“ေရႊမဲ”ခြန္၏ အႏုပိုင္ညာ (၃)

(ဃ)ဖယ္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုတိ
ဖယ္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုတိ အမ်ားစုသည္ ေကာက္ခံရဟိေရ အခြန္ေငြ မွ်၀ီျခင္း (သို႕) အခြန္ေကာက္ခံနိန္ရာ မွ်၀ီျခင္း စေရ ပံုစံတစ္မ်ိဳးမ်ိဳးကို သံုးဂတ္သည္။ အခြန္ေငြ မွ်၀ီျခင္းပံုစံမွာ အခြန္ေငြကို ဗဟိုအစိုးရက ေကာက္ခံျပီးေက (ယူေအအီးျပည္ေထာင္စုမွာဆိုေက ေဒသခံအစိုးရတိက ေကာက္ခံသည္။) တျခားအစိုးရအဆင့္ဆင့္ဘားကို သတ္မွတ္ထားေရ ဥပေဒအရေသာ္လည္းေကာင္း၊ ပံုေသနည္းသံုးျပီးေက တြက္ခ်က္ျပီးေကေသာ္လည္းေကာင္း ျပန္လည္၀ီမွ်ပီးျခင္းကို ဆိုလိုသည္။ အခြန္ေကာက္ခံနိန္ရာ မွ်၀ီျခင္းပံုစံမွာ ဆိုေက အခြန္ေကာက္ခံေရနိန္ရာတိထဲက တခ်ိဳ႕ကို ေဒသခံအစိုးရတိက တာ၀န္ယူေကာက္ပီးစြာကို တြိရသည္။ ေကာက္ေတအခြန္အမ်ိဳးအစားတိထဲက တခ်ိဳ႕တိကို အခြန္နာေမတစ္ခုတည္း ေအာက္မွာေသာ္လည္းေကာင္း၊ နာေမအမ်ိဳးမ်ိဳးေအာက္မွာေသာ္လည္းေကာင္း ထားျပီးေက ေကာက္ခံဂတ္သည္။

(ဃ-က) အခြန္ေငြ မွ်၀ီျခင္း
အခြန္ေငြမွ်၀ီျခင္း ပံုစံအမ်ိဳးမ်ိဳးရွိသည္။ တခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံတိက အစိုးရ၏ ပံုမွန္ေငြေႀကးလႊဲေျပာင္းနိန္က်ပံုစံ(ဗဟိုအစိုးရကနိန္ ေဒသခံအစိုးရတိဘားကို ပံုမွန္ဖဲ့ခ်ာ လႊဲပီးတတ္ေတ ပံုစံ)အတုိင္း ရီနံခြန္ကို မွ်၀ီျပီးေက တခ်ိဳ႕ကလည္း သီးျခားပံုေသနည္းတိ သံုးျပီးေက တြက္ခ်က္မွ်၀ီဂတ္သည္။ တခ်ိဳ႕ကလည္း Derivation Principleလို႕ေခၚေရ ေဒသတစ္ခု၏အခြန္ရွယ္ယာသည္ ယင္းေဒသက ေကာက္ခံရဟိေရ အခြန္ပမာဏအေပၚမူတည္ရမည္ ဆိုေရ ပံုစံကို သံုးဂတ္သည္။ တခ်ိဳ႕ပံုစံတိက လူဦးေရ၊ လိုအပ္ခ်က္၊ အခြန္ေကာက္ခံႏိုင္မွဳစြမ္းအား တိကို ထည့္သြင္းစုိင္းစားျပီးေက မွ်၀ီဂတ္သည္။ တခ်ိဳ႕ပံုစံတိက ရဟိေရ ရီနံခြန္အမ်ားအျပားကို ေဒသခံအစိုးရတိဘားကို ပီးျပီးေက တခ်ိဳ႕ကလည္း အနည္းေခ်ရာ ပီးစြာကို တြိရသည္။ ယင္းပုိင္ ေဒသခံအစိုးရတိကို အမ်ားႀကီးပီးေရ ေဒသတိကေတာ့ ႏုိင္ဂ်ီးရီးယား၊ ရရွား၊ ကိုလံဘီယာနာင့္ ဗင္နီဇြဲလားရို႕ပိုင္ ႏိုင္ငံတိျဖစ္သည္။ အနည္းေခ်ရာပီးတတ္ေရ ႏိုင္ငံတိကေတာ့ အက္ေကြေဒါ၊ အင္ဒိုနီးရွား နာင့္ မက္စီကိုရို႕ပိုင္ ႏိုင္ငံတိျဖစ္သည္။

ယင္းပိုင္ အခြန္ေငြ၀ီမွ်ျခင္း၏ အားသာခ်က္တစ္ခုက ေဒသခံအစိုးရတိဘားကို ဖဲ့ခ်ာလႊဲေျပာင္းရစြာ လြယ္ကူျခင္းျဖစ္သည္။ အထူးသျဖင့္ ရီနံခြန္က အဓိက အစိုးရအခြန္ေတာ္ေငြ ျဖစ္နိန္ေက ပိုေတာင္လြယ္သည္။ ယင္းပိုင္အခြန္ေငြမွ်၀ီျခင္းသည္ ရီနံခြန္အေပၚမွာ ဗဟိုက ထိန္းခ်ဳပ္မွဳတိကို နည္းပါးစီသည္။ ေဒသခံအစိုးရတိဘားကို ဖဲ့ခ်ာတိ၊ လိုအပ္ခ်က္တိ ျပန္လည္ျဖန္႕ျဖဴးပီးဖို႕ နည္းလမ္းတစ္ခု ျဖစ္လားခသည္။ ေဒသခံအစိုးရတိအႀကားမွာ ညီညီမွ်မွ်ျဖစ္ေအာင္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ေဒသတခ်ိဳ႕မွာ အထူးလုိအပ္ခ်က္တိ ဟိလာခေကေသာ္လည္းေကာင္း မွ်၀ီပံု မွ်၀ီနည္းကို အတိုးအေလ်ာ့ ျပဳလုပ္ႏိုင္သည္။

ရီနံခြန္မွ်၀ီျခင္း၏ အားနည္းခ်က္တိကေတာ့ ႏုိင္ငံ့စီးပြားေရး စီမံခန္႕ခဲြမွဳက႑တိနာင့္ ေငြေႀကးေပၚလစီတိကို အေႏွာက္အေယွာက္ ျဖစ္စီျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ ယင္းအျပင္ အခြန္ေငြမွ်၀ီျခင္းသည္ ႏုိင္ငံေရးဆိုင္ရာ အျငင္းပြားစရာတိ မ်ားျပီးေက တည္ျငိမ္မွဳကင္းမဲ့တတ္သည္။

အထက္မွာေဖာ္ျပခေရပိုင္ အခြန္မွ်၀ီျခင္း (Revenue Sharing)ကိုမသံုးခ်င္ေက Assigning Revenue Basesလို႕ေခၚေရ အခြန္၀င္ေပါက္တခ်ိဳ႕ကို ေဒသခံအစိုးရတိကို ေကာက္ခံခြင့္ပီးေရ ပံုစံကိုလည္း သံုးႏုိင္သည္။ ဥပမာ-မိမိေဒသက ထုတ္လုပ္ေတ လုပ္ငန္းတိအေပၚမွာ ေကာက္ေတအခြန္(Production Excises)ပိုင္ အခြန္မ်ိဳးကို ေဒသခံအစိုးရတိကို ေကာက္ခြင့္ပီးျခင္းမ်ိဳး ျဖစ္သည္။ ရီနံစ်ီးအေပၚမွာ အခြန္ေကာက္စြာထက္ ရီနံထုတ္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းေပၚမွာ အခြန္ေကာက္စြာက ေဒသခံအစိုးရတိအတြက္ ပိုတည္ျငိမ္ေရ အခြန္၀င္ေငြကို ရဟိစီဖို႕ျဖစ္သည္။ ယင္းပုိင္ေကာက္ခံေက ရီနံထုတ္လုပ္ေရး ကုမၸဏီတိက သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ဆုိင္ရာ ထိခုိက္ပ်က္စီးမွဳတိကို က်ဴးလြန္မိခေက (မေတာ္တဆပဲျဖစ္ျဖစ္) ယင္းကုမၸဏီတိပါးက ေလ်ာ္ေႀကးလည္း ေတာင္းႏုိင္ဖို႕ျဖစ္သည္။ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုနာင့္ ကေနဒါႏိုင္ငံရို႕မွာဆိုေက ယင္းပိုင္ ပံုစံမ်ိဳးလုပ္ထားစြာကို တြိရသည္။

မက္စီကို (ရီနံခြန္ကို ကန္႕သတ္မွ်၀ီျခင္း)
မက္စီကိုႏိုင္ငံမွာဆိုေက ရီနံခြန္သည္ ျပည္သူပိုင္လုပ္ငန္းတိ၏ အခြန္ရွယ္ယာ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကို ကုိယ္စားျပဳထားသည္။ ၁၉၉၇-၂၀၀၀ ခုႏွစ္စာရင္းတိအရ သံုးပံုတစ္ပံုနီးပါးခန္႕ ရွိသည္။ ရီနံတူးခြင့္(Extraction Rights)ကို ငွားလို႕ရေရ ဖဲ့ခ်ာ၊ အပိုရွိနိန္ေရ ရီနံကို ေရာင္းလို႕ရလာေရ ဖဲ့ခ်ာ နာင့္ အစိုးရပိုင္ ရီနံကုမၸဏီ၏ အသားတင္၀င္ေငြတိ အားလံုးေပါင္းသည္ ႏုိင္ငံGDP၏ ၅ ဒသမ ၃ ရာခုိင္ႏွဳန္းနာင့္ ညီမွ်နိန္စြာကို တြိရသည္။

ရီနံခြန္အမ်ားစုသည္ ဗဟိုအစိုးရလက္ထဲကို လားေကေလ့ တခ်ိဳ႕အနည္းစုကို ေဒသခံအစိုးရတိဘားကို ဥပေဒျပဌာန္းခ်က္တိနာင့္အညီ ပီးအပ္စြာကိုတြိရသည္။ ရီနံတူးခြင့္လိုင္စင္အျဖစ္ရဟိေရ ဖဲ့ခ်ာ၏ ၂၀ ရာခုိင္ႏွဳန္းကို ဗဟိုအစုိးရေအာက္မွာဟိေရ အစိုးရေခ်တိအတြက္ အေထြေထြေငြပေဒသာပင္ထဲကို ထည့္ပီးထားသည္။ ယင္းပေဒသာပင္ထဲကမွ ေဒသခံအစိုးရေခ်တိက သူ႕ေဒသအသီးသီးအလုိက္ အနည္းအမ်ား ရဟိဂတ္သည္။ ရီနံတူးခြင့္လုိင္စင္အျဖစ္ရေရ ဖဲ့သာ၏ ေနာက္ထပ္ ၃ ဒသမ ၁၇ ရာခုိင္ႏွဳန္းကိုေတာ့ ရီနံထုတ္လုပ္ေတေဒသ (သို႕) ရီနံကို ျပည္ပတင္ပို႕ရာေဒသရို႕က ျမဴနီစပယ္ အစိုးရတိကို ရီနံတူးျခင္း၊ ရီနံတင္ပို႕ေရာင္းခ်ျခင္းတိေႀကာင့္ ျဖစ္ေပၚႏုိင္ေရ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ ပ်က္စီးမွဳတိအတြက္ ေလ်ာ္ေႀကးပီးသည္။

မက္စီကိုႏုိင္ငံမွာ ရီနံခြန္မွ်၀ီျခင္းနာင့္ ပတ္သက္ျပီးေက လြန္ခေရ ႏွစ္တိမွာ အျငင္းပြားမွဳတိ မဟိသေလာက္နည္းပါးစြာကို တြိရသည္။ အေႀကာင္းမွာ ရဟိလာေရ အခြန္တိကို လမ္းေႀကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးကနိန္ ျမင္သာထင္သာဟိေရ ပံုေသနည္း (Transparent Formula)တိသံုးျပီးေက မွ်၀ီျဖန္႕ျဖဴးပီးနိန္လို႕ျဖစ္သည္။ ျမဴနီစပယ္အစိုးရတိကို ရီနံထုတ္လုပ္ျခင္း၊ ျပည္ပတင္ပို႕ျခင္းနာင့္ ပတ္သက္ျပီးေက အခြန္တဖဲ့ေခ်ကို တိုက္ရိုက္ပီးစြာကလဲြလို႕ ရီနံထုတ္လုပ္ေတ ေဒသခံအစိုးရနာင့္ အေထြေထြရီနံခြန္ မွ်၀ီျခင္းတိပံုစံႀကားမွာ တုိက္ရိုက္ပတ္သတ္မွဳတိ မရွိစြာကို တြိရသည္။ ယင္းအျပင္ ရီနံခြန္သည္ ေဒသခံအစိုးရတိ၏ အခြန္ေငြ အနည္းအက်ဥ္းကိုရာ ကိုယ္စားျပဳေရအတြက္နာင့္ အထက္ေဖာ္ျပပါရီနံခြန္မွ်၀ီျခင္းစနစ္ေရ ဗဟိုအစိုးရ၏ ႏုိင္ငံေငြေႀကးေပၚလစီတိကို မတည္ျငိမ္မွဳ ျဖစ္ေပၚျခင္း မရွိစြာကို ေလ့လာသိရွိရပါသည္။

ႏိုင္ဂ်ီးရီးယား
ရီနံေရ ႏိုင္ဂ်ီးရီးယားႏိုင္ငံ၏ အဓိက၀င္ေငြျဖစ္သည္။ ၂၀၀၀ ခုႏွစ္စာရင္းတိအရ အစိုးရအခြန္ေငြစုစုေပါင္း၏ ၈၂ ရာခုိင္ႏွဳန္းကို ရီနံက ရရွိပါသည္။ တနည္းအားျဖင့္ ႏုိင္ငံGDP၏ ၄၀ ရာခုိင္ႏွဳန္းနာင့္ ညီမွ်သည္။ ၁၉၉၉ ခုႏွစ္ အေျခခံဥပေဒက အခြန္ေကာက္ခံမွဳနာင့္ ထိန္းခ်ဳပ္မွဳတိကို ဖယ္ဒရယ္အစိုးရလက္ထဲကို လႊဲေျပာင္းပီးထားျပီးေက ကမ္းထက္ရီနံထုတ္လုပ္ေရးက ေကာက္ခံရရွိေရ ရီနံခြန္၏ အသားတင္ ၁၃ ရာခိုင္ႏွဳန္းကို ရီနံထုတ္လုပ္ေတ ေဒသတိကို လႊဲပီးထားစြာကို တြိရသည္။ ဗဟိုဖယ္ဒရယ္ အစိုးရက First Chargesလို႕ဆိုျပီးေက ဗဟိုအစိုးရအတြက္ အခြန္တခ်ိဳ႕တ၀က္ကို ယူျပီးလို႕က်န္စြာ အခြန္တိကို ျပည္နယ္နာင့္ ေဒသခံအစိုးရေခ်တိႀကားမွာ ပါလီမန္က ဆံုးျဖတ္ေတ ပံုေသနည္းအတိုင္း တြက္ခ်က္ခဲြယူဂတ္သည္။ ယင္းပံုေသနည္းကို ၅ ႏွစ္တစ္ခါစီ ျပန္ေျပာင္းသံုးသပ္ျပီးေက ပံုေသနည္းကို ေျပာင္းသင့္မေျပာင္းသင့္ ဆံုးျဖတ္ဂတ္သည္။ ေျပာင္းသင့္က ေျပာင္းလဲသည္။ အစိုးရအသံုးစရိတ္ဘားဂ်တ္ကိုပယ္လို႕ က်န္ေရအခြန္ေငြတိကို အထက္မွာေဖာ္ျပခေရနည္းအတိုင္းပ်ာယ္ ရီနံထြက္ေရ ေဒသတိကို ၁၃ ရာခုိင္ႏွဳန္း ပီးပနာ က်န္စြာကို တျခားျပည္နယ္နာင့္ ေဒသခံအစိုးရေခ်တိကို ျပန္ျပီးေက ၀ီမွ်ပီးသည္။

ပံုေသနည္းကို အစိုးရဘားဂ်တ္အစီရင္ခံစာတိမွာပါေရ ခန္႕မွန္းေျခ ရီနံစ်ီးႏွဳန္းအေပၚမွာ မူတည္ျပီးေက ျပဳလုပ္သည္။ တကယ္လို႕ ရီနံစ်ီးေရ အယင္ခန္႕မွန္းခေရစ်ီးထက္ မ်ားနိန္လို႕ အခြန္ေငြလည္း ခန္႕မွန္းေျခထက္ ပိုရေက ပိုရေရအခြန္ေငြတိကို အစိုးရတိႀကားမွာ ၀ီမွ်ပီးတတ္သည္။ ၀ီမွ်မပီးေကေတာင္မွ ေနာင္လာဖို႕ ႏွစ္တိမွာ သံုးဖို႕ စုထားပီးတတ္သည္။ ရီနံစ်ီးက ခန္႕မွန္းထားစြာထက္ နည္းနိန္ေကလည္း ရသင့္ေရဖဲ့ခ်ာ ပမာဏကို ျဖန္႕၀ီပီးသည္။

ျပည္နယ္နာင့္ေဒသခံျမိဳ႕၊ ရြာအစိုးရတိသည္ ဖယ္ဒရယ္အစိုးရ၏ အခြန္ေငြမွ်၀ီျခင္းအစီအစိုင္တိေပၚမွာ အမ်ားႀကီးမွီခုိနိန္ဂတ္ရသည္။ ၁၉၉၉ ခုႏွစ္စာရင္းအရ Value Added Tax (VAT)ပိုင္ အခြန္တိအပါအ၀င္ ျပည္နယ္အစိုးရ ရဟိေရ အခြန္၀င္ေငြ စုစုေပါင္း၏ ၇၅ ရာခုိင္ႏွဳန္းသည္ ဗဟိုအစိုးရ၏ အခြန္ေငြမွ်၀ီျခင္းက ရဟိျခင္းျဖစ္သည္။ ေဒသခံ ျမိဳ႕၊ ရြာတိရဟိေရ အခြန္ေငြ စုစုေပါင္း၏ ၉၄ ရာခုိင္ႏွဳန္းဆိုေကလည္း ဗဟိုအစိုးရ၏ အခြန္ေငြမွ်၀ီျခင္းကပဲ လာစြာပင္ျဖစ္သည္။ ယင္းအခြန္တိအမ်ားစုသည္ ရီနံနာင့္ပဲ ပတ္သက္နိန္တတ္သည္။ ဖယ္ဒရယ္အစိုးရက ေဒသခံအစိုးရတိကို မွ်၀ီပီးေရ အခြန္တိသည္ ၁၉၉၉ ခုႏွစ္က ႏိုင္ငံGDP၏ ၇ ဒသမ ၄ ရာခုိင္ႏွဳန္းဟိခစြာကနိန္ ၂၀၀၁ ခုႏွစ္ေရာက္ေတခါ ၁၅ ဒသမ ၃ ရာခုိင္ႏွဳန္းအထိ တက္လားခစြာကို တြိရသည္။

ႏုိင္ဂ်ီးရီးယားႏိုင္ငံမွာ သံုးနိန္ေရ အခြန္မွ်၀ီေရးပုံစံ၏ အားနည္းခ်က္ႏွစ္ရပ္ကေတာ့ ရီနံအရင္းအျမစ္တိအေပၚမွာ အျငင္းပြားမွဳတိမ်ားျခင္း၊ ေဒသခံအစိုးရတိ၏ ေငြေႀကးဆိုင္ရာ စီမံမွဳမ်ားတြင္ စည္းမဲ့ကမ္းမဲ့ႏိုင္လြန္းျခင္းရို႕ ျဖစ္သည္။ ရီနံမွ်၀ီပံုမွ်၀ီနည္းတိသည္ Derivation Principleလို႕ေခၚေရ ေဒသတစ္ခု၏အခြန္ရွယ္ယာသည္ ယင္းေဒသက ေကာက္ခံရဟိေရ အခြန္ပမာဏအေပၚမူတည္ရမည္ ဆိုေရ မူကိုသံုးေရပိုင္ အားလံုးကို ျဖန္႕၀ီသင့္သည္(Distribution Principle)ဆိုေရ မူကိုလည္း သံုးထားစြာကို တြိရသည္။ ယင္းအတြက္ေႀကာင့္ အျငင္းပြားစရာ၊ သေဘာမတူစရာတိလည္း ျဖစ္ဖို႕မ်ားသည္။ ပထ၀ီအနိန္အထားအရကလည္း ကမ္းလြန္နာင့္ ကမ္းထက္ ရီနံသိုက္တိမွာ ႏုိင္ငံ၏ ျပည္နယ္ ၃၆ ျပည္နယ္ထဲက ျပည္နယ္တခ်ိဳ႕မွာရာ စုျပံဳျပီးေက တည္ဟိနိန္ပါသည္။ ရီနံထုတ္ေတ ျပည္နယ္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကလည္း ရဟိေရ အခြန္ေငြအေပၚမွွာ အလံုးစံု စီမံထိန္းခ်ဳပ္ပိုင္ခြင့္ကို လိုခ်င္ဂတ္သည္။ တျခားရီနံထုတ္လုပ္ေတျပည္နယ္တိကလည္း လက္ဟိကမ္းထက္ရီနံက ရဟိေရ ၁၃ ရာခုိင္ႏွဳန္းရွယ္ယာ အျပင္ ကမ္းလြန္ရီနံထုတ္လုပ္ေရးကလည္း ၁၃ ရာခုိင္ႏွဳန္းရသင့္ေရလို႕ ေတာင္းဆိုဂတ္သည္။ (ကမ္းလြန္ရီနံေရ ရီနံခြန္စုစုေပါင္း၏ ၄၀ ရာခုိင္ႏွဳန္းနာင့္ ညီမွ်သည္။) ယင္းအတြက္ေႀကာင့္ ႏိုင္ဂ်ီးရီးယားႏုိင္ငံမွာ ရီနံထုတ္လုပ္ေတျပည္နယ္တိက ရွယ္ယာ ပိုရဟိေရးကို ေတာင္းဆိုနိန္ဂတ္ေတပိုင္ ရီနံမထြက္ေတေဒသတိကလည္း ဗဟိုအစိုးရပါးက ၀ီစုပိုရဖို႕အတြက္ ေတာင္းဆိုနိန္ဂတ္စြာကို တြိရသည္။

ႏိုင္ဂ်ီးရီးယားႏုိင္ငံမွာ ေအာက္ေျခအစိုးရေခ်တိနာင့္ ပတ္သက္လို႕ ေငြေႀကးဆိုင္ရာ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းတိကို တရား၀င္ျပဌာန္းထားျခင္းမဟိစြာကို တြိရသည္။ ၂၀၀၀-၂၀၀၁ ခုႏွစ္ ရီနံစ်ီးတက္ေရအခ်ိန္က ေဒသခံအစိုးရတိ (အထူးသျဖင့္ ရီနံထြက္ေတ ျပည္နယ္တိ)သည္ ခါတိုင္းထက္ပိုျပီးေက အခြန္ေငြ ရရွိခသည္။ ေယေကေလ့ ရရွိေရ ဖဲ့ခ်ာကို ဇာပိုင္ စနစ္တက် အက်ိဳးဟိဟိ သံုးစဲြဂတ္ရဖို႕ဆိုေရ စည္းကမ္းသတ္မွတ္ခ်က္တိကိုက်ခါ တခါတည္းထည့္သြင္း မပီးခစြာကို တြိရသည္။ ေယခါ ရဟိေရ ဖဲ့ခ်တိကို ေဒသခံအစိုးရတိက မဆင္မျခင္ သံုးစဲြပလုိက္သည္။ ယင္း၏အက်ိဳးဆက္အျဖစ္ ကုန္ပစၥၫ္းစ်ီးတိ တက္လားျခင္း၊ ေငြေႀကး ေဖာင္းပြလာျခင္း စေရ မလိုလားအပ္ေတ ဆိုးက်ိဳးတိကို ျဖစ္ေပၚစီခသည္။

ရီနံခြန္မွ်၀ီေရးသည္ ႏိုင္ဂ်ီးရီးယားႏုိင္ငံ၏ ေငြေႀကးေပၚလစီပုိင္းကို မရုန္းႏုိင္မလြတ္ႏုိင္ အခက္အခဲထဲကို ပို႕ပလုိက္ပိုင္ ျဖစ္စီသည္။ ႏုိင္ငံ၏ ေငြေႀကးထက္၀က္ေက်ာ္ကို ျဖန္႕၀ီပီးပလုိက္ေတအတြက္ေႀကာင့္ ဖယ္ဒရယ္အစိုးရမွာ ႏုိင္င့ံစီးပြားေရးလမ္းစိုင္တိကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ေရအခါမွာ အခက္အခဲတိအမ်ားႀကီး တြိလာရသည္။

အျဖစ္သင့္ဆံုးက ျပည္နယ္နာင့္ေဒသခံအစိုးရတိကို ပီးေရ ဘ႑ာေရးအရင္းအျမစ္တိေရ ရီနံစ်ီးအတက္အက်၏ ရိုက္ခတ္မွဳတိက ကင္း၀ီးနိန္ရမည္။ ယင္းအစိုးရတိသည္လည္း လက္ခံရဟိေရ ဘ႑ာေရးအရင္းအျမစ္တိကို ထိထိေရာက္ေရာက္သံုးစဲြႏိုင္ေရ အရည္အခ်င္း ဟိနိန္ရမည္။ တနည္းအားျဖင့္ေျပာရေက ေအပိုင္ အတက္အက်ဟိတတ္ေတ အခြန္ေငြတိကို ဗဟိုအစိုးရကနိန္ အလဲြအေျပာင္းလုပ္ျပီးေက မွ်၀ီစြာထက္ ေဒသခံအစိုးတိ၏ ျပည္သူ႕၀န္ေဆာင္မွဳလုပ္ငန္းတိကို အတတ္ႏုိင္ဆံုး လုပ္ေဆာင္ပီးႏိုင္ေရ၊ တည္ျငိမ္မွဳဟိေရ ဘ႑ာေငြ ပီးအပ္မွဳ စနစ္ကို က်င့္သံုးသင့္ပါသည္။

ရရွား
ရရားႏုိင္ငံမွာ ရီနံနာင့္ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕က ရဟိေရ အခြန္ေငြတိသည္ အသင့္အတင့္မ်ားသည္။ ဖယ္ဒရယ္အစိုးရအဆင့္မွာဆိုေက ရီနံတစ္ခုတည္းက ရဟိေရအခြန္သည္ စုစုေပါင္းအခြန္၏ ၂၅ ရာခုိင္ႏွဳန္းနီးပါး၊ ရီနံနာင့္ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕ႏွစ္ခုေပါင္းက ရဟိေရ အခြန္သည္ ၄၅ နာင့္ ၅၀ ရာခုိင္ႏွဳန္းႀကား ဟိသည္။ ယင္းအထဲမွာ ရီနံနာင့္ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕လုပ္ငန္းက ရဟိေရ အျမတ္ခြန္ (profit taxes)၊ Value Added Tax (VAT)၊ ျပည္တြင္းထုတ္ကုန္ခြန္ (excises)၊ ပို႕ကုန္ခြန္နာင့္ ျမီထြက္အရင္းအျမစ္ခြန္ (resource mineral taxes)တိ ပါ၀င္ေႀကာင္း သိဟိရသည္။ အခြန္အမ်ားစုကို ဖယ္ဒရယ္အစိုးရက ေကာက္ခံျပီးေက ရဟိစြာအခြန္တိကို ေဒသခံအစိုးရတိနာင့္ အတိုင္းအတာတစ္ရပ္အထိ မွ်ယူဂတ္သည္။ မွ်ယူစြာမွာလည္း တခါတလီညိွဳျပီးေက တြက္ခ်က္ခဲြ၀ီဂတ္ေတပိုင္ တခါတလီလည္း တရသီႏွဳန္း (fixed rate)အတိုင္း ခဲြ၀ီဂတ္သည္။ ေယေကေလ့ သဘာ၀ အရင္းအျမစ္ခြန္ (natural resources taxes)တိကို ေဒသခံအစိုးရတိက အဓိက ေကာက္ခံသည္။ ယင္းအခြန္သည္ ရီနံထြက္ေဒသတိ၏ အေရးႀကီးေရ အခြန္၀င္ေပါက္ တစ္ခုလည္း ျဖစ္သည္။ ယင္းအခြန္ထဲမွာ ရီနံထုတ္လုပ္ေရး ပိုင္ရွင္ေႀကး (royalties)၊ ျမီထြက္သယံဇာတသုိက္တိ သံုးခ နာင့္ ရွာေဖြခ(Exploration Tax) စေရ အခြန္အမ်ိဳးအစားတိ ပါ၀င္သည္။

ရီနံစေရ သဘာ၀ အရင္းအျမစ္တိေရ နိန္ရာတခ်ိဳ႕မွာရာ စုျပံဳတည္ဟိနိန္တတ္ေတအတြက္ေႀကာင့္ ရီနံထြက္ေဒသခံအစိုးရတိကုိ အခြန္ေကာက္ခံခြင့္ပီးျခင္းသည္ ႏိုင္ငံတြင္း အခြန္၀င္ေငြ မညီမွ်မွဳတိကို ျဖစ္ေပၚစီသည္။ ၁၉၉၇ ခုႏွစ္စာရင္းတိအရ စုစုေပါင္းလူဦးေရ၏ ၅ ဒသမ ၅ ရာ နိန္ထုိင္ေရ အခ်မ္းသာဆံုး ေဒသ ၅ ခုသည္ ေဒသခံအစိုးရတိအားလံုးေပါင္း၀င္ေငြ၏ ၅၃ ရာခုိင္ႏွဳန္းကို ရဟိခသည္။

သဘာ၀အရင္းအျမစ္ ေပါႀကြယ္ေရ ေဒသတိက သူရို႕ေဒသက သယံဇာတတိကို လက္ရွိအေျခအေနထက္ ပိုျပီးေက ထိန္းခ်ဳပ္လုပ္ကိုင္ခ်င္နိန္ဂတ္သည္။ အျခားတဘက္မွာလည္း စီးပြားေရးဆုိင္ရာ သံုးသပ္ခ်က္တိက ႏိုင္ငံတြင္း ညီမွ်မွဳတိကို ဖန္တီးပီးႏိုင္ေအာင္ ဗဟိုဖယ္ဒရယ္အစိုးရကနိန္ျပီးေက ရီနံခြန္ က႑ကို ေအထက္ပိုလို႕ ထိန္းခ်ဳပ္လားဖို႕စြာကို လိုလားဂတ္သည္။ ႏိုင္ဂ်ီးရီးယားႏုိင္ငံပံုစံပိုင္ ေကာက္ခံရဟိေရ ရီနံခြန္မွ်၀ီျခင္းေရ ရရွားႏုိင္ငံအတြက္လည္း အေကာင္းဆံုး အေျဖ မျဖစ္ႏုိင္ေႀကာင္း သံုးသပ္ရသည္။ ေဒသတြင္း ထုတ္လုပ္ခြန္ (production excises) စေရ အခြန္၀င္ေပါက္တိကို ေဒသခံအစိုးရတိကို တာ၀န္ခဲြအပ္ ေကာက္ခံခုိင္းျခင္းနာင့္ အားကိုးေလာက္ေတ ေငြေႀကးလြဲေျပာင္းမွဳပံုစံတိကို သံုးစဲြျခင္းရို႕ကရာ ရီနံစ်ီးအတက္အက် ဂယက္ကို ပိုျပီးေက ခံႏိုင္ျပီးေက ခုိင္မာေရ ဘ႑ာေရးစနစ္တစ္ခုကို ဖန္တီးပီးႏုိင္မည္ဟု သံုးသပ္ရသည္။

ဗင္နီဇဲြလား
ရီနံခြန္သည္ ဗင္နီဇဲြလားႏိုင္ငံ ဗဟိုအစိုးရ၏ ႀကီးမားေရ အဓိက အခြန္၀င္ေပါက္တစ္ခုျဖစ္သည္။ ၁၉၉၇-၂၀၀၀ ခုႏွစ္စာရင္းတိအရ စုစုေပါင္းအခြန္ေငြ၏ ပ်မ္းမွ် ၄၇ ရာခုိင္ႏွဳန္းဟိသည္။ တနည္းအားျဖင့္ ႏုိင္ငံ GDP၏ ၉ ရာခုိင္ႏွဳန္းနာင့္ ညီမွ်သည္။ ယင္းအခြန္တိထဲမွာ ပိုင္ရွင္ေႀကး၊ ၀င္ေငြခြန္ (income taxes)၊ ဗဟိုအစိုးရက ရဟိေရ ရွယ္ယာတိ၏ အျမတ္(dividends)တိလည္း ပါ၀င္သည္။

ေဒသခံအစိုးရတိသည္ ဗင္နီဇဲြလားႏုိင္ငံ၏ ေငြေႀကးေပၚလစီက႑မွာ အေရးႀကီးေရ နိန္ရာက ပါ၀င္နိန္သည္။ ေဒသခံအစိုးရတိသည္ ဗဟိုအစိုးရသံုးေငြ၏ သံုးပံုတစ္ပံုခန္႕ကို သံုးစဲြဂတ္သည္။ အခြန္ေငြအမ်ားစုသည္ ဗဟိုအစုိးရ၏ အခြန္မွ်၀ီေရးအစီအစိုင္တိက လာေရအတြက္ေႀကာင့္ ဗဟိုအစိုးရအေပၚမွာ အမ်ားႀကီးမွီခိုနိန္ရသည္။ ေဒသခံအစိုးရ ရဟိေရ အခြန္ေငြ၏ ထက္၀က္ခန္႕(ခန္႕မွန္းေျခ) ကို ရီနံက ရဟိသည္။ ေဒသခံအစိုးရတိသည္ စုစုေပါင္းရဟိေရ Value Added Taxes (VAT)၏ ၁၅နာင့္ ၂၀ ရာခုိင္ႏွဳန္းႀကားအပါအ၀င္ တျခားအခြန္၀င္ေပါက္တိကနိန္တဆင့္ စုစုေပါင္းအခြန္ေငြ၏ ၂၀ နာင့္ ၂၅ ရာခုိင္ႏွဳန္းႀကားကို ရဟိသည္။ ယင္းအျပင္ စုစုေပါင္းရဟိေရ ပိုင္ရွင္ေႀကး(royalties)၏ ၂၀ နာင့္ ၃၀ ရာခုိင္ႏွဳန္းႀကားကိုလည္း ေဒသခံအစိုးရတိက ဗဟိုအစိုးရကနိန္ရဟိသည္။

အခြန္ေငြမွ်၀ီျခင္း အစီအစိုင္တိသည္ ႏုိင္ငံေရးနာင့္ ေငြေႀကးဆုိင္ရာ အျငင္းပြားမွဳတိကို အျမဲတေစ ျဖစ္စီသည္။ ေဒသခံအစိုးရတိကို ပီးနိန္ေရ အခြန္ေငြသည္ မ်ားလြန္းသည္လို႕ ဗဟိုအစိုးရက ထင္သည္။ ပီးလုိက္ေတ အခြန္ေငြကို ေဒသခံအစိုးရတိက အက်ိဳးရွိရွိ မသံုးလို႕ ဗဟိုအစိုးရက ထင္နိန္သည္။ ဗဟိုအစိုးရက ယင္းအခြန္ေငြတိအေပၚမွာ ပိုျပီးေက ထိန္းခ်ဳပ္ႀကိဳးကိုင္ လုပ္လိုသည္။ အျခားတဘက္မွာလည္း ျပည္နယ္နာင့္ေဒသခံအစိုးရတိက ဗဟိုအစိုးရဘားကနိန္ျပီးေက အခြန္ေငြ၀ီစုကို ေအထက္မက ပိုရခ်င္သည္။

ယူေအအီး (United Arab Emirates)
ယူေအအီးျပည္ေထာင္စုႏိုင္ငံကို ၁၉၇၁ ခုႏွစ္မွာ ေဒသ ၇ ခုနာင့္ တည္ေထာင္ခပါသည္။ ေဒသတစ္ခုစီမွာ သူ႕ မူဆလင္ ေဂါင္းေဆာင္နာင့္သူဟိျပီးေက စီးပြားေရး နာင့္ ႏုိင္ငံေရး လြတ္လပ္ခြင့္တိ အထိုက္အေလ်ာက္ ဟိသည္။ ကိုယ့္ေဒသကထြက္ဟိေရ ရီနံတိအေပၚမွာလည္း ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ကိုင္တြယ္ခြင့္ ဟိသည္။ ၁၉၉၇-၂၀၀၀ ခုႏွစ္စာရင္းတိအရ ႏုိင္ငံတစ္ခုလံုးက ေကာက္ခံရဟိေရ အခြန္စုစုေပါင္း၏ ထက္၀က္ခန္႕ကို ရီနံနာင့္ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕က႑က ရဟိသည္။ တနည္းအားျဖင့္ ႏိုင္ငံGDP၏ ၁၈ ရာခုိင္ႏွဳန္းနာင့္ ညီမွ်သည္။

သက္ဆိုင္ရာ ေဒသအစိုးရတိသည္ ရီနံနာင့္ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕ခြန္တိကို ပိုင္ရွင္ေႀကး၊ ကုမၸဏီအျမတ္ လြဲေျပာင္းမွဳ (Company Profit Transfers)၊ ၀င္ေငြခြန္ ျဖတ္ပိုင္း (Income Tax Receipts)တိကနိန္တဆင့္ ရဟိသည္။ ႏိုင္ငံ၏ အႀကီးမားဆံုးေဒသျဖစ္ေတ အဘူ ဒါဘီ (Abu Dhabi)ဆိုေက ၁၉၉၇ နာင့္ ၂၀၀၀ႀကားမွာ
ေဒသအခြန္ေငြစုစုေပါင္း၏ ပ်မ္းမွ် ၅၈ ရာခုိင္ႏွဳန္းကို ရီနံစိမ္းပိုင္ရွင္ေႀကး (crude oil royalties)နာင့္ တျခားအခြန္တိကနိန္တဆင့္ ရဟိသည္။

ဖယ္ဒရယ္အစိုးရသည္ အပိုင္း(၁)မွာ ေဖာ္ျပခေရပိုင္ ေအာက္ကနိန္အထပ္ကိုတက္လားေရ အခြန္မွ်၀ီျခင္း စနစ္ကို က်င့္သံုးသည္။ တနည္းအားျဖင့္ေျပာရေက အဘူဒါဘီ၊ ဒူဘုိင္း(Dubai)၊ ရွာဂ်(Sharjah)စေရ ရီနံထုတ္လုပ္ေတ ေဒသတိက ဗဟိုအစိုးရကို ဖဲ့ခ်ာ(cash)သတ္သတ္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ဖဲ့ခ်ာနာင့္ တျခားပံ့ပိုးမွဳတိေပါင္းျပီးေကေသာ္လည္းေကာင္း ပီးေဆာင္ဂတ္သည္။ ဖယ္ဒရယ္အစိုးရသည္ အခြန္ေငြ သံုးပံု ႏွစ္ပံုခန္႕ကို ယင္းပိုင္ ပီးေဆာင္ျခင္းတိ၊ ၀န္ေဆာင္မွဳလုပ္ငန္းတိစီစိုင္ပီးျခင္းတိက ရဟိသည္။ (ဗဟိုအစိုးရအခြန္၀င္ေငြ၏ သံုးပံုႏွစ္ပံုသည္ ရဟိေရ ႏွစ္ အေပၚမွာ မူတည္ျပီးေက အဘူဒါဘီေဒသ ရီနံခြန္၏ ၆၀ နာင့္ ၁၀၆ ရာခုိင္ႏွဳန္းႀကားမွာ ဟိတတ္သည္။) ဖယ္ဒရယ္အစိုးရအတြက္ ပီးရဖို႕အခြန္ပမာဏအတိအက်ကို ႏွစ္စိုင္ ဖယ္ဒရယ္အစိုးရနာင့္ ေဒသအာဏာပိုင္အစိုးရတိႀကားမွာ အျမဲတမ္းညွိျပီးေက ေဒသအာဏာပိုင္အစိုးရတိက ပီးေဆာင္ဂတ္သည္။ ဖယ္ဒရယ္အစိုးရသည္ တည္ျငိမ္မွဳဟိေရ အခြန္ေငြ အမ်ားႀကီးကုိ ပိုင္ဆိုင္ေရအတြက္ေႀကာင့္ ရီနံစ်ီးအတက္အက်ဟိေကေလ့ အခြန္မွ်၀ီျခင္းလုပ္ငန္းစုိင္တိက အခက္အခဲမဟိပဲ ေလ်ာေမြ႕နိန္တတ္စြာကို တြိဟိရပါသည္။

*အပိုင္း (၄)ကို ဆက္လက္ဖတ္ရွဳပါရန္။