ကမၻာ့ဆြဲငင္အား(Gravity)ေလ့လာမွဳစစ္တမ္းတိကို ရယူကတ္ပါေရ။ ေက်ာက္တိုင္းမွာ သံလိုက္ဓာတ္ဟိပါေရ။ ေယေကေလ့ ေက်ာက္အမ်ိဳးအစားကိုလုိက္လို႕ သံလိုက္ဓာတ္အား ကြာျခားမွဳဟိပါေရ။ ယင္းကြာျခားမွဳကို ေလ့လာႀကည့္ေက တိုင္းတာေရ နိန္ရာမွာ ဇာေက်ာက္အမ်ိဳးအစားတိဟိလဲ ဆိုစြာကို သိဟိႏိုင္ပါေရ။ တုိင္းတာမွဳတိရဖို႕အတြက္ မိမိသိဟိလိုေရ ေဒသကို သံလုိက္ဓာတ္အားတုိင္းကိရိယာတပ္ဆင္ထားေရ ေလယဥ္နာင့္ ေခါက္တံု႕ေခါက္ျပန္ ေမာင္းရပါေရ။ ရလာေရ အခ်က္အလက္တိကို အသံုးျပဳျပီးေက ယင္းေဒသ၏ ျမီေအာက္ဖဲြ႕စည္းပံုကို ပံုေဖာ္ကတ္ရပါေရ။ ကမၻာ့ဆြဲငင္အားတုိင္းကိရိယာကို သံုးျပီးေကလည္း ကမၻာ့ဆဲြငင္အားအေျပာင္းအလဲကို ေလ့လာျပီးေက ေက်ာက္အမ်ိဳးအစားကို ခန္႕မွန္းကတ္ရပါေရ။ ယင္းအျပင္ ေက်ာက္တိ၏ သိပ္သည္းဆ (density) ကို ေလ့လာႀကည့္ျခင္းျဖင့္လည္း ေက်ာက္အမ်ိဳးအစားကို ခန္႕မွန္းႏိုင္ပါေရ။

တခ်ိဳ႕ကလည္း စိန္သြားပါေရ အျဖတ္ထည္(cutting tools)တိကို သံုးျပီးေက ေက်ာက္အလႊာတိကို ျဖတ္လို႕ ေက်ာက္နမူနာ(rock samples)တိ ရယူကတ္ပါေရ။ အယင္ေခါက္ကဆိုေက ဘူမိေဗဒပညာရွင္တိေရ
ေျမမ်က္ႏွာသြင္ျပင္တိ၊ ျမီအမ်ိဳးအစားတိနာင့္ ပတ္သက္ေတ အခ်က္အလက္တိကို ကြင္းဆင္းျပီးေက ရယူခကတ္ရပါေရ။ အဂုေနာက္ပိုင္းမွာဆိုေက ျဂိဳလ္တုတိကို သံုးျပီးေက ယင္းကိစၥတိကို ေဆာင္ရြက္နိန္ကတ္ပါပ်ာယ္။

ရဟိလာေရ အခ်က္အလက္တိအားလံုးကို စုေဆာင္ျပီီးေက ကြန္ပ်ဴတာမွာ ပံုေဖာ္ႀကည့္ကတ္ပါေရ။ ယင္းခ်င့္ကုိ ဘူမိေဗဒပညာရွင္တိက ေလ့လာဆန္းစစ္ျပီးေက ရီနံတြိႏိုင္ဖို႕လို႕ထင္မွ ဆက္ျပီးေက တုန္ခါမွဳဆိုင္ရာ တိုင္းတာမွဳတိကို ျပဳလုပ္ပါေရ။ ယင္းခ်င့္လုပ္ဖို႕အတြက္ ပထမဆံုး အနိန္နာင့္ မိမိေလ့လာနိန္ေရ ေဒသမ်က္ႏွာျပင္ထက္မွာ ေပါက္ကြဲမွဳ တစ္ခုကို ျပဳလုပ္ႀကည့္ပါေရ။ ယင္းေပါက္ကဲြမွဳက ထုတ္လြင့္လုိက္ေတ
အသံလိုင္းတိေရ ျဖတ္သန္းေရ လမ္းေႀကာင္းတေလွ်ာက္မွာဟိေရ ေက်ာက္တိကို ရိုက္ခတ္ပါဖို႕။ ျပီးေက မ်က္ႏွာျပင္ထက္ကို ျပန္ကန္ထြက္လာပါဖို႕။ ယင္းခ်င့္ကို မိုက္ကရိုဖုန္းတိနာင့္ ဖမ္းယူျပီးေက အသံလုိင္း စလားေရ အခ်ိန္နာင့္ ျပန္လာေရအခ်ိန္၊ အသံလိုင္းတစ္ခု၏ အျမန္ႏွဳန္း စေရ အခ်က္အလက္တိကို မွတ္ယူတြက္ခ်က္လုိက္ေက ေအာက္ခံေက်ာက္တိ၏ အလႊာအလုိက္ အဆင့္ဆင့္ ဖြဲ႕စည္းပံုအေသးစိတ္ကို ရဟိႏုိင္ပါေရ။

အဂုအခါမွာ နည္းပညာတိက တစ္ရက္ထက္တစ္ရက္တိုးတက္လာပ်ာယ္ျဖစ္ပါေရ။ ေယေကေလ့ ဘူမိေဗဒပ ညာရွင္တိက စမ္းသပ္တိုင္းတာမွဳေလာက္နာင့္ ေအနိန္ရာမွာ ရီနံဟိရဖို႕လို႕ အတိအက်ေတာ့ ေျပာလို႕မရပါသိ။ စမ္းသပ္ေလ့လာခ်က္တိက ေအနိန္ရာမွာ ရီနံနာင့္ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕ဟိဖို႕လို႕ ဇာေလာက္ပဲ ညႊန္ျပ ညႊန္ျပ၊ အေဂါင္ေဂါင့္တူးႀကည့္ခါ ရီနံမတြိရစြာတိလဲ ဟိပါေရ။ တခ်ိဳ႕ရီနံတြင္းတိဆိုေကလည္း ယွာဖို႕ေတာင္ မလိုဘဲနာင့္ မေတာ္တဆ တိြကတ္ရပါေရ။ ဥပမာ - ရခုိင္ျပည္မွာ တြိရေရ လက္တြင္းရီနံတြင္းတိပါ။ ယင္းရီနံတိေရ အေပါက္ပါေရ ေက်ာက္တိကနိန္ အထက္ကို ထြက္က်လာစြာတိ ျဖစ္ပါေရ။ တခါတလီက်ေကလည္း ယင္း ေက်ာက္တိကနိန္ အထက္ကို မတက္ဘဲ ေဘးကို ယိုထြက္နိန္စြာတိလည္း ဟိပါေရ။

ေယေကေလ့ ယင္းရီနံတိေရ ရီနံစိမ္းတိရာ ျဖစ္ပါေရ။ ယင္းခ်င့္တိကို ဓာတ္ဆီ၊ ေလယဥ္ဆီစေရ သန္႕စင္ဆီတိျဖစ္ေအာင္ ရီနံသန္႕စင္စက္ရံု(Oil Refinery) တိမွာ သန္႕စင္ရဖို႕သိ ျဖစ္ပါေရ။ ကုန္ႀကမ္းပဲ မေရာင္းဘဲနာင့္ ကိုယ့္ႏုိင္ငံမွာ ကိုယ္ ရင္းႏွွီးျမွဳပ္ႏွံျပီးေက သန္႕စင္စက္ရံုတိ ေဆာက္ျပီးေက လုပ္ေက လူတိလည္း အလုပ္ရ၊ အစိုးရလည္း အခြန္ရ၊ ကုန္ေခ်ာေရာင္းလို႕လဲ ဖဲ့ခ်ာပိုရ၊ လူတိလည္း နည္းပညာအေႀကာင္းပိုနားလည္နာင့္ စနစ္တက် စီးပြားေရး က႑တစ္ရပ္ ေပၚထြန္းလာဖို႕ျဖစ္ပါေရ။ ယင္းအျပင္ ရီနံထြက္ပစၥၫ္းတိအမ်ားအျပားကို ထုတ္လုပ္ပီးလားႏုိင္ပါဖို႕။ ဥပမာ - ကတၱရာဆိုစြာေရ ရီနံသန္႕စင္စက္ရံုမွာ က်န္ရစ္ဖို႕ အႀကြင္းအက်န္ျဖစ္ပါေရ။ ယင္းကတၱရာကို ကိုယ္ျပည္မွာ စ်ီးပေပါေခ်နာင့္ သံုးႏိုင္ပါဖို႕။ ျပီးေက လုိင္းထနိန္ေရ ရန္ကုန္-စစ္ေတြကား လမ္းကိုလည္း စနစ္တက်ေခ် ျပန္ျပီးေက ျပင္ႏုိင္ပါဖို႕။ လမ္းမွာ ကားေမွာက္လို႕ ေဂ်ာက္ထဲက်လို႕ အလားလားအပါးပါး သီနိန္ကတ္ရေရ ရခုိင္ျပည္သူျပည္သားတိ အေရအတြက္ကိုလည္း ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္ပါဖို႕။


မွီျငမ္းခ်က္
1. Cohen, Joel E.; Human Population Grows Up, Scientific American, page 13, September 2005.
2. Freudenrich, Craig.; How Oil Drilling Works, , accessed December 28, 2009.
3. Shwe Gas Movement, Corridor of Power: China's Trans - Burma Oil and Gas Pipelines, , accessed December 28, 2009.
4. Lutgens, Frederick K., Tarbuck, Edward J., Tasa, Dennis, Foundations of Earth Science, 5th Edition, New Jersey, Prentice Hall, 2008.
5. Reader's Digest, How in the World?: A Fascinating Journey Through the World of Human Ingenuity, How they know where to drill for oil, Pleasantville, New York, 1990.